Hadis Tarihi ve Usulü sınavları-özetleri/Medineweb

[MERVE DEMİR]

Hadis Tarihi ve Usulü sınavları-özetleri/Medineweb

Hadis Tarihi ve Usulü 2.Dönem 1-4 ünite arası notlar/özetler

[paylaşımcı]

HADİS İLMİ:Temel Kavramları ve Alt Dalları

· Hadis ilmi, geçmişte Şer’i ilimler veya Nakli ilimler diye isimlendirilen, günümüzde ise İslami ilimler denilen ilim grubunun bir alt dalıdır. İslam Dini’ ni konu edinen Nakli/ Şer’i ilimler , Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelam ve Tasavvuftur.Müslümanlar ın dini açıdan sorumluluklarını ortaya koyan, kural koyucu(normatif) ve bağlayıcı nitelikte ilim dalıdır.

· İslam tarihi, İslam mezhepleri tarihi ve İslami ilimler tarihi ise İslam dinini konu edinmeleri bakımından ilk bakışta İslami ilimler içinde yer alıyor gibi görünseler de aslında Tarih bilimi’ nin alt dalıdırlar.

· SÜNNET KAVRAMI:

· Sünnet kelimesi ara sıra ve gelişigüzel yapılan şeyleri değil, adet niteliğinde, devamlı ve sürekli, aynı zamanda bilinçli davranışları ifade eder.

· Sünnet’in hadis ilmindeki anlamı ise.Hz Peygamber(sav) sözleri, davranışları ve onaylarıdır.

·1-KAVLİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) sözleridir

·2-FİİLİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) ın fiilleri ve davranışlarıdır.

·3-TAKRİRİ SÜNNET: Hz Peygamber(sav) in huzurunda veya bilgisi dahilinde olmak şartıyla, sahabe tarafından söylenen sözleri ve yapılan davranışları onaylaması veya karşı çıkmasıdır.

· Peygamber efendimiz (sav) :Yaşayan Kur’an ve Yürüyen Kur’an diye nitelendirdi.

·Hz Peygamber(sav) ın görevleri:

· TEBLİĞ:Allah tan almış olduğu vahyi eksiksiz olarak insanlara bildirmek anlamına gelir.

· BEYAN/TEBYİN: Hz Peygamber(sav) ın kendisine indirilen kitabı, ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri konularda aydınlatmasıdır.

· TEZKİYE: İnsanların kötü huylardan , günahlardan, kötülüklerden temizlemesi, arındırılması demektir.

· Peygamberler masum’dur. Yani görevleri ile ilgili hata yapmaktan, Allah(cc) tarafından korunmuşlardır. Peygamberlerin bu özelliğine İsmet denir. İsmet bütün Peygamberlerde bulunması gereken beş temel özellikten biridir.

· Sahabe ve Tabiun un bütün söz ve görüşleri sünnet veya hadis sayılmaz. Ancak dini konulardaki ve kendi akıl yürütmeleriyle bulamayacakları konulardaki söz ve görüşleri hadis sayılır. Bunun gerekçesi, bu şartları taşıyan sahabe söz ve görüşleri hadis sayılır.

· Hz Peygamber(sav) den sonraki alimlerin ve toplum önderlerinin görüş ve uygulamalarının sünnetin devamı sayılabilmesi için Kur’an’ın ve Hz Peygamber(sav) in sünnetinin ilkelerine, ruhuna , özüne, mantığına ters düşmemesi şarttır.Bunlara ters düşen uygulamalara Bid’at ismi verilerek arşı çıkılmıştır.Bid’at, sünetin zıddıdır.

·HADİS , HABER , ESER TERİMLERİ:

· HADİS: kelimesi Arapça tahdis mastarının ismi olup ‘’haber verme’’ ,’’anlatılan,haber verilen husus ‘’, ‘’haber’’ ve ‘’söz’’ demektir.Çoğulu ehadis şeklindedir. Hadis ilminde Hz.Peygamber’den gelen haber / haberler anlamına gelir.

· Sünnet kavramı Hz Peygamber(sav) İn davranışlarınını; hadis ise onun davranışlarının, sözlerinin ve onaylarının , tanıkları tarafından haber verilmesini ifade eder.

· HABER: Sözlük anlamı bir olay veya nesneyi gören tanık olan birinin görmeyenlere tanık olmayanlara söylemesi , iletmesi , duyurması , bildirmesiyle elde edilen dolaylı bilgidir. Her hadis aynı zamanda haberdir ama her haber hadis değildir.

· ESER: Sözlükte iz kalıntı anlamına gelir. Bazı alimler hadisle eşanlamlı kullanır, bazı alimler haber kavramıyla eş anlamlı kullanır, bazıları da sahabeden gelen rivayetler için kullanmıştır.Belli bir uzlaşı yoktur.

· Fıkıhta sünnet terimi müstehab ve mendub anlamına yani yapmakta zorunlu olmadığımız ama teşvik edilen güzel görülen yaptığımızda sevap kazanacağımız gönüllü güzel davranışlardır.

· HADİSİN 2 TEMEL ÖĞESİ: İSNAD VE METİN

·1-İSNAD VEYA SENED: Hadis ilminde isnad dendiğinde hadislerin başındaki ravi silsilesini gösteren isimlerden oluşan ravi zinciri anlaşılır. Buna sened de denir.

· Herhangi bir hadisin ilk kaynağından hadis kitabı yazarına gelinceye kadar kimler tarafından nakledildiğini gösteren bu zincirler, hadisin dayanakları , doğruluğunun belgeleri niteliğindedir. Yani hadis havada ve boşlukta değil, bu zincirle ilk kaynağına Hz Peygamber(sav) e bağlanmakta ve dayandırılmaktadır. Hadis ilminde başında senedi yani isnad zinciri zikredilmeyen hadislere Muallak hadis denir.Bu Müslümanlara özgü bir uygulamadır.

· Hz. Osman ın şehit edilmesi Hz Ali İle Muaviye arasındaki mücadelelerle başlayıp, yabancı kültürlerle etkileşim sonucu gittikçe artan siyasi , fikri , ilmi görüş ayrılıkları ve gruplaşmalar hadis uydurma gibi bir olgunun ortaya çıkmasına sebep oldu.İşte bundan sonra herkese naklettiği hadisi kimden aldığı sorulmaya ve ehil olmayanlardan hadis alınmamaya başlandı.

· İbn Sirin ‘ in şu sözü gerçeği ifade eder: ‘’ Önceleri isnad sorulmazdı. Fitneden sonra hadisleri aldığınız adamların ismini söyleyin demeye başladılar.

· Hadis tarihinde Mütekaddimun dönemi denilen hicri ilk dört asırdaki kitaplarda hadisler hep ravi zinciriyle birlikte verilmiştir.

·2-METİN: Hadiste nakledilen içerik anlamına gelir. İsnad zincirinin peşinden gelen Hz Peygamber’ in sözleri ve davranışlarını ifade eden kısma metin denir.

· Hadis ilminde bir hadisin farklı isnad zincirleriyle gelen her bir kanalına tarik veya vech denir.
· Hadis ilminde metinleri aynı olsa bile, bir hadisin her bir isnadı ayrı birer hadis sayılır.

· HADİS İLMİ: TANIMI, KONUSU , AMACI:

·TANIMI: Hadis ilmi klasik kaynaklarda ilmu’l-hadis , Ilumu’l hadis , İlmü’r rivaye , Usulü’r rivaye , İlmu’l eser diye ifade edilir.İbn Cemaa hadis ilmini ‘’ Hadislerin senet ve metinlerinin halleri ile ilgili kurallar ilmidir’’ diye tanımlar. İbn hacer ise ‘’Ravi(rivayet eden) ve mervi(rivayet edilen metinlerin) hallerini bildiren kaideler bilgisi’’ olarak tanımlar.

· Hadis ilminin amacı hadislerin makbul olanlarının makbul olmayanlardan ayırmaktır.

· Hadis ilmi ve hadisle ilgili faaliyetler rivayet ve dirayet olmak üzere ikiye ayrılır. Rivayet daha çok hadis öğrenme , nakletme ,derleme , hadisleri içeren kitaplar telif etme gibi faaliyetleri kapsar. Dirayet ise hadislerin senet ve metinleri ile ilgili her türlü birikimi, yeteneği ve faaliyeti kapsar.

· Bize ulaşan en eski Hadis usulü kaynağının yazarı olan Ramhurmüzi, el-Muhaddisü’l-fasıl isimli eserinde rivayet ve dirayet terimlerini bu anlamlarda iki başlıkta kullanır.

· Hadis öğrenen öğrencilere, hadis ilminde yolun başında olanlara Talib denir. Hadis alimleri için genel olarak Muhaddis veya Hafız tabiri kullanılır. Hadis ilminde daha ileri düzeyleri ifade etmek için İmam , Huccetü’l-İslam, Şeyhu’l İslam , Emirü’l mü’min’in fi’l hadis gibi ünvanlar kullanılmıştır.

· MEĞAZİ:Peygamberimizin savaşlarını konu edinir.

· SİYER: Hz Peygamber(sav) in bütün hayatıyla ilgilenir.

· ŞEMAİL: Peygamberimizin fiziksel özellikleriyle yani dış görünüşüyle ve ahlaki vasıflarıyla ilgilenir. O konudaki verileri , bilgileri toplar ve değerlendirir.

· DELAİL : Peygamber efendimizin mucizelerini konu edinir.
· Hakim en nisaburi nin hadis ilimleri bilgisi şeklinde Türkçe ye çevirebileceğimiz Marifetü ulumi’hadis isimli kitabında hadis ilimlerinin sayısı elli ikidir.

· İbnü s Salah ise Mukaddime ismiyle meşhur olan hadis ilimleri kitabının başında ‘’Allah bana hadis ilminin kısımlarına dair bir kitap yazmayı nasip etti’’ diyerek altmış beş konuyu sıralayarak başlamaktadır.Daha sonraki müelliflerden Suyüti Tedribü r ravi isimli eserinde bu sayıyı doksan üç e çıkarmaktadır.

·HADİS TARİHİ:

· Hadis tarihi, hadisin Peygamberimiz(s.a.v) döneminden günümüze kadar geçirdiği serüveni, hadisle ilgili yapılan her türlü çalışmayı zaman ve mekan düzleminde, sebep sonuç ilişkiler içinde, yani Tarih biliminin ölçütleri doğrulusunda ele alır.

· Türkçe yazılan ilk hadis kitabı, İstanbul’ da 1924 de yayınlanmıştır. Hadis tarihi isimli bu ilk kitap o günlerde adı Darülfünun olan İstanbul Üniversitesi nin ilahiyat Şubesi hocalarından İzmirli İsmail Hakkı tarafından ders kitabı olarak okutmak üzere yazılmış ve Talebe cemiyeti tarafından yayınlanmıştır.Hadis tarihinden başka konulara da değinmiştir.

· Tamamen hadis tarihine özgü olarak yazılmış ilk müstakil Türkçe eser Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim üyesi prof. Dr. Talat Koçyiğit’in yazmış olduğu ve ilk baskısı 1977 de, adı geçen Fakültenin yayınları arasında neşredilen Hadis Tarihi isimli kitaptır.
· Arapçada müsteşrik batı dillerinde oryantalist denilen ve Türkçe ye doğubilimci olarak çevirebileceğimiz batılı İslam araştırmacılarının Hadis tarihine dair eleştirilerinin önemli ölçüde etkisi olmuştur.

Müslüman araştırmacılar bu iddialara cevap verebilmek için hadis tarihine dair araştırmalar yapmak durumunda kalmıştır.

·HADİS USULÜ: hadisin asılları dayanakları kökleri kaynakları ve kuralları anlamına gelir.

· Usul kelimesi yer alan ilk kitap 544/1149 yılında vefat eden Kadı iyad ın el ilma ila ma’rifeti usuli’r-rivaye ve takyidi’s-sema isimli eseridir. Buradada görüldüğü gibi Usulül hadis değil Usulü r rivaye şeklindedir.
· İbn Hacer Hadis usulü ‘’kabul ve ret açısından ravi ve mervinin durumlarından bahseden ilimdir’’ der.

· Hadis usulü; hadisleri nakledenlerin güvenilir, naklettikleri hadislerin de sahih olup olmadıklarını tespit etme amacıyla geliştirilmiş kurallardan bahseden ilimdir.

· Hadis ilmi hadis usulünden çok daha geniş bir bilimsel faaliyet alanıdır.

· Hadis ilmi hadisle ilgili bütün problemleri ele alırken. Hadis uslü sadece hadis tenkidinin temel kurallarını özetler ve temel kavramlarını tanımlar.

· Klasik tabiriyle Ulumü’l hadis günümüzdeki tabiriyle hadis usulü alanında günümüze ulaşmış olan en eski eser İmam Şafii nini er-Risale isimli eseridir.

· Hadis alimleri tarafından yazılan ilk müstakil hadis usulü kitapları hicri üçüncü asra aittir. Bunlardan Ali b. Abdülhakem’in Ma’rifetü ulumi’l hadis ve kemmiyyeti ecnasiha isimli eserleri günümüze ulaşmamıştır.

· Günümüze ulaşan ilk hadis usulü kitabı Ramhürmüzi nin el muhaddisü’l fasıl ıdır.

· Hadis usulü kitapları Mütekaddimun ve Müteahhirun dönemleri denilen iki dönemde ele alırlar. Mütekaddimun kelimesi öncekiler öncüler gibi anlamlara gelir.Hadis tarihinde klasik kitapların yazıldığı Mütekaddimun dönemi hicri dördüncü asrın başına hatta bazılarına göre sonlarına kadar devam eder. Bundan sonrasına Müteahhirun dönemi denir.Bunun anlamı da sonrakiler demektir.

· Mütekaddimun dönemi hadis usulü kitapları:

· 1- Er-Ramhürmüzi diye tanınan ebu Muhammed el-hasen b. Abdurrahman nin el-muhaddisü’l – fasıl beye’r-ravi ve l-vai isimli eseri günümüze ulaşan hadis alimlerince yazılmış ilk müstakil hadis usulü kitabı kabul edilir.

·2- Hakim diye tanınan Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah el-hakim en-Nisaburi nin Marufetü ulumi l hadis isimli eseri
· Hadib el-Bağdadi diye tanınan büyük hadis aliminin el-Kifaye fi imi’r-rivaye isimli eseri

· Müteahhirun dönemi hadis usulü kitapları:

· 1-Kadı İyad diye tanınan Endülüs lü Ebul’l-fadl İyad b. Musa el-Yahsubi nin el-ilma ila marifeti usul’r-rivaye ve takyidi s-sema isimli eseri. Bu kitap Mağrip ve Endülüs te yazılmış ilk hadis kitabıdır..

· 2- Meyancı diye tanınan Ebu’l Has Ömer b Abdulmecid el Kuraşi el Meyancı nın Ma la yese ‘u’l-muhaddise cehlüh isimli kitabı on sayfalık küçük bir risale şeklindedir.

· 3-İbnü’s – Salah diye tanınan Ebu Amr Takiyüddin Osman b. Abdürrahman eş –Şehrizüri nin Ulumil hadis i Mukaddimetü İbni’S Salah ismiyle meşhur olmuştur. İbnü’s-Salah Şam daki Eşrefiyye Darul hadisi denilen hadis medresesinde hocalık yapmıştır. Konuların sonunda ben derim ki ifadesiyle konu hakkındaki kendi görüşlerini yansıtır. Konuları Allah’ ü Alem yani Allah en iyi bilendir sözüyle noktalar.

· İbnü’s Salah ın Ulum ül hadis ine dayanılarak yazılan kitaplar:

· A-) Nevevi önce el-irşad adıyla ihtisar etmiş yani kısaltmış, sonra bunu da tekrar kıslatarak et-takrib ismini vermiştir.

· B-) İbn Kesir Ulumi l hadis adıyla özetlemiş.

·C-)İbn Haver el-Askalani – Nuhbetü’l – fiker adıyla kısaltmıştır.

· D-)Zeynüddin el-Iraki Ulumü’l hadis kolay ezberlensin diye Elfiyye tarzında bin iki beyitte şiir halinde özetlemiştir.

·E-)Celalüddin es-Suyuti de Elfiye şeklinde bin beyitlik şiire çevirmiştir.

· RİCAL İLMİ : Bu ilme rical ilmi denmesinin sebebi hadisi nakleden kişileri, yani ravileri kendisine konu edinmesi sebebiyledir. Rical ilmi, hadis ravileri hakkında , hadis rivayetine ehil olup olmadıklarını belirlemeye yönelik gerekli her türlü bilgiyi derlemek, korumak ve değerlendirmek amacıyla ortaya çıkmıştır.

· Rical ilminin bir diğer adı da Cerh ve Ta’dil ilmi’dir. Hadis ilminde cerh, raviler hakkında olumsuz kanaat belirtme, ta’dil iste raviler hakkında olumlu kanaat getirme anlamında kullanılır.

· Cer edene carih, cerh edilmiş olana yani kusurlu bulunmuş raviye mecruh denir.

· Ta’dil edene muadil veya müzekki; ta’dil edinele adil,adl veya sika denir

· Cerh-ta’dil faaliyetine nakd veya tenkid, bu faaliyeti yapanada münekkid denir.

· Hadisin sened ve metin şeklindeki iki temel öğesinden senedle ilgilidir.

· Ali b. El-Medini ‘’ hadislerin manalarının anlaşılması ilmin yarısıdır.Diğer yarısı da rical ilmidir demiştir. ‘’

· Raviler hakkında hocalara sorarak sözlü olarak aktarılan bilgiler hicri ikinci asrın ortalarından itibaren kitap haline getirildi. İlk kitaplar Tarih ve Tabakat ismiyle kaleme alındı.

· Velid b. Müslim ve Yahya b. Said el-kattan da ilk rical kitabı yazarlarındandır.Vakidi ve heysem b. Adi ise sahabe biyografisine dair tabakat kitabı yazmışlardır. Fakat bu kitaplar günümüze ulaşmamıştır.

· Üçüncü yüzyılda rical ilmi zirveye ulaştı. Günümüze ulaşan en eski rical kitapları bu yüzyıla aittir. Bunlar ibn sa ve halife b. Hayat ın tabakat isimli kitapları ile Yahya b. Mail in Tarih idir.

· Cerhe ve ta’dil kuralları önceleri ulumu’l hadis sonraları ise usulu’l hadis isimli kitaplarda ele alınmıştır.

·İLELÜ’L HADİS İLMİ:

· Hadis ilminde illet ilk bakışta sahih görünen hadislerde ancak derin bilgi ve tecrübe sahibi hadis uzmanlarının görebileceği gizli kusur anlamına gelir. Bu tür izli kusur taşıyan hadislere Muallel veya Ma’lul Hadisdenir. İlelü’l-hadis ilmi hadislerdeki bu tür gizli ve fark edilmesi zor kusurlarla ilgilenen bunları bulmayı ve düzeltmeyi amaçlayan bir ilim dalıdır.

· Günümüze ulaşan ilel kitapları en eskisinden itibaren sırasıyla şunlardır:

· Ali b el-medini : ilelü l hadis.

· Yahya b main in et-tarih ve’l ilel’i

· Ahmet b. Hanbel in el-ilel ve ma’rifetü’r- rical’i

· Muhammed b. İsa et-tirmizi nin ilelü’s sağir’i

· İbn ebi hatim er-razi nin ilelül hadis i

· Ali b. Ömer ed-Darakutni nin el-ilelü-l varide fi’l ehadisi’n-nebeviyye si

· Ebu’l Ferec İbnü’l Cevzi nin el ilelü’l-mütenahiye fi’l ehadisi’l vahiye si.

· ĞARİBUL HADİS İLMİ: hadis ilminde ğaribul hadis dendiğinde az kullanıldığı yaygın olmadığı ya da manası kapalı olduğu için anlaşılması zor olan kelimeler ve bunları konu edinen ilim dalı anlaşılır. Ğaribü’l hadis başlığı taşıyan eserlerde, hadislerde bulunan yaygın kullanılmayan kelimelerin öncelikle sözlük anlamı verilmekte bunun yanında kelimelerle ilgili Arap dilcilerin ifadelerinden, eski Arap şairlerinin şiirlerinden Arap atasözlerinden örnekler verilerek sözü edilen kelimenin hadislerdeki anlamı ve edebi incelikleri ortaya konulmaktadır.

· Çok zaman raviler hadisi metnine sadık kalmaksızın kendi ifadeleriyle nakletmişlerdir. Buna hadis ilminde mana ile rivayet denir.

· Bu konuda kitapları hadisciler değil dilbilimciler üstlenmiştir.

· Hadisdeki ğarib kelimelere dair yazılmış olup günümüze ulaşan ilk kitap Ebu Ubeyd Kasım b. Sellam ın Ğaribuü’l hadis isimli kırk senede hazırladığı mükemmel kitabıdır.

· İbn kuteybe , Ebu Ubeyd enin yukarıdaki kitabına almadığı ğarib kelimeleri konularına göre Ğaribul hadis isimli bir kitapta toplamıştır.
· Bu konuda hicri dördüncü asırda yazılıp günümüze ulaşan en mühim eser Hattabi nin Ğaribü’l hadis idir.

· Ğaribul hadis konusunda yazılan en mükemmel kitap Mecdüddin İbnü’l Esir in en- Nihaye fi ğaribi’l hadis idir. Kendinden önceki bütün kitaplardan yararlandığı için bütün yazılanların hülasası niteliğindedir. Çok özlü yazılmış bir kitaptır. Kelimeler alfabetiktir. Hadislerin senetleri verilmediğinden dolayı okunması kolaydır.

· İTİLAFÜ’L HADİS İLMİ: İhtilafü’l hadis, sağlam bir hadisin yine sağlam bir hadise zıt düşmesi veya öyle görünmesi ya da algılanmasıdır. İhtilafü’l- Hadis ilmi bu tür zıt görünen hadisleri konu edinip bunları değerlendiren ve zıtlığı çözmeye çalışan ilim dalıdır. Bu ilme lam harfinin fetha veya kesre okunmasıyla Muhtelefü’l- hadis veya Muhtelifü’l- adis ,Müşkilül – hadis de denir. Bazı alimler ihtilafül hadisi hadisler arasındaki ihtilaf, Müşkilü’l hadisi de hadislerin diğer delillerle ihtilafı şeklinde anlayarak anlamlarının farklı olduğunu savunmaktadırlar. İbnü’s Salah bu iki ilim dalını birbirinden ayırmaz.
· Fıkıh usulünde konu tearuz başlığı alında ele alınır ve hem hadislerin kendi aralarında hem de diğer delillerle çelişmesi incelenir.

· Hadislerin birisi zayıf diğeri sahih ise arada ihtilaftan bahsedilemez.

· Alimler sahih yani sağlam hadisler arasında gerçekte zıtlık olup olmayacağı konusunda üç gruba ayrılmışlardır.

1- Çelişkiyi kabul etmeyenler(zıtlık gerçekte değil görüntüdedir.

2-Çelişkiyi kabul edenler(hadislerin bazıları özel bazıları genel hüküm ifade edebilir. Çelişkiyi kısmen kabul edenler.

·Hadislerin arasındaki ihtilafın giderilmesinde dört temel yöntem vardır:

·1-CEM’ VE TE’LİF: Cem Arapça da dağınık olan şeyleri bir araya getirme, Te’lif ise uzlaştırma anlamına gelir.

·2:NESH: Arapçada yok etmek ortadan kaldırmak nakletmek anlamlarına gelir. İslami ilimlerde nesh in tanımı: ‘’Şer’i bir hükmün daha sonra gelen şer’i bir delille kaldırılması’’ şeklindedir. Yürürlükten kaldırılan önceki hükme mensuh, öncekini yürürlükten kaldıran sonraki hükme nasih denir.

· 3-TERCİH: Birtakım ölçütlere dayanarak çelişen hadislerden birini tercih edip öbürünü terk etmektir.

· Tercih sebepleri: 1-Senedle ilgili sebepler. 2-Metinle ilgili sebepler. 3- Hükümle ilgili sebepler. 4- Harici sebepler.

·4-TEVAKKUF: Tevakkuf Arapça da durmak, duraksamak, beklemek anlamlarına gelir. İhtilafı giderme yöntemi olarak tevakkuf, çelişen hadisler konusunda karar vermemek, askıya almak , karar vermeyi , sağlayacak delil ve karineler buluncaya kadar beklemek anlamına gelir. Tevakkuf aslında ihtilafı giderme yöntemi değil askıya alma yöntemidir.

· Hadisler arasındaki çelişkiyi giderme yöntemleri:
· HADİSCİLER: Cem’ , nesh , tercih , tevakkuf

· İSLAM ALİMLERİNİN ÇOĞUNLUĞU: Cem’ , tercih , nesh , tevakkuf.

·HANEFİLER: Nesh, tercih , cem’ , terk

· İhtilaful hadis ile ilgili kitaplar. Şafii-İhtilafü’l-hadis . İbn kuteybe-Te’vilü muhtelifi’l hadis. Ebu ca’fer et-tahavi – Müşkilü’l-asar.

·ESBABÜ VÜRÜDİ’L-HADİS İLMİ: Geliş ortaya çıkış sebepleri anlamlarına gelir. Tekili Sebebü’l vürüd dur. Bu ilim dalı hadislerin söyleniş sebepleri, hangi ortamlarda, ne amaçla söylendiklerini araştırır.

· Bu konuda yazılıp günümüze ulaşan en önemli iki eser. 1- Suyuti nin el-Lüma fi esbabii vürüdi’l hadis i. 2- İbn Hamza el-Hüseyni nin el-Beyan ve t-ta’rif fi esbabi vürüdi’l hadis isimli eseri.

· HADİS TENKİDİNİN TEMEL İLKELERİ:

· 1-Hadis verenin, haber verdiği olaya tanık olup olmadığının, doğru algılama konusunda bir engel bulunup bulunmadığının, haberi doğru olarak aktarmasını engelleyecek herhangi bir neden, engel veya kusur bulunup bulunmadığının araştırılması.

· 2- Haberin başka kaynaklardan te’kidi yani aynı haberi veren başka kaynaklar olup olmadığının araştırılması, varsa ikinsin karşılaştırılması.

· Başka kanallarla araştırmaya i’tibar denir.Yine hadis ilminde kendisinden sadece bir kişinin rivayette bulunduğu, bir kişi dışında ravisi olmayan hadis ravilerine güvenilmez. Bu tür ravilere Mechülü’l-ayn denir.

· Hadisin farklı kanallardan toplanmasına cem’u’t-turuk, bu kanalların karşılaştırılmasına muazara denir.

· 3-Bize ulaşan bir haber değişik kaynaklardan gelmiş olsa da haberin doğruluğu için haberin içeriğine de dikkat ederiz.

2.ÜNİTE
HADİSLERİN KORUNMASI VE KAYIT ALTINA ALINMASI

# Hadisler tarihi sıra itibariyle önce yazılı ve sözlü olarak koruma ve kayıt altına alınmaya çalışılmış, sonrada bunlar belli kitaplar içinde bir araya toplanmış, ardından da bu kitaplardaki hadislerin sınıflandırılması yoluna gidilmiştir. Bu aşamalar zamanlarında yapılan hadis çalışmalarının ayırıcı temel özelliklerinden hareketler ; Tesbit dönemi , Tedvin dönemi ve Tasnif dönemi şeklinde isimlendirilirler. Hadis tarihinde bu faaliyetlerin sürdürüldüğü döneme mütekaddimun dönemi denir.
Ø TESBİT DÖNEMİ:
Ø Tesbit sabitleme kaydetme bağlama sağlama alma anlamlarına gelir. Bu dönemde hadislerin sözlü ve yazılı olarak öğretilmesi, öğrenilmesi, halk arasında yayılması , böylece hafızalarda ve değişik yazı malzemeleri üzerine kaydedilip koruma altına alınması söz konusudur. Bu dönem aşağı yukarı hicri 1. Yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir.
Ø Hadis öğrenimi ve öğretimi:
Ø Hz Peygamber hadislerin kaynağıdır. Onların öğretilmesi ve halk arasında yayılmasında en büyük gayreti de hz.Peygamber e aittir.
Ø Meşhur akabe biatları hac mevsiminde gerçekleşmiştir.
Ø Hz.Peygamber(sav), elçilerinden bazılarıyla İslam’a davet mektupları göndermişti. Bir kısmı günümüze ulaşan bu mektuplar ilk yazılı hadis belgeleridir.
Ø Hz.Peygamber(sav) in hadislerinden anlıyoruz ki ilim öğrenmek her Müslüman a farzdır.
Ø Ebu Hureyre, çok hadis rivayet etmesi üzerine kendisine itiraz eden kimselere verdiği şu cevabında bu hususa işaret etmiştir.:’’Vallahi , Allah’ın kitabı ndaki bir ayet olmasaydı size asla bir şey rivayet etmezdim’’. (Ayet Bakara 2/159 dur)
Ø Hanım sahabiler Hz.Peygamber(sav) den kendileri için bir gün tahsis etmesinide istemişler, Hz.Peygamber(sav) da onlara özel bir gün ayırmıştır.
Ø Hz. Aişe: ‘’Ensar hanımlar ne iyi hanımlardır! Utangaçlık onların, dini iyice öğrenmelerine engel olmamıştır!’’ diyerek onların öğrenme gayretini övmüştür.
Ø Hz.Peygamber(sav) in hanımları içinde gerek zekası ve araştırmacı kişiliği ile Hz Aişe ilk sırada yer alır. Bir tesbite göre en çok hadis rivayet eden sahabiler arasında. Ebu Hureyre –Abdullah b. Ömer – Enes b. Malik den sonra 2210 hadis rivayetiyle 4. Sırayı Hz. Aişe alır.Hz Aişeyi Müminlerin annesi Ümmü Seleme takip eder.

Ø HADİS ÖĞRENİMİNİN GÜVENİLİRLİĞİ:
Ø 1-HADİS RİVAYETİNİ AZALTMA: Enes b. Malik şöyle demiştir:’’ Hata yapmaktan endişe etmeseydim , size Hz.Peygamber(sav) den duymuş olduğum bazı şeyleri rivayet ederdim.’’
Ø Hz Ömer de hata yapılır endişesiyle hadis rivayetini azaltmayı emrederdi.
Ø Hz. Ali sahabenin bu titizliğinin bir sebebine şöyle tercüman olur: ‘’Ben size Hz.Peygamber(sav) hadis rivayet ettiğimde , bana , gökten aşağı düşmem ona yalan isnada bulunmamdan daha sevimli gelir.’’
Ø 2-HADİS RİVAYET EDENDEN ŞAHİT İSTEME: Bazı sahabiler hadis rivayet eden kimseden, o hadisi Hz.Peygamber(sav)’den işitmiş olan başka birini şahid getirmelerini isterlerdi. Buna şu iki hadiseyi örnek verebiliriz.
Ø 3-HADİS RİVAYET EDENE YEMİN ETTİRME
Ø 4-HADİSİ KUR’AN VE ÖNCEDEN BİLDİKLERİ HADİSLERLE KARŞILAŞTIRMA
Ø 5-HADİSİ İLK DUYAN KİMSEDEN ALMAYA ÇALIŞMA: er-Rıhle fl talebi’l hadis , hadis öğrenimi için yapılan yolculuk demektir.
Ø 6- HADİSİN RAVİLERİNİ İNCELEME: Sahabe neslinin sonlarına doğru ortaya çıkmıştır.
Ø Şahid isteme gibi usuller Hz. Ebubekir zamanından beri var olduğuna göre sened anlayışı fikir olarak baştan beri vardı denebilir. Ancak bu usul, meşhur olan şekliyle hicri 1. Asrın ortalarından sonra ortaya çıkmış olmalıdır.
Ø HADİS ÖĞRENME USULLERİ: Hadisler bu dönemde daha ziyade sema (yani hocadan işitme) yoluyla alınıyorlardı.
Ø Muhammed b. Sirin şöyle demiştir:’’ Ben hadisi on kişiden işitirdim, manaları bir lafızları farklı olurdu.
Ø Hadislerin mana ile rivayetlerinin caiz olduğu görüşünde olan kişiler arasında hz.Aişe, Abdullah b Mesut , Enes b Malik gibi sahabiler, sonraki nesillerden ise Amir eş-Şa’bi, İbrahim en-Nehai, Süfyan b. Uyeyne ve Yahya b. Sa’id el-Kattan gibi alimleri sayabiliriz.
Ø Hadislerin yazılıp yazılmayacağı konusunda birbirleriyle çelişen haberler bulunmaktadır. Hadis usulünde bu duruma İhtilafü’l hadis, ilgili hadislere de Muhtelifü’l hadis denir. Hadis yazma endişesinin en önemli sebebi, Kur’an’la karışma endişesidir.
Ø HZ MUHAMMED (SAV) HAYATTAYKEN YAZILANLAR:
Ø 1-Medine sözleşmesi.2-Nüfus sayım tutanağı.3-İmtiyaz belgeleri.4-Yahudilerle yapılan yazışmalar.5-Dine çağrı mektupları.6-Görevlilere verilen Talimatnameler.7-Hz.Peygamber in Mekkenin fethinde okuyup da Yemenli Ebu şah ın isteği üzerine yazılıp bu sahabiye verilen hutbe.8- Abdullah b. Amr b. El-As ın yazdıkları. 9-Enes b. Malik in yazdıkları. 10- Hafızasının zayıflığından şikayet eden sahabinin yazdıkları.11-Ebu Raf inin yazdıkları.
Ø SAHABE DÖNEMİNDE YAZILAN HADİSLER.
Ø 1-Hz Ebu Bekir in beşyüz kadar hadis yazdığı sonra bunları imha ettiği nakledilmektedir.
Ø 2-Hz Ömer in de hadisleri yazma teşebbüsleri olmuştu.Ancak o bir ay süreyle yaptığı istişare ve istiharelerden sonra, önceki ümmetlerin Allah ‘ın Kitabı yanında başka kitaplar edinerek sapıttıklarını söyleyerek süneni yazmaktan vazgeçmişti.
Ø 3-Hz.Ali nin içinde bazı hadislerin yazılı olduğu bir sahifesi vardı ve bunu kılıcına takılı olarak yanında taşırdı.
Ø 4-Ebu Hüreyre nin de hadis sahifeleri vardı.
Ø 5- Abdullah b. Abbas eline yazı malzemeleri alarak sahabe yi kapı kapı dolaşmış ve onlardan duyduğu hadisleri yazmıştı.
Ø 6-Semüre bCündeb in de içinde pek çok ilim bulunan bir sahifesi vardı.O bu kitapçığını Hz.Peygamber(sav) dan bizzat duyduğu hadisler ile sahabe den duyduğu hadislerden meydana getirmişti.
Ø 7-Cabir b. Abdullah , Mescid-i Nebi de ders halkası olan ve hadiste yetkili bir alim sayılan bir sahabi idi.Onun da hacla ilgili bir kitabının olduğu bilinir.
Ø 8-Abdullah b. Ömer in de hadis sahifelerinin olduğu ve evinden dışarı çıkmadan önce onlara göz attığı nakledilmektedir.
Ø 9-Cahiliye döneminde yazı bilenlerde Sad b. Ubade nin bizzat hadis yazıp yazmadığı bilinmemektedir. Ancak bazı habeler onunda yazılı hadislere sahip olduğunu göstermektedir.
Ø Sahabeler içinde hadisin dindeki yerini ve değerini tartışan, onu kabul etmeme eğiliminde olan hiç kimse görülmemiştir.
Ø Hariciler Kur’an’da hüküm koyma yetkisinin sadece Allah’a ait olduğunu belirten bazı ayetlere bakarak Kur’an’da yer almayan hükümler taşıyan hadisleri kabul etmemeye kalkışmışlardır. Oysa Kur’an-ı Kerim’i getiren de Hz.Peygamber(sav) di ve onu herkesten daha iyi anlayabilecek olan da ancak o olabilirdi.
Ø TEDVİN DÖNEMİ:
Ø Bu dönem daha önce değişik yazı malzemelerine kaydedilerek veya ezberlenerek koruma altına alınmış olan hadislerin kitaplar içinde toplandığı dönemdir ve hicri 1. Asrın sonlarından 2. Asrın 1. Veya 2. Çeyreğine kadar süren bir zaman dilimini içine alır.
Ø Böyle bir faaliyeti devlet eliyle ilk olarak başlatan kimse Halife Ömer b Abdülazizdir.
Ø Bu mühim faaliyete dönemin birçok alimi katılmıştı. Ancak onların içinde en büyük gayreti İbn Şihab ez-Zühri göstermişti. Öyle ki ‘’ilmi(yani hadisi) ilk tedvin eden kimse İbn Şihab’dır’’.
Ø Bu dönemde yazılan eserlerden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Muhammed Hamidullah , ilk dönemlerin yazma eserlerinin hemen hemen hepsinin Bağdad’ ın Moğollar tarafından istilası esnasında tahrip edildiğini kaydeder.
Ø Bu dönemde hadislerin rivayetinde sened kullanımı tamamen yerleşmiş ve sened hadisin ayrılmaz bir parçacı olmuştur.Artık senedsiz hadis rivayeti, Binaya merdiven kullanmadan çıkma olarak değerlendirilecek, sened hadisçinin sahtekarlara karşı silahı kabul edilecektir.

Ø HADİSLERİN TASNİFİ(ÜNİTE 3)

Ø Tedvin faaliyetiyle bir araya toplanan hadisler belli bir sistematiğe göre gruplandırılmadığından bunlardan yararlanmak zordu. Bunların daha kullanışlı hale getirilmesi için ravilerine ve konularına göre gruplandırılması gereği hissedildi. Bu faaliyet hadis tarihinde Tasnif olarak isimlendirilir.
Ø Tirmizi-Ramhürmüzi gibi hadis alimleri ve İbnü’n Nedim gibi biyografi uzmanları, hadisleri ilk tasnif edenlerin listelerini vermektedir.
Ø Zekeriya b Zaide – Hişam b Hassan – İbn cüreyc – İbn İshak – Mamer b Raşid, Said b. Ebu Arube – Abdurahman b. El muğire – Rabi b subayh – Süfyan es servi –Hammad b seleme – Malik b. Enes – Abdullah b el mübarek – veki b el cerrah – Abdurrahman b mehdi – Süfyan b. Uyeyne sırasına göre ilk hadis tasnifcileridir.
Ø Tasnifcilerin taşadıkları tarihler dikkate alındığında tasnifin hicri ikinci asrın ilk yarısında başladığı söylenebilir.
Ø Bu ilk tasnifçilerin faaliyetlerine ölümlerinden kabaca on veya yirmi yıl önce başladığını varsayarsak Tasnif faaliyetinin hicretin ikinci yüzyılının ortalarına gelmeden başladığını tartışma götürmez bir şekilde görürüz. Tasnif işlemleri üçüncü asrın ortalarında olgunluk dönemine ulaşmış, sonlarına kadar devam etmiştir.
Ø Hadis tarihinde hicri ilk dört asır öncekiler, öncüler anlamına gelen Mütekaddimun dönemi olarak da isimlendirilir..
Ø Bu dönemde yazılan kitapların en önemli özelliği hadislerin ravilerinin senet zincirleriyle kaydedilmiş olmasıdır. Tasnif devri eserlerinden yararlanarak yazılan tasnif sonrası dönemi kitaplarında ağırlıklı olarak hadislerin isnad zincirleri kaldırılıp sadece metinleri ve alındıkları kitapların ismi verilmekle yetinilmiştir.
Ø Abbasiler döneminin hadis tarihi ile ilgili en önemli olaylarından birisi İslam tariinde mihne diye bilinen. Me’mun döneminde 218/833 tarihinde başlayıp 234/849 de Mütevekkil döneminde sona eren uygulamadır.Mihne Arapça da sınama imtihan etme sorgulama eziyet etme anlamlarına gelir.
Ø Dönemin Abbasi halifeleri başta hadisciler olmak üzere alimleri Mutezile Mezhebi tarafından savunulan Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü benimsemeye zorlamışlar, Kabul etmeyenlere, hapsetme dahil çok değişik işkence çeşitleri uygulamışlardır.
Ø En çok işkenceyi Hanbeli Mezhebinin kurucusu Ahmed b. Hanbel olmuştur.
Ø Hadis Tarihçisi Talat Koçyiğit hicri üçüncü yüzyılı ‘’tasnifin altın çağı’’ olarak nitelendirmektedir.
Ø TASNİFİN AMAÇLARI:
Ø 1-Unutulmaması gereken en önemli şeylerden birisi, hadislerin tasnifinden önceki tedvin sürecinde asıl amacın öncelikli olarak hadislerin yok olmaktan ve kaybolmaktan korunması olduğudur. Sıra hadis malzemesinin tasnifine yani düzenlenmesine gelince tedvin çalışmalarında olduğu gibi hadislerin korunması en temel amaç olmaya devam etmiştir.
Ø Muhaddisler her türlü hadisi kitaplarına alarak, gelecek nesillere hadisleri yeniden tenkit edebilme, tenkit ve yorumda yeni yöntemler geliştirebilme, bundan da öte hadisler üzerinden çok değişik araştırmalar yapılabilme imkânı sunan bir bilgi hazinesi devrederek bu konudaki dikkat, titizlik ve uzak görüşlülüklerini ortaya koymuşlardır.
Ø 2- Derlenen hadisleri düzenli sistemli, kolay kullanılır hale getirilmesi.
Ø 3-Tasnifi başlatan ve hızlandıran en önemli etken, Hz Peygamber(sav)ın sünnetinin Müslüman toplumunda yaşayan bir gelenek olarak devamının sağlanmasıdır.
Ø Ehlü’s-Sünne , Ehlü’l-Hadis diye isimlendiren hadisçiler kendilerini İslam toplumunun sünnet çizgisinde devamından sorumlu bir grup olarak görüyorlardır.
Ø Ehlü’l-Bid’a dedikleri sünnet karşıtlarına ve sünnetten sapanlara karşı, derledikleri ve tasnıif ettikleri hadislerle cevaplar vermeyi dahası onların etkinliklerini zayıflatarak Sünnet’in etkinliğini artırmayı amaçlamışlardır.
Ø Hadislerin güvenilirliği açısından 3 tür kitap vardır.
Ø 1- Hadisleri yok olmaktan kurtarmak için sağlam veya zayıf her türlü hadisi sıhhat durumları hakkında hiçbir bilgi vermeden bir araya getirenler.
Ø 2-Sağlam ve sağlam olmayan hadisleri bir araya getirmekle birlikte hadislerin sıhhat durumu hakkında bilgi verenler ve kendi kanaatlerini belirtenler.(Tirmizi’nin El-Camiu’s-sahih bu gruba girer).
Ø 3-Kendi kanaatlerine göre sadece sağlam gördükleri hadisleri bir araya getirenler.
Ø YAZILIŞ YÖNTEMLERİNE GÖRE HADİS KİTABI TÜRLERİ:
Ø 1 –Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlar Arapça’da Ale’l ebvab kitapları denir.
Ø 2-Ravilerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’r rical kitaplar denir.
Ø KONULARINA GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTABI TÜRLERİ-
Ø Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar – Birden çok alt konu barındıran tekbir ana konuda yazılmış kitaplar – Tartışma ve reddiye kitapları – Muvattalar – Sünenler – Cami’ler – Musannefler.
Ø TEK BİR KONUDA YAZILAN KİTAPLAR: Bu eserlerin erken dönemde yani hicri ikinci yüzyılda yayılanlarından bazılarına örnek verebiliriz.
Ø Süfyan es-sevri-Kitabü’l-feraiz.
Ø Zaide b. Kudame - Kitabü’l-menakıb
Ø İbrahim b tahman – kitabü l menakıb, kitabü l ıydeyn
Ø Abdullah b el mübarek – kitabü t tahare, kitabü s salat, kitabü l menasik
Ø Hicri üçüncü yüzyılda yazılıp günümüze ulaşan tek konulu kitaplara şu örnekler verilebilir:
Ø Nu aym b hammad el mervezi – kitabü’l fiten
Ø Ahmed b hamber – kitabü s salat , kitabü l eşribe , Ahkamü n nisa
Ø Muhammed b İsa et-Tirmizi – kitabü’ş şemail
Ø Ebu Davud es sicistani – Kitabü’l kader, Kitabü a’lami’n-nübüvve
Ø BİRDEN ÇOK ALT KONU BARINDIRAN TEK BİR ANA KONUDA YAZILMIŞ KİTAPLAR:
Ø İMANLA İLGİLİKİTAPLAR:
Ø Ebu Bekr b Ebu Şeybe, Ahmed b. Hanbel , ed Deraverdi Kitabü’l iman başıklı kitaplar yazmışlardır.
Ø AHLAK VE ADAB KİTAPLARI:
Ø Buhar inin el edebü’l-müfred isimli ahlak hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir. İbn Ebü d dünya , haraiti ve Süleyman b Ahmed et-Taberani , Mekarimü’l ahlak isimli kitaplar yazmışlardır. İbne bu şeybe nin de kitabü’l edeb isimli bir kitabı vardır.
Ø Tefsirle ilgili Rivayetleri bir araya getiren kitaplar.
Ø Süfyan es-Sevri, Zaide b Kudame, İbrahim b. Tahman, Abdullah b. El mübarek, İsmail b uleyyei Muhammed b Fudayl, Veki’b el cerrah Kitabü’t tefsir isimli kitaplar yazmışlardır.
Ø ZÜHD KİTAPLARI:
Ø Zühd kitaplarında dünyanın geçiciliğini vurgulayan, dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlak ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve seleften gelen rivayetleri bir araya getirmek amaçlanmıştır. Daha sonraları tasavvuf adını alan dini hareketin dayanakları olan hadisler ve rivayetler ilk defa bu kitaplarda derlenmişlerdir..
Ø Ebu Musa b. İbrahim, Zaide b. Kudame , Abdullah b. El Mübarek , Veki b el cerrah , Ahmed b hanbel , hennad b seri et temimi , ebu zür a er razi , ebu hatim er razi , Kitabü’z zühd başlıklı eserler yazmışlardır.
Ø FEDAİL KİTAPLARI :Fedail kitaplarında belli davranışların, şahısların , mekanların zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisler bir araya getirilir.
Ø Belirli zamanların faziletine dair Nesai nin Kitabü’l cım’a’sı, amellerin faziletleri üzerine Nesai nin Amelü’l yevm ve l leyle si , Kur’an ın faziletlerine dair Muhammed b Eyyub el beceli nin Fedailül Kur anı , Sahabenin faziletleri üzerine Ahmed b Hanbel in ve Nesai nin Fedailü’s sahabe leri tasnif dönemi Fedail Kitapları nın farklı türlerine örnek olarak verilebilir.
Ø MEĞAZİ VE SİYET KİTAPLARI:
Ø Meğazi hz.Peygamber (sav) in savaşları, Siret/ Siyer ise, hayatı anlamına gelir.
Ø Urve b .zübeyr b el Avvam, Amir b .Şurahbil eş-Şa’bi, İbn Şihab ez-Zühri , Musa b Ukbe , İbn İshak, Ma’mer b Raşid , Mu’temir b Süleyman, Muhammed b. Ömer el Vakidi Meğazi konusunda kitap yazmıştır.
Ø İslam tarihinde yazılan siyer kitaplarından en meşhuru ve klasik olanı İbn Hişam ın Siretü İbn Hişam ismiyle meşhur olan eseridir.
Ø TARTIŞMA VE REDDİYE KİTAPLARI:
Ø Hadisciler belli konularda kendilerinden farklı göürşte olan Müslüman veya Gayr-i Müslim mezhep ve gruplara karşı reddiye ve tartışma kitapları da yazmışlardır.
Ø Buhari – Halku ef ali l ıbad, kitabü l kıraat halfe’l imam , Ref u l yedeyn fi s salat.
Ø Ebu Bekr Ahmed b Amr Eş Şeybani- Ktabü’s süne fi ehadisi’s sıfat.
Ø Ahmed b hanbel in Kitabü r redd ale l Cehmiyye.
Ø Ebu Said Osman b Said ed Darimi nin er-Redd ale’l Cehmiye, En nakz ale’l Merisi
Ø MUVATTALAR: Muvatta türü eserler yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlamıştır.. Günümüze ulaşan tek muvatta Maliki mezhebinin kurucusu Malik b. Enes dir.
Ø SÜNENLER: Sünen kitaplarında Ahkam hadisleri denilen, Fıkhi içerikli hadisler yer alır. İslam dini ile ilgili konular değişik taksimlere tabi tutulmuşlardır .En geniş taksime göre beş ana başlık halinde özetlenir: İman, İbadetler, Muamelat(bireysel ve toplumsal ilişkiler),ukubat(cezalar),ve edeb(ahlak). Sünenler hadislerle yazılmış fıkıh kitapları niteliğindedir.
Ø MUSANNEFLER: Sünenlerle aralarındaki en önemli fark, Sünen lerin ağırlıklı olarak Hz Peygambere ait söz fiil ve takrirlerini içerirken , Musannef lerin bunlara ilave olarak mevkuf hadis denen sahabe sözleri ve uygulamaları ile, Maktu hadis denen tabiun sözleri ve uygulamalarını da içermeleridir. İki Musannef günümüze ulaşmış ve meşhur olmuşlardır bunlar Abdurrezzak ve İbn Ebu Şeybe nin Musannefleridir.
Ø CAMİLER: Bu kitaplarda bütün konulardaki hadisler bir araya getirildiğinden bu isim verilmiştir. Sünenlerdeki konular aynen Cami lerde de yer almakla birlikte, Sünenlerde olmayan İman yaratılış Kur’an tefsiri, Kuran’ın faziletleri, geçmiş Peygamberler , Sahabe nin fazilet ve menkıbeleri , Hz Peygamber (sav) hayatı, şemaili gibi ilave konular yer alır . Kısacası hakkında hadis olan her konu bu kitaplarda. Kitab adı verilen ana başlıklar ve bab adı verilen alt başlıklar halinde yer alır.
Ø RAVİLERİNE GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTAPLARI:
Ø MUCEMLER:Bazı alimler hadisleri ilk ravileri olan sahabilere göre ve sahabiler de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu anlamıyla mu’cem ile müsned eş anlamıdır.Bazı alimler ise mu’cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri ocalarının ismine göre gruplandırılar.Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu’cemi anlamına gelen mu’cemü’ş-süyuh diye isimlendirirler.
Ø Mucem türü hadis kitapları arasında en meşhur olanları Taberani diye meşhur olan Ebu’l Kasım Süleyman b Ahmed et –Teberani nin büyük orta ve küçük mu’cem olmak üzere hazırladığı üç mu’cem idir.
Ø 1-El-Mu’cemü’l kebir(Büyük Mu’cem):Bu mu’cemde hadisler isimleri alfabetik olarak sıralanan sahabilere göre gruplandırılmıştır.
Ø 2-El’Mu’cemü’s-evsat(Orta Mu’cem) Taberani bu eserinde iki bine kadar hocasından almış olduğu 30 bin civarında hadisi hocalarının isimlerine göre sıralar.
Ø 3-El Mu’cemü’s-sağir( Küçük Mucem): Bin civarındaki hocasından birer hadis naklederek hazırladığı bu eserde 1198 hadis yer alır.
Ø MÜSNEDLER: Müsned türü eserlerde hadisler, hadisin ilk ravisi olan sahabilere göre sıralanmaktadır. Müsnedlerde sahabe ve tabiun sözleri yer almaz. Hadis tarihinde yüz elli civarında müsned türü hadis kitabı yazılmıştır. Bunlardan günümüze ulaşıp basılmış olanları şu müelliflere aittir.
Ø Abdullah b el Mübarek – Humeydi – Ali b. Ca’d – Şeybe – İshak b rahuye – Halife b hayat – Ahmed b hanbel – Abd b Humeyd – Bezzar – Ebu Ya’la – Rüyani – Ebu Avane
Ø Müsnedler içinde en meşhuru ve klasikleşmiş olanı Ahmed b Hanbel ‘ in Müsned idir.
Ø ETRAF KİTAPLARI: Etraf kitaplarında hadislerin tamamı değil başından bir kısmı yani ucu verilip hadisin farklı isnadları yani değişik rivayet kanalları verilir. Bu kitaplar genelde sahabe ismine göre tertip edilmişlerdir.
Ø RAVİ BİYOGRAFİLERİ: Hadis ravilerinin hayat hikayeleri, güvenilir olup olmadıklarına dair yazılan kitaplara rical kitapları denir.
TASNİF DÖNEMİNİN ÖNDE GELEN HADİS KİTAPLARI
Ø MA’MER B. RAŞİD VE CAMİ’İ: Tabiundandır.Basra da on dört yaşında Hasan Basri nin büyük öğrencisi tabiundan Katade b Diam enin yanında ilim tahsiline başladı. Mamer hadis tarihindeki çok önemli kişiler arasında hadislerin intikalinde önemli rol oynamış kilit bir şahsiyettir. Yemen de vefat etmiştir. Mamer in kayıt zannedilen El-Cami isimli eserinin 2 nüshası Türkiye de bulunmuştur.Bunlardan birisi Türkiye nin büyük kitap koleksiyoncularından İsmail Saib Sencer’in Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesine bağışladığı kitapları arasındadır. İkinci nüsha çağımızın yaşayan en büyük Müslüman biyografi alimi Fuad Sezgin tarafından keşfedilip 1955 yılında ilim alemine tanıtılmıştır
Ø İMAM MALİK VE MUVATTA’SI: Maliki mezhebinin kurucusu olan Malik b Enes de Sünnet Yurdu denilen Medine de doğdu. ‘’Peygamber mescidinde hadis nakleden kendilerine devlet hazinesi emanet edilse ihanet etmeyecek 70 kişiye yetiştim fakat hadis almadım.Çünkü bu işin ehli değillerdi’’ demiştir. Yirmi yaşında fetva ve ders vermeye başlamıştır. 147 yılları civarında halife Mansur un emriyle soruşturma geçirmiş ve onun emriyle Medine valisi tarafından kırbaç cezasına maruz kalmıştır. Daha sonra halife gerçeği anlamış ve özür dilemiştir. Muvattanın resmi yaptırım altında kullanılmasına rıza göstermemiştir. Muvatta da senedi verilmeyen hadislerde vardır. Bunlara belağ tarikli hadis denir. Kur an dan sonra en sahih kitap sayılmıştır. Daha sonraki yıllarda Sahihan denilen Buhari ve Müslim in sahihleri telif edildikten sonra da Muvatta bu ünvanını korumuştur.
Ø ABDÜRREZZAK B HEMMAM VE MUSANNEF İ: Hadisciler arasında büyük hadis hafızı , Şeygu’l İslam gibi ünvanlarla anılmıştır. San’a da doğmuştur. On yedi bin hadisi ezbere bildiği buna rağmen hadisleri yazılı kaynaklardan rivayet etmeye çok önem verdiği bilinmektedir.
Ø İBNU EBU ŞEYBE VE MUSANNEF İ : Kufe de doğmuştur. Aslen Belh lidir. Abbasi halifesi Mütevekkil kendinden önceki halifelerin başlattığı mihne denilen halka Mutezile mezhebinin görüşlerini devlet eliyle zorla kabul ettirme uygulamasını kaldırınca, İbn Ebu Şeybe ve ağabeyi Osman dan Mutezile ve Cehmiyenin görüşlerini çürüten hadisleri halka anlatmalarını istedi ve bu iş için onlara maaş bağladı. İbn Ebu Şeybe bu amaçla Bağdat ta çok büyük kalabalıklara uzun süre ders vermiştir. İbn Kesir Musannef için ‘’ kimsenin benzerini yazamayacağı bir eser ‘’ demiştir. Bu Musannef in en ilginç özelliklerinden birisi Hanefi Mezhebi imamı Ebu Hanife ye yönelik bir konu başlığı açmış olmasıdır. ‘’ Kitabü’r redd ala Ebi Hanife ‘’ başlığı altında Ebu Hanife’nin yüz yirmi dört meselede Hz. Peygamberden gelen hadislere muhalefet ettiğini savunmakta ve muhalefet ettiğini söylediği dört yüz seksen beş rivayeti sıralamaktadır.
Ø AHMED B HANBEL VE MÜSNED İ: Hanbeli mezhebinin kurucusudur, Bağdat ta doğdu. Babasından kalan dokuma tezgahını kiraya vererek geçinir, parasız kalınca ücretle kitap yazar veya kemer örer karısının dokuduğu kumaşları satardı.Memun un halifeliğinin son yılında başlattığı ve sonraki halifelerin devam ettirdiği mihne denilen Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü zorla benimsetme uygulamasına direnenlerin başında Ahmed b Hanbel gelir.
Ø DARİMİ VE SÜNEN İ: Semerkant’ta doğdu. Ahmed b hanbel ‘’ ona servetler sunuldu fakat itibar etmedi’’ demiştir. Merv de vefat etti. Sünen i Abdullah Aydınlı tarafından Türkçeye çevrilmiş ve altı cilt olarak basılmıştır.
Ø KÜTÜB-İ SİTTE: Hicri dördüncü asrın başlarında yaşamış olan İbnü’s-Seken den hadis kitapları tavsiye etmesi istenince Buhari ve Müslim in Cami leri ile Ebu Davud ve Nesainin Sünenlerini güvenilir bulduğunu belirtmiştir.Daha sonra bunlara Tirmizinin Cami i de eklenerek el-Usulü’l-Hamse: Beş ana kaynak ismi verilmiştir. Özellikle Maliki Mezhebini benimseyen Endülüslü ve Kuzey Afrikalı alimler başta olmak üzer bazı alimler bu beş esere altıncı eser olarak. Maliki Mezhebinin imamı İmam Malik in Muvatta sını ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-sitte ismini vermişlerdir. İbnu’l-Kayeserani bu beş esere İbn Mac enin Sünen ini ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-Sitte ismini vermiştir. Cemmaili diye tanınan Ebu Muhammed Abdulğani b .Abdulhamid , el-Kemal fi esmai’r-rical isimli eserinde altıncı kitap olarak İbm Öace nin Sünen ini dahil ettiği altı kitabın ravilerinin hal tercümelerini bir araya getirmiştir.
Ø İbnü’s salah , Alai ve İbn hacer el-Askalani ise İbn Macenin Süneninde çok sayıda zayıf hadis olmasından hareketle ona göre hadisleri daha sağlam olan Darimi’nin Sünen’ini el-Kütübü’s-Sitte nin altıncı kitabı olarak kabul etmektedirler.
Ø Altı kitaba Malik in Muvatta ını dahil etmeyenler onu güvenilir bulmadıklarından değil, içindeki hadislerin altı kitabın diğer kitapları içinde yer almış olmasındandır.
Ø BUHARİ VE EL CAMİU’S SAHİH İ: Buhara da doğdu. Babası İsmail Abdullah b el-Mübarek tir.11 yaşında hocası Dahilinin hatalarını bulmasıyla çevrenin dikkatini üzerine çekti.Mihne olayından Buharide etkilenmiştir. Buhariyi karalayanların başında hocası Muhammed b. Yahya ez Zühli gelmektedir.Horasan vaili Zühli Buharinin devlet adamlarına mesafeli durduğunu onların ayaklarına gitmeyi ilmin onuruna ve vakarına aykırı gördüğünü bildiğinden onu bu duyarlı noktasından vurmak istemiş ve sarayına gelerek kendisine hadis okutmasını istemiştir. Buharinin bu isteği reddetmesi üzerine onun ehli sünnete aykırı görüşler savunduğu gerekçesiyle ülkesini terk etmesini istemiştir. Buhari Semerkanta gitmek üzere yola çıkmış, Hartenk denilen kasabada akrabalarını ziyaret ederken bu olayların üzüntüsünün etkisiyle hastalanmış ve vefat etmiştir. Kabri Semerkanta 3 mil uzaklıktaki Hartenk’tedir..
Ø Emiru’l-mü’minin fi’l-hadis, yani hadiste bütün Müslümanların başkanı ünvanıyla anılan Buhari olağanüstü bir hafızaya sahipti.
Ø El – Fellas ‘’ Onun bilmediği hadis , hadis değildir’’ demiştir. İbn Huzeyme:’’ Gök kubbe altında ondan daha iyi hadis bilen yoktur’’ demiştir.
Ø Buhari sahih hadisleri konularına göre bir araya getiren ilk muhaddistir.
Ø Buharihan denilen ve Buhari okuyan anlamına gelen bir meslek oluşmuştur.Mustafa Kemal ‘ in emriyle ilk meclisin açılışında Buhari hatimi yapılmıştır.
Ø MÜSLİM VE EL CAMİ U S SAHİH İ:
Ø Nişaburda doğdu, on iki yaşında Muvatta okuyarak hadis öğrenmeye başladı. Kumaş ticaretiyle uğraştığından Bezzaz lakabıyla anılırdı. Nişabur cömerdi diye anılırdı.Müslim sahih ine on beş yaşında başlamış , on beş senede tamamlamıştır. Tekrarlarıyla on iki bin tekrarsız dört bin civarında hadis bulunmaktadır.
Ø TİRMİZİ VE SÜNEN İ:
Ø Tirmiz de doğdu, Tirmiz de vefat etti. Kitabını ilim dünyasına ‘’ Kimin evinde bu kitap bulunursa orada konuşan bir peygamber vardır’’ diyerek savunmuştur. En önemli özelliği her hadisin sonunda hadisin sıhhat durumunu , diğer kanallarını, o konudaki fakihlerin ve alimlerin görüşlerini vermesidir.Üstünlük sıralamasında Kütübi-Sitte nin üçüncü kitabı olarak kabul edilir.
Ø EBU DAVUD VE SÜNEN İ:
Ø İran – Afganistan sınırı bölgesinde doğdu. İyi bir Müslüman olmak isteyen kişiye şu dört hadis yeter demiştir. 1- Ameller niyetlere göredir. 2- Kişinin kendini ilgilendirmeyen gereksiz şeylerden uzak durması iyi Müslüman olduğunu gösterir. 3- Kişi kendi için sevdiğini kardeşi içinde sevmedikçe iyi Müslüman olamaz. 4- Helal haram bellidir.Ona göre zayıf hadis akıl ve kıyasla hüküm vermekten önce gelir.
Ø NESAİ VE SÜNEN İ:
Ø Nesa da doğdu. On beş yaşında hadis öğrenmeye başladı.Mısır ve Humus ta kadılık yaptı. Filistindeki Remle de vefat etti Kudüs e defnedildi. Başka bir kaynakta Mekkede vefat edip oraya defnedildiği bildirilir.Sünen i el-Mücteba ismiyle meşhur oldu.
Ø İBN MACE VE SÜNEN İ:
Ø Kazvinde doğdu.15-20 yaşları arasında Kazvinli hadiscilerden eğitim aldı.Sünen i 4341 hadis ihtiva eder. Bunlardan 1000 kadarı zayıftır.
Ø Son dönemlerde Kütüb i Sitte ye , Muvatta, Darimi nin sünen i ve Ahmed b hanbel in Müsned i eklemek suretiyle meydana gelen dokuz kitaba Kütüb-i Tis’a denilmektedir.Bu dokuz kitap Wensinck’in Concordance denilen hadis indeksinde yer almaları sebebiyle bu ismi almışlardır.

4.ÜNİTE TEMEL HADİS KAYNAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR

ü Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa üçüncü asırda Buhari ve Müslim tarafından başlatılmıştır.
ü Müstahrec türü eserler temel hadis kaynaklarındaki hadisleri ali isnadla elde etmek ve onları daha güçlü kılmak amacını gerçekleştirmek için hazırlandılar.
ü İbn Mende rivayet ettiği bazı hadislerin ardından bunların Buhari ve Müslim in eserlerinde de bulunduğu açıklamasını yapmaktaydı. Böylece onların hadis konusunda otorite olduklarına ilk işaret eden alim olmuştur.
ü Buhari ve Müslim in Sahih lerinin İslam dünyasında şöhretinden ilk defa bahseden ise Hakim en-Nisabürü olmuştur.
ü Kütüb-i sitte Üzerinden yapılan çalışmalar döneminde temel hadis kaynaklarını tamamlayan, bir araya getiren (cem) , birbiriyle mukayese eden (zevaid) , onları açıklayan (şerh) ve hadisin kaynağını gösteren (tahric) eserler yazılmıştır.
ü TAMAMLAYICI ESERLER
ü MÜSTEDREK TÜRÜ ESERLER: Müstedrek türü eserler, önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksiklerini tamamlayan kitaplardır..
ü MÜSTEDREK ALE’S-SAHİHAYN: Bu türün en tanınmış çalışması HaKim en Nisaburi nin el-Müstedrek ale’s-Sahihayn isimli eseridir. El Müstedrek te bulunan hadislerin tamamı sahih değildir.
ü MÜSTAHREC TÜRÜ ESERLER: Müstahrec daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri , teker teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir senedle rivayet etmek suretiyle meydana getirilen hadis kitabıdır. Ebu Avane el-İsferayini nin el-Müsnedü’l-muhrec ala kitabı Müslim b Haccac’ı ile Ebu Nuaym el- İffahani nin en-Müsnedü’l Müstahrec ala Sahihi’l-İmam Müslim’i en tanınmış müstahreclerdir.
ü DERLEME NİTELİĞİNDE ÇALIŞMAŞAR: Bu çalışma türü, Buhari ve Müslim in Sahihleri bir araya getirmekle başlamıştır.
ü Buhari ve Müslim in el-Camiu’s sahih lerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilk örneği Cevzaki ye aittir.
ü KÜTÜB-SİTTE Yİ VE DİĞER BAZI KAYNAKLARI BİR ARAYA GETİREN ÇALIŞMALAR:
ü EL-CAM’BEYNE’L-USULİ’S-SİTTE: İbn Mac enin Sünen i yerine İmam Malik in el-muvatta ını koyarak Kütüb-i sitenin hadislerini ilk defa bir araya toplayan alim Rezin b. Muaviye olmuştur.
ü CAMİU’L-USUL Lİ EHADİSİ’R-RESUL: Rezin in hadisleri yerli yerine koymadığını düşünen Mecdüddin İbnü’l Esir onu Camiu’l-usul li ehadisi’r-Resul adıyla yeniden düzenlemiştir.
ü MESABİHU’S-SÜNNE: Tesbit edilebildiği kadarıyla Kütüb i sitte ve diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı derleyen ilk alim Beğavi nisbesiyle tanınan Hüseyin b.Mes’ud olmuştur.Eserde ilk defa hadislerin isnadları terk edilmiştir. Mesabihu’S-sünne hadislerin isnadında sadece sahabiyi zikredip diğer ravilerin terk edildiği ilk eserdir. Daha sonra telif edilen derlemeler hadis kitaplarında da bu yöntem uygulanmıştır.
ü CEM’U’L-CEVAMİ’ VE EL-CAMİU’S-SAĞİR: Suyuti önce başta Kütüb- sitte olmak üzere yetmiş hadis kitabındaki bütün hadisleri bir araya getirmek üzere Cem’u’l-cevami ni daha sonra da el-Camiu’S sağir isimli eserini telif etmiştir. Cem’ul – cevami Suyutinin bütün hadisleri toplamak üzere kaleme aldığı eserdir.
ü KENZÜ’L – UMMAL: Kenzül ummal Ali el-Müttaki el-Hindi nin Suyutiye ait söz konusu iki eseri ile Ziyadetü’l-Cami adlı zeylindeki rivayetleri fıkıh konularına göre alfabetik olarak düzenlediği hadis kitabıdır.
ü CEM’UL-FEVAİD: Cem’ul-fevaid Rudani diye tanınan Muhammed b Muhammed el-Mağribinin İbnü’l-Esir in Camiu’l-usul ü ile Heysemi’nin Mecma’u’z zevaid ine İbn Mace ve Darimi nin es-Sünen lerini ilave etmek suretiyle on dört temel hadis kitabındaki hadisleri bir araya getirdiği eserdir.
ü MUKAYESELİ ÇALIŞMALAR:
ü ZEVAİD KİTAPLARI: Herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya getiren eserlere Zevaid kitapları denilmektedir. İlk zevaid kitapları Moğoltay b. Kılıç ve İbnü’l-Mülakın tarafından hicri sekizinci asırda telif edilmiştir. Zevaid türü eserlerin en tanınmışları Heysemi, Busiri ve İbn Hacer in eserleridir.
ü MECMA’U’Z ZEVAİD: Bu türün en tanınmış eseri Heysemi nisbesiyle tanınan Ali b. Ebi Bekr in Mecma’u’z-zavaid ve menba’u’l-fevaid adlı kitabıdır.
ü İTHAFÜ’L-HIYERE: Busuri nisbesiyle tanınan Mısırlı muhaddis Ahmed. Ebi Bekir in ithafü’s-sadeti’l-mehere adıyla da tanınan İthafü’l – hıyere bizevaidi’l-mesanidi’l-aşere isimli kitabında on müsnedin zevaidini yapmıştır.
ü EL-****LİBÜ’L – Aliye
ü İbn Hacer el-Askalani nin el-****libü’l-aliye bi – zevaid’il-mesanidi’S-semaniye isimli eseri de günümüze ulaşan önemli zevaidlerindendir.
ü ZEVAİD TÜRÜ ESERLERİ FAYDALARI:
ü 1:Günümüze ulaşmayan birçok hadisi ihtiva etmek.
ü 2:Farklı kaynaklardaki hadisleri toplayarak tekrarlarını önlemek.
ü 3:Müsned ve mucem türü eserlerdeki hadislerin konularına göre tasnifini yapmak suretiyle istifadelerini artırmak.
ü 4-Müsned ve mucem türü eserlerdeki hadislerin sıhhat durumları hakkında bilgi vermek.
ü 5:Ferd, ğarib ve zayıf olarak bilinen birçok hadislerin kuvvet kazanmasını sağlamak.
ü 6:Zevaidlerde birbirini açıklayıcı ve tamamlayıcı ayrıntılar muhafaza edilerek bazı hadislerdeki kapalılığın giderilmesini sağlamak.
ü ETRAF ÇALIŞMALARI: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserler etraf diye isimlendirilmektedir. Bu türün ilk örnekleri olan Halef el-Vasıti ve Ebu Mes’ud ed-Dımaşki nin Etrafü’s- Sahihayn isimli eserleri Buhari ve Müslim in sahihleri ile ilgilidir. Muhammed Şerif Tokadi’nin Müftahu’s-Sahihayn ı da tanınmış etraf türü eserlerdendir.
ü TAHRİC ÇALIŞMALARI:
ü Tahric çalışmaları ile de genellikle hadis ilminin dışındaki diğer ilim dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret eden kitaplar kastedilmektedir.
ü Zeylani’nin Nasbu’r-raye fi ehadis’l- Hidaye adlı eseri Hanefi mezhebinin en tanınmış metinlerinden biri olan Burhaneddin el-Merginani’nin el-Hidaye si üzerine yapılan bir tahric çalışmasıdır.
ü Bir diğer tanınmış tahric eseri İmam Gazzali’nin İhyaü ulumi’d-din adlı eseri üzerine Zeynüddin el-Iraki nin çalışmasıdır.
ü Tahric yöntemi konusunda Türkçe bir çalışma, Salahattin Polat, Habil Nazlıgül ve Süleyman Doğanay tarafından müştereken hazırlanmış olan Hadis Araştırma ve Tenkit klavuzu isimli kitaptır.
ü BELİRLİ KONULARLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR:
ü ET-TERĞİB VE’T-TERHİB: Terğib iyiliğe teşvik, terhib ise kötülükten sakındırmak demektir. Münziri et-Terğib ve’t-terhib isimli eserinde iyiliğe teşvik eden kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya getirmiştir.
ü RİYAZÜ’S-SALİHİN: Riyazü’s-salihin min hadisi seyyidi’l-mürselin olan eserde 1900 civarında hadis bulunmaktadır.Nevevi bu kitabıyla ayet ve hadiseri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortaya koymayı amaçlamıştır.
ü HALK ARASINDA YAYGIN OLAN HADİSLERİ TOPLAYAN ÇALIŞMALAR:
ü EL-MAKASUDÜ’L HASENE:Sahibi Sehavidir. Eserde halk arasında hadis diye meşhur olan 1356 söz alfabetik olarak incelenmektedir. Zikredilen sözün hadis kitaplarında bulunmamışsa bu duruma işaret etmek üzere ‘’la asle leh’’ aslı yoktur ifadesiyle işaret edilmektedir.
ü KEŞFU’L-HAFA: Aclunini eseridir. Halk arasında hadis diye dolaşan sözlerin hadis olup olmadığını ortaya koymak amacıyla yazılmış en hacimli eserdir.
ü ŞERH ÇALIŞMALARI:Hemen hemen hadislerin tamamının ravilerine veya konularına göre kitaplara geçtiği üçüncü asırdan sonra ise hadislerin anlaşılmasına yönelik şerh çalışmaları genellikle kitaplar esas alınarak yapılmaya başlandı.Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicri dördüncü asırda Hattabi tarafından Buhar inin Sahih i üzerine yapılmıştır. Bir araştırmada Buharin nin el-Camiu’s sahih iyle ilgili 197 şerh çalışması yapıldığı tesbit edilmiştir.
ü MUVATTA ŞERHLERİ: Üçüncü asırdan itibaren Muvatta üzerine şerh yapılmaya başlanmıştır. Ebu l Velid el Baci önce kaleme aldığı el İstifa adındaki eserini ihtisar etmiş, fıkhi meselelerin Muvatta’daki delillerine işaret edecek şekle getirmiştir.Böyle bir seçim yapıldığı için esere el-Münteka adını vermiştir. Eser Maliki mezhebine göre yazılmış, Ahkam yönü ağırlıklı bir şerhtir.
ü BUHARİ ŞERHLERİ: Buhar inin el-Camiu’s sahih i üzerine hadis kitapları arasında en çok şerh yazılan eserdir. Buhari şerhleri arasında İbn Hacer el-Askalani’nin Fethu’l Bari bi şerhi Sahihi’Buharisi, Bedrüddin Ayni nin Umdetü’l kari fi şerhi Sahihi’l Buhari si ve Kastallani’nin İrşadü’s-sari li-şerhi Sahihi’l- Buhari si en tanınmış olanlardır.
ü MÜSLİM ŞERHLERİ: Bilindiği kadarıyla Müslim’in eş-Camiu’s sahih iyle ilgili ilk şerh Mazeri nin el-Mu’lim bi fevaidi Müslim eseridir.Şerhler arasında en muteber kabul edileni Nevevi nin el-Minhac ıdır.
ü EBU DAVUD ŞERHLERİ: Hattabinin Ebu Davud ın es-Sünen i üzerine yaptığı Mealimü’s Sünen isimli kitabı ilk hadis şeri kabul edilir.
ü TİRMİZİ ŞERHLERİ: Tirmizinin el’camiu’s sahih i hakkında yapılan şerhler arasında Ebu Bekir İbnü’l-Arabi nin Arizatü’l-ahvezi si ve Mübarekfuri nin Tuhfelü l ahvezi bi şerhi cami i t-tirmizi en tanınmış olanlardır.
ü NESAİ VE İBN MACE ŞERHLERİ:Nesai nin tesbit edilen ilk şerhi Ali b Abdillah b. Halef en-Ensari ye aittir. Nesainin en tanınmış şerhi ise Suyutinin Zehrur ruba alel Mücteba isimli eseridir.
ü İbn Macenin tesbit edilen ilk şerhi hicri sekizinci asır alimlerinden Moğoltay b. Kılıç a aittir. İbn Mac enin en tanınmış şerhi ise Suyutinin Misbahu’z-zücace ala Sünen i İbn Mace isimli eseridir.
ü RAVİ ÇALIŞMALARI: Kütüb-i sitte de adı geçen ravilerin hemen hepsini ihtiva eden ilk çalışma Cemmaili nisbesiyle tanınan Abdülgani b. Abdilvahid el-Makdisi tarafından telif edilmiştir.
Ø

[Ravza'm]

HADİS TARİHİ VE USULÜ 1.ÜNİTE DENEME TESTİ

1-Hadis ilmi günümüzde hangi ilim grubunun bir alt dalıdır ?
A-Şeri İlimler
B-İslami İlimler
C-Nakli İlimler
D-Tasavvuf

2-Aşağıdakilerden hangisi İslami İlimlerin alt dallarından biridir ?
A-İslam Mezhepleri Tarihi
B-İslam Tarihi
C-Hadis
D-İslami İlimler Tarihi

3-Sünnet, Hz. Peygamberden gelmesi bakımından kaça ayrılır ?
A-2
B-4
C-5
D-3

4-Peygamberimiz’in hangi hanımı Peygamberimizin ahlakını ‘’ O’nun ahlakı Kur’an’dı. ’’
diye söylemiştir ?
A-Hz.Aişe
B-Hz.Sevde
C-Hz.Hatice
D-Hz.Mariya

5-Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamberin temel görevlerinden değildir ?
A-Beyan
B-Vahyin gizlenmesi
C-Tebliğ
D-Tezkiye

6-Peygamberlerin masum olmaları hangi sıfatları ile alakalıdır ?
A-Tebliğ
B-Fetanet
C-Emanet
D-İsmet

7-Horasan bölgesi alimleri ve bazı Şafi alimlşer hangi terimi sahabeye ait rivayetler için kullanmışlardır ?
A-Sünnet
B-Eser
C-Haber
D-Hadis

8-Başında senedi zikredilmeyen hadislere ne ad verilir ?
A-Merfu Hadis
B-Muallak Hadis
C-Maktu Hadis
D-Kudsi Hadis

9-Hangi sahabenin şehit edilmesiyle hadis uydurma olayları meydana gelmiştir ?
A-Hz. Osman
B-Hz.Hüseyin
C-Hz.Ali
D-Hz.Ömer

10-‘’Mütekaddimun Dönemi kitaplarda hadisler hep ravi zincirleriyle beraber verilmiştir. ‘ Bu dönem hangi yüzyıllara rastlar ?

A-Hicri ilk 5 asır
B-Hicri ilk 6 asır
C-Hicri ilk 3 asır
D-Hicri ilk 4 asır

11-Hadis ilmini ‘Hadislerin senetve metinlerinin halleri ile ilgili kurallar ilmidir.’’ diye tanımlayan alim kimdir ?
A-İbn Sina
B-İbn Hacer
C-İbn Cemaa
D-Buhari

12-Hadis ilmini ‘Ravi ve mervi’nin hallerini bildiren kaideler bilgisidir.’ diye tanımlayan alim kimdir ?
A-İbn Hacer
B-Buhari
C-İbn Cemaa
D-İbn Sirin

13-En eski Hadis Usulü kaynağının yazarı kimdir ?
A-Ramhürmizi
B-İbn Kesir
C-Hatib el-Bağdadi
D-Hakin en-Nisaburi

14-Hadis ilminde yolun başında olanlara ne ad verilir ?
A-İmam
B-Talip
C-Hafız
D-Muhaddis

15-Hangisi peygamberimizi konu edinen diğer ilimlerden değildir ?
A-Megazi
B-Siyer
C-Tefsir
D-Şemail

16-Peygamberimizi konu edinen aşağıdaki ilimlerden hangisi bugünkü biyografi bilim dalına tekabül eder ?
A-Şemail
B-Megazi
C-Siyer
D-Delail

17-Peygamberimizin mucizelerini konu edinen ilim hangisidir ?
A-Şemail
B-Megazi
C-Siyer
D-Delail

18-Aşağıdakilerden hangisinde kitap – eser eşleştirilmesi yanlış verilmiştir ?
A-Hakim en-Nisaburi / Marifetü Ulumil Hadis
B-İbnü’s Salah / Mukaddime
C-Suyui / el-Muhaddisul Fasıl
D-Hatib el-Bağdadi / el-Kifaye

19-İlk Hadis Tarihi Kitabı kim tarafından yazılmıştır ?
A-İbn Kesir
B-Buhari
C-İzmirli İsmail Hakkı
D-Suyuti

20-Tamamen hadis tarihine özgü olarak yazılmış ilk mustakil eser kime aittir ?
A-Talat Koçyiğit
B-Buhari
C-İzmirli İsmail Hakkı
D-Müslim

21-Hadis Usulü alanında günümüze ılaşmış olan en eski eser ve yazar eşleştirilmesi doğru olarak verilmiştir ?
A-Ali b. El-Medini / Ulumil Hadis
B-Bağdadi / el-Kifaye
C-İmam Şafii / er-Risale
D-İbnü’s-Salah / Ulumil Hadis

22-Günümüze ulaşan ilk mustakil Hadis Usulü kitabı , el-Muhaddisul Fasıl kimin eseridir ?
A-Bağdadi
B-Ramhürmizi
C-Buhari
D-İmam Şafii

23-Aşağıdakilerden hangisi Mütekaddimun Dönemi Hadis Usulü eserlerinden değildir ?
A-el-Muhaddisul Fasıl
B-el-Ilma
C-Marifetü ulumi’l Hadis
D-el-Kifaye

24-Müteahhirun Döenmi Hadis Usulü eserlerinden değildir ?
A-Ulumü’l Hadis
B-Ma la yese’u’l-muhaddise cehlül
C-el-Ilma
D-el-Kifaye

25-Endülüs’te yazılmış ilk hadis kitabı olan el-Ilma kim tarafından kaleme alınmıştır ?
A-Hakim
B-Bağdadi
C-Kadı İyad
D-Meyanci

26-Mukaddimetü İbni’s-Salah ismiyle meşhur olmuş olan hadis usulü kitap hangisidir ?
A-el-Ilma
B-el-Kifaye
C-el-Muhaddisul Fasıl
D-Ulumül Hadis

27-Hadis İlmini alt dalı olan Cerh ve Tadil ilminin diğer adı nedir ?
A-Hadis Tarihi
B-Rical İlmi
C-Hadis Usulü
D-İlelü’l hadis İlmi

28-‘Hadislerin manalarının anlaşılması ilmin yarısıdır.Diğer yarısı da rical bilgisidir.’ Sözü kime aittir ?
A-Ali b. el-Medini
B-Suyuti
C-el-Cezairi
D-İbn Kesir

29-Önceleri raviler hakkında hocalara sorarak aktarılan bilgiler ne zamandan itibaren kitap haline getirilmeye başlandı ?
A-Hicri 3. asırda
B-Hicri 2. Asır başlarında
C-Hicri 4. Asırda
D-Hicri 2. Asır ortalarında

30-Günümüze ulaşan en eski rical kitapları hangi yüzyıla aittir ?
A-2
B-3
C-4
D-5

31-Gizli kusur taşıyan hadislere ne denir ?
A-Maktu Hadis
B-Muallel Hadis
C-Mevkuf Hadis
D-Kudsi Hadis

32-Günümüze ulaşan İlel kitaplarını en eskisi hangisidir ?
A-Ali b. El-Medini’nin İlelü’l Hadis’i
B-Tirmizi’nin el-İlelül Kebir’i
C-İbn Ebi Hatim er-Razi’nin İlelül Hadisi
D-Ahmed b. Hanbel’in el-ilel ve marifetür-Rical’i

33-Hadisteki ğarib kelimelere dair yazılmış olup günümüze ulaşan Ğaribu’l Hadis isimli kitap kime aittir ?
A-Mecduddin
B-Zemahşeri
C-İbn Kuteybe
D-Ebu Ubeyd Kasım b. Sellam

34-Aşağıdakilerden hangisi hadiler arasındaki ihilafların giderilmesindeki yöntemlerden değildir ?
A-Tevil
B-Tevcih
C-Tarık
D-Tevakkuf

35-Hadisler arasındaki çelişkiyi giderme yöntemlerinde Hanefilerin başvurduğu sıralama aşağıdakilerden hangisidir ?
A-Cem-nesh-tercih-tevakkuf
B-Cem-tercih-nesh-tevakkuf
C-Nesh-tercih-terk-cem
D-Nesh-tercih-cem-terk

36-Ravileri kendine konu edinen hadis ilmi hangisidir ?
A-Rical İlmi
B-İlelü'l Hadis İlmi
C-Ğaribu'l Hadis İlmi
D-İhtilafül Hadis İlmi

37- Peygamberimizin savaşlarını konu edinen ilim hangisidir?

A-siyer
B-şemail
C-meğazi
D-delail

38-kimin şu sözü “Önceleri isnad sorulmazdı. Fitneden sonra hadisleri aldığınız adamların ismini söyleyin demeye başladılar” gerçeği ifade eder?

A-ibn sirin
B-ibn mesud
C-ramhurmüzi
D-ibn cemaa

39-ne hadislerin senet ve metinleri ile ilgili her türlü birikimi, yeteneği ve faaliyeti kapsar?

A-rivayet
B-siyer
C-dirayet
D-mervi

40- Hadis alimleri için genel olarak Muhaddis veya hangi tabir kullanılır?

A-hadisçi
B-hadis alimi
C-muallak
D-hafız

41- Mukaddime ismiyle meşhur olan hadis ilimleri kitabının başında ‘’Allah bana hadis ilminin kısımlarına dair bir kitap yazmayı nasip etti’’ diyerek 65 (altmış beş) konuyu sıralayan kimdir?

A-suyüti
B-ibnü’s salah
C-ramhürmizi
D-kadı iyad

42- Türkçe yazılan ilk hadis kitabı, İstanbul’ da kaç yılında yayınlanmıştır?

A-1950
B-1935
C-1915
D-1924

43-batı dillerinde batılı islam araştırmacılarına ne ad verilir?

A-doğu bilimci
B-oryantalist
C-müsteşrik
D-batı bilimci

44- Klasik tabiriyle Ulumü’l hadis günümüzdeki tabiriyle hadis usulü alanında günümüze ulaşmış olan en eski eser er-Risale kimin eseridir?

A-imam Şafii
B-ebu Hanife
C-suyüti
D-ali b. Abdülhakem

45- raviler hakkında olumlu kanaat getirme anlamında hangi kelime kullanılır?

A-cerh
B-ceh
C-ta’dil
D-tavil

46-Marufetü ulumi’l- hadis kimin eseridir?

A-hakim en- nisaburi
B-suyuti
C-hadib el bağdadi
D-kadı iyad

47-Marufetü ulumi’l- hadis hangi dönem hadis kitabıdır?

A-müteahhirun
B-mütekaddimün

48-İbnü’s-Salah nerde bulunan Eşrefiyye Darul hadisi denilen hadis medresesinde hocalık yapmıştır?

A-suriye
B-iran
C-şam
D-hicaz

49-aşağıdakilerden hangisi Hadib el-Bağdadi'nin eseridir?

A-marifetü ulumi'l hadis
B-el-ilma ila marifeti usul’r-rivaye ve takyidi s-sema
C-ma la ye'u'l-muhaddise cehlül
D-el-kifaye fi ilmi'r rivaye

50-hadisler araındaki çelişkiyi gidermek için hadisçiler hangi yollara başvurmuştur?

A-nesh-tercih-cem-terk
B-cem-nesh-tercih-tevakkuf
C-cem-tercih-nesh-tevakkuf
D-cem-nesh-tercih

51-hadisler araındaki çelişkiyi gidermek için islam alimlerinin çoğunluğu hangi yollara başvurmuştur?

A-cem-tercih-nesh-tevakkuf
B-cem-nesh-tercih-tevakkuf
C-nesh-tercih-cem-terk
D-nesh-cem-terk

52-Arapça da dağınık olan şeyleri bir araya getirmeye ne denir?

A-nesh
B-cem
C-terk
D-tevakkuf

53-Şer’i bir hükmün daha sonra gelen şer’i bir delille kaldırılması ne denir?

A-cem
B-terk
C-tevakkuf
D-nesh


54-ihtilaful hadis alanında ebu cafer et-tahavi'nin eseri hangisidir?

A-Te’vilü muhtelifi’l hadis
B-İhtilafü’l-hadis
C-Müşkilü’l-asar
D-el-Lüma fi esbabii vürüdi’l hadis


55-ihtilaful hadis alanında ibn kuteybe hangi kitabı yazmıştır?

A-Müşkilü’l-asar
B-Te’vilü muhtelifi’l hadis
C-İhtilafü’l-hadis
D-ilelü'l hadis


56-esbabü vürüdi'l hadis alanında suyutinin eseri hangisidir?

A-el-Lüma fi esbabii vürüdi’l hadis
B-el-ilel ve ma’rifetü’r- rical
C-et-tarih ve’l ilel
D-elfiyye

CEVAP ANAHTARI
1-B
2-C
3-D
4-A
5-B
6-D
7-B
8-B
9-A
10-D
11-C
12-A
13-A
14-B
15-C
16-C
17-D
18-C
19-C
20-A
21-C
22-B
23-B
24-D
25-C
26-D
27-B
28-A
29-D
30-B
31-B
32-A
33-D
34-C
35-D
36-A
37-C
38-A
39-C
40-D
41-B
42-D
43-B
44-A
45-C
46-A
47-B
48-C
49-D
50-B
51-A
52-B
53-D
54-C
55-B
56-A




KOLAY GELSİN

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*

[Ravza'm]

HADİS USULÜ METEKADDİMUN DÖNEMİ KİTAPLARI

1-er-Ramhürmuzi /el Muhaddisul fasıl İlk müstakil hadis usulu kitabı

2-Hakim en-Nisaburi / Marifetü Ulumi'l Hadis

3-Hatip el Bağdadi / el Kifaye

HADİS USULÜ MÜTEAHHİRUN DÖNEMİ KİTAPLARI

1-Kadı İyad / el-İlma

2-Meyanci / ma la yese ul muhaddise cehlul

3-İbnü's Salah / Ulumü'l hadis ( Mukaddime )

HADİS USULÜ İbnü's Salah'ın Kitabına Dayanarak Yazılanlar

1-Nevevi / Takrib

2-İbn Kesir / İhtisaru Ulumil hadis

3-İbn Hacer / Nuhbetü'l fikher - Nüzhetün nazar

4-Zeynüddin el Iraki / Elifiyye ( Bin beyitlik şiir şeklindeki eserler)

5-Suyuti / Elifiyye - Tedribü'r ravi

RİCAL İLMİ HADİS KİTAPLARI

1-İbn Nedim / el Fihrist

2-İbn Sa'd ve Halife b. Hayyat / Tabakat (günümüze ulaşan en eski müstakil rical ilmi kitabı 3.yy )

3-İbn Ebi Hatim / Kitabü'l Cerh ve Tadil

4-Tacuddin es-Subki / Tabakatü'ş Şafiyyeti'l Kübra

5-Muhammed Abdullahayy el Leknevi / er Ref'u ve't tekmil fil cerhi ve't tadil

İLLELÜ'L HADİS İLMİ KİTAPLARI

1-Ali b. el Medini / İlelül hadis

2-Yahya b. Main / et Tarih ve'l ilel

3-Ahmet b. Hanbel / el ilel ve marifetü'r-Rical

4-Tirmizi / el İlelül kebir

5-İbn Ebi Hatim er Razi / ilelül hadis

6-Darakutni / el ilelül varide fi'l ehadisi'n nebeviyye

7-İbnül Cevzi / el ilelül-mütenahiye fi'l ehadisi'l vahiye

ĞARİBÜ'L HADİS İLMİ KİTAPLARI

1-İbn Kuteybe / Ğaribul hadis

2-Ebu ubeyde Kasım b. Sellam / Ğaribul hadis (Günümüze ulaşan ilk ğaribul hadis kitabı)

3-İbrahim b. İshak el Harbi / Ğaribul hadis

4-Hattabi /Ğaribul hadis

5-Zemahşeri / el Faik fi ğaribİ'l hadis

6-Mecduddin İbül Esir / en Nihaye fi ğaribül hadis (Bu alanda yazılmış bütün eserleri kapsayan en mühim eser )


İHTİLAFÜ'L HADİS İLMİ KİTAPLARI

1-Şafi / ihtilaful hadis

2-İbn Kuteybe / Tevilü muhtelifİ'l hadis

3-et Tahavi / müşkilü'l asar

ESBABÜ VÜRUDİL HADİS İLMİ KİTAPLARI

1-Suyuti / el Lüma

2-İbn Hamza / el Beyan

İlk 3 bölüm slayt şeklinde hazırlanmış onları ordan aldım gerisini kendim hazırladım .
Ezberlenmesi gereken bilgiler , sınavda çıkmış .
Kolay gelee

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*

[Ravza'm]

HADİS TARİHİ VE USULÜ 2.ÜNİTE DENEME TESTİ

1-Mut’a nikahı ,bazı hayvan etlerinin haramlığı , Mekke’nin harem oluşu ile ilgili hükümler hangi savaş esnasında halka duyurulmuşur ?
A-Hendek Savaşı
B-Mute Savaşı
C-Hayber Fethi
D-Taif Kuşatması

2-En çok hadis rivayet eden sahabe kimdir ?
A-Hz. Ebubekir
B-Ebu Hureyre
C-Hz.Ali
D-Ka’b b. Malik

3-En çok hadis rivayet eden hanım sahabe kimdir ?
A-Hz. Fatıma
B-Hz. Hatice
C-Hz. Rabia
D-Hz.Aişe

4-Hz.Aişe’den sonra en çok hadis rivayet eden hanım sahabe ?
A-Hz. Hafsa
B-Ümmü Habibe
C-Esma bint. Ebu Bekir
D-Ümmü Seleme

5-Aşere-i mübeşşereden olan hangi sahabenin hadis rivayet etmediği nakledilmiştir ?
A-Said b. Zeyd
B-Talha b. Ubeydullah
C-Zübeyr b. Avvam
D-Hz. Ömer

6-‘’ er-Rıhle fi talebi’l-hadis ‘’ ne anlama gelmektedir ?
A-Hadis rivayet edene yemin ettirme
B-Hadis öğrenimi için yapılan yolculuk
C-Hadis rivayet edenden şahilik isteme
D-Hadis öğrenimi için yapılan ders

7-Hadisin , onu rivayet eden kimselerin isimlerinin zikredildiği kısım aşağıdakilerden hangisidir ?
A-Ravi
B-Metin
C-Sened
D-Hadis

8-‘’ Ben hadisi 10 kişiden işitirdim , manaları bir , lafızları farklı olurdu. ‘’ sözü kime aittir ?
A-Muhammed b. Sirin
B-el-Ameş
C-Abdullah b. Ömer
D-Enes b. Malik

9-Aşağıdaki sahabelerden hangisi hadis yazmış olan ya da hadis sahifesi bulunan sahabelerden değildir ?
A-Abdullah b. Amr
B-Enes b. Malik
C-Hz. Ali
D-Hz. Ömer

10-Mütekaddimun dönemi hadis tarihinin hangi aşamalarını kapsar ? ( Çıkmış Soru )
A-Tehzib-Tasnif-Tesbit
B-Tedvin-Tehzib-Tesbit
C-Tesbit-Tehzib-Tahric
D-Tesbit-Tahkik-Tasnif
E-Tesbit-Tedvin-Tasnif

11-‘’ es-Sahifetu’s-Sadıka ‘’ isimli hadis sahifesi kime aittir ?
A-Enes b. Malik
B-Ebu Rafi
C-Abdullah b. Amr
D-Ebu Şah

12-Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber hayattayken yazılanlardan değildir ?
A-Dine çağrı mektupları
B-İmtiyaz Belgeleri
C-Ebu Hureyre’nin hadis sahifeleri
D-Medine Sözleşmesi

13-‘’ es-Sahifeu’s-Sahıha ‘’ isimli hadis sahifesi kime aittir ?
A-Hz. Ali
B-Ebu Hureyre
C-Abdullah b. Amr
D-Abdullah b. Abbas

14-Eline yazı malzemesi alarak sahabileri kapı kapı dolaşan ve duyduğu hadisleri yazan kimdir ?
A-Abdullah b. Ömer
B-Abdullah b. Abbas
C-Abdullah b. Amr
D-Cabir b. Abdullah

15-Tedvin işini devlet eliyle ilk olarak başlatan kimdir ?
A-Ömer b. Abdulaziz
B-Hz. Ali
C-Hz. Ebubekir
D-Hz. Hasan

16-‘’ İlmi ilk tedvin eden kimse ……. ‘ dır ‘’ noktalı yeri doldurunuz ?
A-Mervan
B-Ebu Hureyre
C-Zed b. Ali
D-İbn Şihab

17-I - Muta nikanı - Hayber
II bazı hayvanların etlerinin haramlığı - Hayber
III Cahiliyye imtiyazlarının geçersizliği - Taif
IV Mekke'nin harem oluşu - Mekke fethi

Yukarıdaki savaş ve hüküm eşleştirmelerinden hangileri yanlıştır ?

A-I,II
B-I,III
C-yalnız III
D-yalnız I
E-yalnız IV

18-Hadis rivayet edip ve sonunda '' ... veya Hz. Peygamber'in buyurduğu gibidir . '' demeyi adet edinen sahabilerden değildir ?

A-Enes b. Malik
B-Abdullah b. Mesud
C-Abdullah b. Ömer
D-Ebu'd Derda
E-Zubeyr b. Avvam

19-Kuranda hüküm koyma yetkisinin sadece Allah'a ait olduğunu belirten bazı ayetlere bakarak Kuran'da yer almayan hükümler taaşıyan hadisleri kabul etmeyen ekol ?

a-selefler
b-şiiler
c-hariciler
d-ehl sünnet

20-kesir b. Mürre ye bir mektup göndererek ondan Ebu hureyre dışındaki sahabilerden duyduğu hadisleri yazıp kendisine göndermesini isteyen kişi ?

a-Ömer b. Abdulaziz
B-Abdulaziz b. Mervan
C-muhammed hamidullah

21-Hangisi ezberlemek için hadis yazan ve daha sonra imha edenlerden değildir ?

A-Mesruk
B-Halid el Hazza
C-Asım b. Damra
D-Ebu Şah




CEVAP ANAHTARI
1-C
2-B
3-D
4-D
5-A
6-B
7-C
8-A
9-D
10-E
11-C
12-C
13-B
14-B
15-A
16-D
17-C
18-C
19-C
20-B
21-D


KOLAY GELSİN

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*

[Ravza'm]

HADİS TARİHİ VE USULÜ 3. ÜNİTE DENEME TESTİ

1-Tedvin işlemini ilk başlatanlar kimlerdir ?
A-Sahabiler
B-Hadis yazan sahabiler
C-Tabiiler
D-Hz.Peygamber

2-Uzak görüşlü kişileri hadisleri koruma ve kayıt altına almaya yönelten sebeplerden değildir ?
A-Kuranın çoğaltılması
B-İslamın coğrafi fetihler sonucu genişlemesi
C-Hadis uydurma olayları
D-Mezhep mücadeleleri

3-Tedvin faaliyetiyle bir araya toplanan hadislerin daha kullanışlı hale getirilmesi için ravilerine ve konularına göre gpruplandırımasına ne ad verilir ?
A-Tasnif
B-Tedvin
C-Tesbit
D-Sahife

4-Arapça’da müsteşrik , batı dillerinde orientalist adıyla anılanlar kimlerdir ?
A-Bilimciler
B-Doğubilimciler
C-Batıbilimciler
D-Batılı doğubilimciler

5-Aşağıdakilerden hangisi ilk tasnif edenlerin listelerini veren hadis alimlerinden değildir ?
A-Tirmizi
B-Ramhürmizi
C-Buhari
D-İbnü’n Nedim

6-Aşağıdakilerden hangisi ilk hadis tasnifçilerinden olup hicri 2. Asırda yaşayanlardan değildir ?
A-İbn İshak
B-Malik b. Enes
C-Hişam b. Hassan
D-Hassan b. Sabit

7-Tasnif işlemi ne zaman başlamıştır ?
A-hicri 3. Yy ilk yarısı
B-Hicri 2. Yy ilk yarısı
C-Hicri 2. Yy son yarısı
D-Hicri 3. Yy son yarısı

8-Tasnif işlemleri hangi yy’da olgunluk dönemine ulaşmıştır ?
A-Hicri 4. Asır
B-Hicri 2. Asır
C-Hicri 3. Asır ortaları
D-Hicri 3. Asır başları

9-Hadis tarihinde hicri ilk 4 asır öncekiler , öncüler dönemi anlamına gelen … olarak isimlendirilir ? Noktalı yeri doldurunuz ..
A-Mütekaddimun Dönemi
B-Müteahhirun Dönemi
C-Mütevekkil Dönemi
D-Tasnif

10-Tasnif dönemi islam coğrafyası hangi devletin hükümranlığı altındadır ?
A-Emevi Devleti
B-Abbasi devleti
C-Fatimi devleti
D-Endülüs emevileri

11-Hicri 3. Yy ‘’tasnifin altın çağı’’ olarak nitelendiren kimdir ?
A-Tirmizi
B-Ahmed b. Hanbel
C-Fuad Sezgin
D-Talat Koçyiğit

12- el-Kütübü’s-Sitte ne zaman kaleme alınmıştır ?
A-Hicri 4.yy
B-Hicri 3.yy
C-Hicri 2.yy başları
D-Hicri 2.yy sonları

13-Arapça’da sınama imtihan etme , sorgulama , eziyet etme anlamlarına gelen kelime aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Sünen
B-Mihne
C-Tasnif
D-Ebvab

14-Mihne olayları kimin döneminde başlamıştır ?

A-Mütevekkil
B-Sufyan
C-Me’mun
D-Hammad

15-Mihne uygulaması kimin döneminde sona ermiştir ?

A-Mütevekkil
B-Sufyan
C-Me’mun
D-Hammad

16-Mihne uygulamasına ön-ayak olan mezhep ?

A-Mutezile
B-Eşari
C-Sünni
D-Şia

17-Mihne olaylarına en çok direnen, en çok işkence gören hadisçi kimdir ?

A-İmam Şafii
B-İmam Hanefi
C-Malik b. Enes
D-Ahmed b. Hanbel

18-Mihne olaylarında güç kazanan ekol ?

A-Mutezile
B-Şia
C-Sünni
D-Eşari

19-Aşağıdakilerden hangisi tasnifin amaçlarından değildir ?

A-Hadislerin korunması
B-Fıkıh kitaplarının yazımını kolaylaştırmak
C-Kullanım kolaylığı
D-Hz. Peygamber’in sünnetinin devamlılığını sağlamak

20-Aşağıdakilerin hangisinde sağlam ve sağlam olmayan hadisleri bir araya getirmekle birlikte hadislerin sıhhat durumu hakkında bilgi veren eserlerdendir ?

A-Tirmizi / el-Camiu’s-Sahih
B-Buhari / Sahih
C-Müslim / Sahih
D-İbn Hıbban / Sahih

21-Konularına göre düzenlenmiş olan hadis kitaplarına verilen isim aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Ale’l Rical
B-Ale’l Bab
C-Ale’l Ebvab
D-Ale’l Ravi

22-Ravilerine göre düzenlenmiş olan hadis kitaplarına verilen isim aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Ale’l Rical
B-Ale’l Bab
C-Ale’l Ebvab
D-Ale’l Ravi

23-Aşağıdakilerden hangisi konularına göre düzenlenmiş hadis kitabı türlerinden değildir ?

A-Sünenler
B-Müsnedler
C-Musannefler
D-Muvatlalar

24-Tasnifin ilk yıllarının karakteristik özelliği olan hadis kitap türü hangisidir ?

A-Musannefler
B-Sünenler
C-Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar
D-Cami’ler

25-Aşağıdakilerden hangisi 2.yy da tek bir konuda yazılan eserlerden değildir ?

A-Süfyan es-Sevri / Kitabü’l Feraiz
B-Zaide b. Kudame / Kitabü’l Menakıb
C-İsmail b. Uleyye / kitabü’l Menasik
D-Ahmed b. Hanbel / kitabü’s Salat

26-Aşağıdakilerden hangisi 3. yy'da yazılmış tek konulu eserlerdendir ?

A-Süfyan es-Sevri / Kitabü'l Feraiz
B-Abdullah b. Mubarek / kitabü'l Cihad
C-Muhammed b. İsa et-Tirmizi / Şitabü'ş Şemail
D-İbrahim b. Tahman / Kitabü'l Menakıb

27-el Edebü'l Müfred isimli ahlak hadislerinin toplandığı kitap kime aittir ?

A-Müslim
B-Buhari
C-Tirmizi
D-Taberani

28-Tasavvufun dayanakları olan hadisler ve rivayetler ilk defa hangi kitaplarda derlenmiştir ?

A-Zühd
B-Ahlak
C-Fedail
D-Reddiye

29-Şahısların , mekanların , zamanların üstünlükleri ile ilgili hadislerin bir araya getirildiği kitaplara ne ad verilir ?

A-Zühd
B-Fedail
C-Ahlak
D-Adap

30-Belirli zamanların faziletlerine dair Kitabu'l Cum'a , amellerin faziletlerine dair Amelü'l yevm ve'l - leyle adlı eserler kime aittir ?

A-Muhammed b. Eyyub
B-Musa b. Ukbe
C-Ahmed b. Hanbel
D-Nesai

31-Kur'an ve surelerin faziletlerine dair Muhammed b. Eyyub 'un kaleme aldığı eser aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Fedailü's Sahabe
B-Fedailu' Sure
C-Fedailu's Ayet
D-Fedailu's Kur'an

32-Meğazi ve siyer kitapların ne zaman yazılmaya başlanmıştır ?

A-Hicri 1. yy başları
B-Hicri 2. yy sonları
C-Hicri 1. yy sonları
D-Hicri 3. yy

33-Günümüze ulaşan muvatta kime aittir ?

A-Ahmed b. Hanbel
b-Malik b. Enes
C-İmam Şafii
D-İmam Hanbeli

34- '' Üzerinde çok yürünmüş yol '' anlamına gelen kelime aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Muvatta
B-Sünen
C-Cami
D-Musannef

35-Hadisçiler , ....... denilen fıkıh akımına karşı sünneti öne çıkarmak amacıyla sünenler yazmışlardır .
Noktalı yeri doldurunuz ?

A- Ehlu'r Rey
B-Ehlu'l Hadis
C-Ehlu'l Sünnet
D-Ehlu'l Ahkam

36-Aşağıdakilerden hangisinin sünen alanında eseri yoktur ?

A-Nesai
B-Tirmizi
C-Beyhaki
D-Malik b. Enes

37-Musannefle aynı konuları içeren kitap ?

A-Muvatta
B-Cami
C-Sünen
D-Zühd

38-Aşağıdaki hadis alimlerinden hangisnin cami eseri yoktur ?

A-Süfyan es-Sevri
B-Süfyan b. Uyeyne
C-Zühri
D-Abdullah b. Mubarek

39-Aşağıdakilerden hangisi ravilerine göre gruplandırılmış hadis kitaplarından değildir ?

A-Mu'cem
B-Musannef
C-Müsned
D-Etraf kitapları

40-Mu'cem türü hadis kitapları arasında en meşhur olanları kime aittir ?

A-Müslim
B-Buhari
C-Taberani
D-Timizi

41-En meşhur ve klasikleşmiş olan müsned kime aittir ?

A-Ahmed b. Hanbel
B-Taberani
C-Ruyani
D-Humeydi

42-Aşağıdakilerden hangisi Ma'mer b. Raşid'in talebeleri arasında yer almaz ?

A-Süfyan es-Sevri
B-Sufyan b. Uyeyne
C-Said b. Ebu Arube
D-Ley's b. Sa'd

43-Halife Mansur'un emriyle soruşturma geçiren İslam alimi kimdir ?

A-Malik b. Enes
B-Mamer b. Reşid
C-Ahmed b. Hanbel
D-Daimi

44-Malik b. Enes'in kaleme aldığı hem hadis hem fıkıh kitabı niteliğinde olan eserin adı nedir ?

A-Sünen
B-Muvatta
c-Musannef
D-Kütüb-i sitte

45-İbnu Ebu Şeybe'nin kaleme aldığı Musannef'te hangi mezhep imamına yönelik konu açılmıştır ?

A-İmam Şafii
B-Ebu Hanife
C-İmam Malik
D-İmam Hanbeli

46-Ahmed b. Hanbeli'in '' Ona servetler sunuldu fakat itibar etmedi . '' dediği hadis alimi kimdir ?

A-Darimi
B-Tirmizi
C-Buhari
D-Müslim

47-İmam Şafi'nin yeryüzünde Allah'ın kitabı Kur'an'dan sonra en sahih ve güvenilir kitap olarak söylediği kitap aşağıdakilerden hangisidir ?

A-Muvatta
B-Cami
c-Sünen
D-Kütüb-i Sitte

48-el-Usul'l Hamse'ye İbn Mace'nin Sünen'i ni ekleyerek bunlara Kütübü's Sitte adını veren kimdir ?

A-Endülüslü alimler
B-Nesai
C-İbn'ul Kayserani
D-İbnu's Salah

49-İbn Mace'nin Süneninde çok sayıda zayıf hadis olmasından hareketle onlara göre hadisleri daha sağlam olan Darimi'nin Sünen'inin Kütübü's Sitte ye altıncı kitap olarak ekleyenlerden değildir ?

A-İbnu's Salah
B-Nesai
C-Alai
D-İbn Hacer

50-'' Emiru'l mü'minin fi'l hadis '' ünvanıyla anılan hadis alimi ?

A-Nesai
B-Buhari
C-Ebu Davud
D-Tirmizi

51-Sahih hadisleri konularına göre bir araya getiren ilk muhaddis ?

A-Buhari
B-Müslim
C-Tirmizi
D-İbn Maca

52-Kitabını ilim dünyasına ' Kimin evinde bu kitap bulunursa orada konuşan bir peygamber vardır ' diyerek sunan hadis alimi ?

A-Ebu Davud
B-Nesai
C-Tirmizi
D-Müslim

53-Hangisi konularına göre düzenlenmiş hadis kitapları türlerinden degildir?

A-reddiye kitapları
B-muvattalar
C-cami ler
D-mucemler

54-Hangisi hicri 2. asırda yazılan kitaplardan degildir?

A-kitabül feraiz
B-kitabul menakıb
C-kitabuş şemail

55-ravilerine göre gruplandırılan kitaplar kaç türdür?

A-1
B-2
C-3
D-4

56-hangisi günümüze ulaşmış sunen tarzı eser veren hadisçilerden degildir?

A-ishak b. rahuye
B-abd b. humey
C-ahmed b. hanbel
D-taberani

57-mihne olayının cürütülmesi için abbasi halifesi mütevekkil bu işi yapması icin kime maaş baglamıştır?

A-İbn Ebu Şeybe
B-Hammad
C-ismail b. Uleyye







CEVAP ANAHTARI
1-B
2-A
3-A
4-D
5-C
6-D
7-B
8-C
9-A
10-B
11-D
12-B
13-B
14-C
15-A
16-A
17-D
18-C
19-B
20-A
21-C
22-A
23-B
24-C
25-D
26-C
27-B
28-A
29-B
30-D
31-D
32-C
33-B
34-A
35-A
36-D
37-C
38-D
39-B
40-C
41-A
42-D
43-A
44-B
45-B
46-A
47-D
48-C
49-B
50-B
51-A
52-C
53-D
54-C
55-C
56-D
57-A




KOLAY GELSİN

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*

[Ravza'm]

HADİS TARİHİ VE USULÜ 4. ÜNİTE DENEME TESTİ

1-Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa 3. Asırda kimler tarafından başlatılmıştır ?

A-Buhari-Tirmizi
B-Buhari-Müslim
C-Tirmizi-Müslim
D-İmam Malik-Tirmizi

2-Temel hadis kaynaklarındaki hadisleri ali isnadla elde etmek ve onları daha güçlü kılmak amacını gerçekleştirmek için hazırlanan eserlere ne denir ?

A-Müstedrek
B-Zevaid
C-Müstahrec
D-Mevzuat

3-Hadis çalışmalarının merkezini oluşturan eser ?

A-Kütübi erbaa
B-Sünenler
C-Sahihayn
D-Kütübi sitte

4-Kütübi sitte sışındaki eserlerden daha kolaylıkla istifade etme ve bu eserlerde olup , kütübi sitte ‘ de olmayan hadislerin bir araya toplanması ihtiyacı hangi tür çalışmaların ortaya çıkmasına yol açtı ?

A-Zevaid
B-Müstahrec
C-Müstedrek
D-Etraf

5-‘’ Rivayet döneminden uzaklaştıkça söz konusu ilimlerde ( akaid ve fıkıh ) isnad kullanımı azalmış hadislerin kaynaklarına işaret etme geleneği terk edilmişti . ‘’
Bu durum farklı konularda yazılan eserlerde bulunan hadislerin kaynağını gösterme ihtiyacını ortaya çıkardı .
Hangi tür eserle bu amaçla telif edildi ?

A-Zevaid
B-Müstahrec
C-Tahric
D-Etraf

6-Buhari ve Müslim’in el-Camiu’s Sahih’leri hangi ismle anılmaktadır ?

A-Sahihayn
B-Kütübi Sitte
C-Müstahrec
D-Sahihun

7-Kütübi erbaa diye anılan eserlerde kimin süneni yoktur ?

A-Ebu Davud
B-Buhari
C-İbn Mace
D-Tirmizi
8-Kütübi Sitte’de eseri bulunanlar doğru verilmiştir ?

A-İmam Malik-Buhari-Müslim-Tirmizi-Nesai-İbn Mace
B-Ahmed b. Hanbel-Buhari-Tirmizi-Ebu Davud-Nesai-Müslim
C-Ebu Davud-İbn Mace-Nesai-Tirmizi-Buhari-Müslim
D-Ebu Davud-Nesai-İmam Şafii-Tirmizi-Buhari-Müslim

9-Buhari ve Müslim’in hadis konusunda otorite olduklarına işaret eden alim ?

A-İbnu’l Kayserani
B-Hazimi
C-İbn Mace
D-İbn Mende

10-Buhari ve Müslim’in sahihlerinin İslam dünyasında şöhretinden ilk defa bahseden ?

A-Hakim en-Nisaburi
B-İbn Mende
C-Hazim
C-İbn Hazm

11-‘’ Kütübi sittenin her biri için ehline malum olan bir üstünlüğü vardır . Bu kitaplar insanlar arasında meşhur olmuş ve İslam beldelerine yayılmıştır .’’ diyen alim ?

A-Dihlevi
B-Mizzi
C-İbn Haldun
D-İbnu’s Salah

12-Temel hadis kaynaklarının otorite kazanmalarında sıhhat ve şöhretin belirleyici olduğuna dikkat çeken kimdir ?

A-İbnu’s Salah
B-Şah Veliyullah ed-Dıhlevi
C-Mizzi
D-Sıddık Hasan Han

13-Kütübi Sitte hakkında yazdığı eserlerinde el-Hıtta fi zikri’s Sıhahi’s sitte ismini kim vermiştir ?

A-Mizzi
B-İbnu’s Salah
C-ed-Dıhlevi
D-Sıddık Hasan Han

14-Buhari ve Müslim’in Sahihlerini eleştiren doğru verilmiştir ?

A-Darekutni – ed Dıhlevi
B-İbn Hazm – ed Dıhlevi
C-Darekutni- İbn Hazm
D-İbn Haldun – İbn Hazm

15-Müstedrek türünün en tanınmış çalıması kime aittir ?

A-Hakim en-Nisaburi
B-Darekutni
C-Ebu Nuaym
D-Ebu Avane

16-Hakim en-Nisaburi el-Müstedrek’te hadisleri hangi şartlara göre zikretmemiş ?

A-Hadisçilere göre sahih olan hadisler
B-Buhari ve Müslim’in şartlaruna uygun olupta kitaplarında zikretmedikleri hadisler
C-Buhari ve Müslim’in sadece birinin şartına uygun olupta kitaplarında zikretmedikleri hadisler
D-en-Nisaburi’ye göre sahih olmayıp bu duruma işaret etmek amacıyla zikrettiği hadisler

17-Telhisü’l Müstederk adını verdiği eserinde el-Müstedrekteki hadislerin sağlamlık derecesini gözden geçiren kimdir ?

A-Darekutni
B-Zehebi
C-en-Nisaburi
D-Ebu Avane

18-Sahihaynı bir araya getiren eserlerden hangisi ravilerine göre düzenlenmiştir ?

A-el Müsned / İbnü’d Deybe
B-el Müsned / Berkani
C-el cem beynes sahihayn / Humeydi
D- el cem beynes sahihayn / Cevzaki

19-Sahihaynı bir araya toplayan eserlerin ilk örneği kime aittir ?

A-İbnü’d Deyba
B-Berkani
C-Humeydi
D-Cevzaki

20-İbn Mace’nin Süneni yerine İmam Malik’in Muvatta sını koyarak Kütübi Sitte’nin hadislerini ilk defa bir araya toplayan alim ?

A-Rezin
B-Cevzaki
C-Berkani
D-Humeydi

21-Kütübi Sitte ve diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı derleyen ilk alim ?
A-Darekutni
B-Mizzi
C-Hüseyin b. Mesud
D-Hakim en-Nisaburi

22-Hadislerin isnadında sadace sahabiyi zikredip diğer ravilerin terk edildiği ilk eser ?

A-Mişkatü’l Mesabih
B-Mesabihu’s Mefatih
C-Mirkatü’l Mefatih
D-Teysiru’l Vusul

23-İlk zevaid kitapları telif edenler doğru verilmiştir ?

A-Moğoltay b. Kılıç – İbn Hacer
B-İbn Hacer / Busıri
C-Busırı / Heysemi
D- İbnü’l Mulakkın / Moğoltay b. Kılıç

24-Mecma’u’z Zevaid türünün en tanınmış eseri kime aittir ?

A-Heysemi
B-Taberani
C-İbn Mace
D-İbn Hıbban

25-Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserlere ne ad verilir ?

A-Etraf
B-Zevaid
C-Müstahrec
D-Müstedrek

26-Hadislerin kaynaklarını bulmayı kolaylaştıran mucem ve hadis CD’lerinin henüz ortaya çıkmadığı dönemlerde bu hizmeti hangi kitaplar karşılamaktaydı ?

A-Mustahrec
B-Mucem
C-Zevaid
D-Etraf

27-Kütübi Sitte’de adı geçen ravilerin hemen hepsini ihtiva eden ilk çalışma kime aittir ?

A-İbn Hacer
B-Zehebi
C-Mizzi
D-Cemaili

28-Tezhibü’l Kemal üzerine yapılan en geniş ve önemli çalışma kime aittir ?

A-Bakıllani
B-Zehebi
C-İbn Hacer
D-Mizzi

29-İyiliğe teşvik eden kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya getiren et-Terğib ve’t-Terbih adlı eser kime aittir ?

A-Nevevi
B-Zehebi
C-Münziri
D-Mizzi

30-Riyazü’s Salihin adlı eser hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır ?

A-1900 civarında hadis bulunmaktadır .
B-İslam dünyasında genel kabul görmüştür.
C-Hadis metinleri kaynaklarında geçtiği gibi nakledilmiştir .
D-Eser Münziri’ye aittir .

31-Bir hadisin veya bir kitaptaki hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerini tesbit ederek değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapmaya ne ad verilir ?

A-Tahric
B-Zevaid
C-Şer
D-Cem

32-Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicri 4. Asırda kim tarafından yapılmıştır ?

A-Bakıllani
B-Cüveyni
C-İbn Hacer
D-Hattabi

33-Hangisi Muvatta’nın şerhidir ?

A-el-Minhac
B-el-İstizkar
C-İrşadü’s Sari
D-Fethu’l Bari

34-Hadis kitapları arasında en çok şerh yazılan eser ve yazar ?

A-Edu Davud –Sünen
B-Tirmizi – el Camiu’s Sahih
C-Buhari - el Camiu’s Sahih
D-İmam Malik – Muvatta

35-Buharinin el Camiu’s Sahih’inin ilk şerhi kime aittir ?

A-Zehebi
B-Mizzi
C-Hattabi
D-Nevevi

36-Umdetu’l Kari ile verilen bilgilerden hangisi yanlıştır ?

A-Bu şerh Ayni’ye aittir .
B-Şafii mezhebi görüşlerine göre yazılmıştır .
C-Şerhler arasında yorum bakımından en genişidir .
D-Şerhler arasında alimlerin görüşlerine ne çok yer veren eserdir .

37-Müslim’in el Camiu’s Sahih inin ilk şerhi kime aittir ?

A-Hattabi
B-Kadı İyaz
C-Mazeri
D-Nevevi

38-Ebu Davud’un es-Sünen’i üzerine yaptığı Mealimü’s Sünen isimli ilk hadis şerhi olan eser kime aittir ?

A-Nevevi
B-Mizzi
C-Kadı İyaz
D-Hattabi

39-Nesai’nin tesbit edilen ilk şerhi kime aittir ?

A-Ali b. Abdillah
B-Suyuti
C-Moğoltay b. Kılıç
D-Cemmaili

40- İbn Mace’nin tesbit edilen ilk şerhi kime aittir ?

A-Moğoltay b. Kılıç
B-Ali b. Abdillah
C-Suyuti
D-Cemmaili

41-Rivayet döneminden günümüze gelemeyen bazı kitaplarda bulunan hadislere hangi eserlerle ulaşılabilir ?

A-Etraf
B-Zevaid
C-Cem
D-Mucem

42-Halk arasında yaygın olan hadislerin sahih mi mevzu mu olduğunu araştıran çalışmalara ne ad verilir ?

A-Keşşaf
B-Ezkar
C-Keşfu’l hafa
D-Mesasidul Hasene

43-Aşağıdakilerden hangisi zayıf raviler hakkında eser kaleme alan müelliflerden birisidir ?

A-Mizzi
B-Suyuti
C-Zehebi
D-Ayni

CEVAP ANAHTARI

1-B
2-C
3-D
4-A
5-C
6-A
7-B
8-C
9-D
10-A
11-B
12-B
13-D
14-C
15-A
16-A
17-B
18-C
19-D
20-A
21-C
22-B
23-D
24-A
25-A
26-D
27-D
28-B
29-C
30-D
31-A
32-D
33-B
34-C
35-C
36-B
37-C
38-D
39-A
40-A
41-B
42-C
43-C


KOLAY GELSİN

*Bu hizmet [Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...] ailesine mahsustur. Sitenin ismi ve Ravza'm ismi kaldırılmamak şartıyla kopyası, alıntısı, çalıntısı helaldir.*

[mehmet akif2]

HADİSLERİN TASNİFİ(ÜNİTE 3)
Tedvin faaliyetiyle bir araya toplanan hadisler belli bir sistematiğe göre gruplandırılmadığından bunlardan yararlanmak zordu.

Bunların daha kullanışlı hale getirilmesi için ravilerine ve konularına göre gruplandırılması gereği hissedildi.

Bu faaliyet hadis tarihinde Tasnif olarak isimlendirilir.

Tirmizi-Ramhürmüzi gibi hadis alimleri ve İbnü’n Nedim gibi biyografi uzmanları, hadisleri ilk tasnif edenlerin listelerini vermektedir.

Ø Zekeriya b Zaide
– Hişam b Hassan
– İbn cüreyc
– İbn İshak
– Mamer b Raşid, Said b. Ebu Arube
– Abdurahman b. El muğire
– Rabi b subayh
– Süfyanes servi
–Hammad b seleme
– Malik b. Enes
– Abdullah b el mübarek
– veki b el cerrah
– Abdurrahman b mehdi
– Süfyan b. Uyeyne sırasına göre ilk hadis tasnifcileridir.

Tasnifcilerin taşıdıkları tarihler dikkate alındığında tasnifin hicri ikinci asrın ilk yarısında başladığı söylenebilir.

Bu ilk tasnifçilerin faaliyetlerine ölümlerinden kabaca on veya yirmi yıl önce başladığını varsayarsak

Tasnif faaliyetinin hicretin ikinci yüzyılının ortalarına gelmeden başladığını tartışma götürmez bir şekilde görürüz.

Tasnif işlemleri üçüncü asrın ortalarında olgunluk dönemine ulaşmış,

sonlarına kadar devam etmiştir.

Hadis tarihinde hicri ilk dört asır öncekiler, öncüler anlamına gelen Mütekaddimun dönemi olarak da isimlendirilir.

Bu dönemde yazılan kitapların en önemli özelliği hadislerin ravilerinin senet zincirleriyle kaydedilmiş olmasıdır.

Tasnif devri eserlerinden yararlanarak yazılan tasnif sonrası dönemi kitaplarında ağırlıklı olarak hadislerin isnad zincirleri kaldırılıp sadece metinleri ve alındıkları kitapların ismi verilmekle yetinilmiştir.

Abbasiler döneminin hadis tarihi ile ilgili en önemli olaylarından birisi İslam tarihinde mihne diye bilinen. Me’mun döneminde 218/833 tarihinde başlayıp 234/849 de Mütevekkil döneminde sona eren uygulamadır.

Mihne Arapça da sınama imtihan etme sorgulama eziyet etme anlamlarına gelir.

Dönemin Abbasi halifeleri başta hadisciler olmak üzere alimleri Mutezile Mezhebi tarafından savunulan Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü benimsemeye zorlamışlar,

Kabul etmeyenlere, hapsetme dahil çok değişik işkence çeşitleri uygulamışlardır

En çok işkenceyi Hanbeli Mezhebinin kurucusu Ahmed b. Hanbel maruz kalmıştır

Hadis Tarihçisi Talat Koçyiğit hicri üçüncü yüzyılı ‘’tasnifin altın çağı’’ olarak nitelendirmektedir.

TASNİFİN AMAÇLARI:

1-Unutulmaması gereken en önemli şeylerden birisi, hadislerin tasnifinden önceki tedvin sürecinde asıl amacın öncelikli olarak hadislerin yok olmaktan ve kaybolmaktan korunması olduğudur.

Sıra hadis malzemesinin tasnifine yani düzenlenmesine gelince tedvin çalışmalarında olduğu gibi hadislerin korunması en temel amaç olmaya devam etmiştir.

Muhaddisler her türlü hadisi kitaplarına alarak, gelecek nesillere hadisleri yeniden tenkit edebilme, tenkit ve yorumda yeni yöntemler geliştire bilme, bundan da öte hadisler üzerinden çok değişik araştırmalar yapılabilme imkânı sunan bir bilgi hazinesi devrederek bu konudaki dikkat, titizlik ve uzak görüşlülüklerini ortaya koymuşlardır.

2- Derlenen hadisleri düzenli sistemli, kolay kullanılır hale getirilmesi.

3-Tasnifi başlatan ve hızlandıran en önemli etken, Hz Peygamber(sav)ın sünnetinin Müslüman toplumunda yaşayan bir gelenek olarak devamının sağlanmasıdır.

Ehlü’s-Sünne, Ehlü’l-Hadis diye isimlendiren hadisçiler kendilerini İslam toplumunun sünnet çizgisinde devamından sorumlu bir grup olarak görüyorlardır.

Ehlü’l-Bid’a dedikleri sünnet karşıtlarına ve sünnetten sapanlara karşı, derledikleri ve tasnif ettikleri hadislerle cevaplar vermeyi dahası onların etkinliklerini zayıflatarak Sünnet’in etkinliğini artırmayı amaçlamışlardır.

Hadislerin güvenilirliği açısından 3 tür kitap vardır.

1- Hadisleri yok olmaktan kurtarmak için sağlam veya zayıf her türlü hadisi sıhhat durumları hakkında hiçbir bilgi vermeden bir araya getirenler.

2-Sağlam ve sağlam olmayan hadisleri bir araya getirmekle birlikte hadislerin sıhhat durumu hakkında bilgi verenler ve kendi kanaatlerini belirtenler.(Tirmizi’nin El-Camiu’s-sahih bu gruba girer).

3-Kendi kanaatlerine göre sadece sağlam gördükleri hadisleri bir araya getirenler.

YAZILIŞ YÖNTEMLERİNE GÖRE HADİS KİTABI TÜRLERİ:

1 –Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlar Arapça’da Ale’l ebvab kitapları denir.

2-Ravilerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara Arapça’da Ale’r rical kitaplar denir.

KONULARINA GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTABI TÜRLERİ-

Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar

– Birden çok alt konu barındıran tek bir ana konuda yazılmış kitaplar

– Tartışma ve reddiye kitapları

– Muvattalar

– Sünenler

– Cami’ler

– Musannefler.


TEK BİR KONUDA YAZILAN KİTAPLAR:

Bu eserlerin erken dönemde yani hicri ikinci yüzyılda yayılanlarından bazılarına örnek verebiliriz.

Süfyan es-sevri- Kitabü’l-feraiz.

Zaide b. Kudame - Kitabü’l-menakıb

İbrahim b tahman – kitabü l menakıb, kitabü lıydeyn

İsmail b. uleyye
kitabü t tahare,

kitabü s salat,

kitabü l menasik


Abdullah b el mübarek

Kitabü’l cihad

Kitabü’-birr ve’s sıla



Hicri üçüncü yüzyılda yazılıp günümüze ulaşan tek konulu kitaplara şu örnekler verilebilir:

Nu aym b hammad el mervezi – kitabü’l fiten

Ahmed b hanbel – kitabü s salat,

kitabü l eşribe,

Ahkamü n nisa

Muhammed b İsa et-Tirmizi – kitabü’ş şemail

Ebu Davud es sicistani

– Kitabü’l kader,

Kitabü a’lami’n-nübüvve

BİRDEN ÇOK ALT KONU BARINDIRAN TEK BİR ANA KONUDA YAZILMIŞ KİTAPLAR:

İMANLA İLGİLİ KİTAPLAR:

Ebu Bekr b Ebu Şeybe,

Ahmed b. Hanbel, ed Deraverdi Kitabü’l iman başlıklı kitaplar yazmışlardır.

AHLAK VE ADAB KİTAPLARI:

Buharinin el edebü’l-müfred isimli ahlak hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir.

İbn Ebü d dünya, haraiti ve Süleyman b Ahmed et-Taberani, Mekarimü’l ahlak isimli kitaplar yazmışlardır.

İbn ebu şeybe nin de kitabü’l edeb isimli bir kitabı vardır.

Tefsirle ilgili Rivayetleri bir araya getiren kitaplar.

Süfyan es-Sevri,

Zaide b Kudame,

İbrahim b. Tahman,

Abdullah b. El mübarek,

İsmail b uleyyei

Muhammed b Fudayl,

Veki’ b. el cerrah

Kitabü’t tefsir isimli kitaplar yazmışlardır.

ZÜHD KİTAPLARI:

Zühd kitaplarında dünyanın geçiciliğini vurgulayan, dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlak ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve seleften gelen rivayetleri bir araya getirmek amaçlanmıştır.

Daha sonraları tasavvuf adını alan dini hareketin dayanakları olan hadisler ve rivayetler ilk defa bu kitaplarda derlenmişlerdir.

Ebu Musa b. İbrahim,

Zaide b. Kudame,

Abdullah b. El Mübarek,

Veki b el cerrah,

Ahmed b hanbel,

hennad b seri et temimi,

ebu zür a er razi,

ebu hatim er razi,

Kitabü’z zühd başlıklı eserler yazmışlardır.

FEDAİL KİTAPLARI:
Fedail kitaplarında belli davranışların, şahısların, mekanların zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisler bir araya getirilir.

Belirli zamanların faziletine dair Nesai nin Kitabü’l cum’a’sı,

amellerin faziletleri üzerine Nesai nin Amelü’l yevm ve l leyle si,

Kur’an ın faziletlerine dair Muhammed b Eyyub el beceli nin Fedailül Kur anı,

Sahabenin faziletleri üzerine Ahmed b Hanbel in ve Nesai nin Fedailü’s sahabe leri tasnif dönemi Fedail Kitapları nın farklı türlerine örnek olarak verilebilir.

MEĞAZİ VE SİYER KİTAPLARI:

ØMeğazi hz.Peygamber (sav) in savaşları,

Siret/ Siyer ise, hayatı anlamına gelir.

Urve b. zübeyr b el Avvam,

Amir b. Şurahbil eş-Şa’bi,

İbn Şihab ez-Zühri,

Musa b Ukbe,

İbn İshak,

Ma’mer b Raşid,

Mu’temir b Süleyman,

Muhammed b. Ömer el Vakidi

Meğazi konusunda kitap yazmıştır.

İslam tarihinde yazılan siyer kitaplarından en meşhuru ve klasik olanı İbn Hişam ın Siretü İbn Hişam ismiyle meşhur olan eseridir.

TARTIŞMA VE REDDİYE KİTAPLARI:

Hadisciler belli konularda kendilerinden farklı görüşte olan Müslüman veya Gayr-i Müslim mezhep ve gruplara karşı reddiye ve tartışma kitapları da yazmışlardır.

Buhari –

Halku ef ali l ıbad,

kitabü l kıraat

halfe’l imam,

Ref u l yedeyn

fi s salat.

ebu Bekr Ahmed b Amr Eş Şeybani- Kitabü’s süne fi ehadisi’s sıfat.

Ø Ahmed b hanbel in Kitabü r redd ale l Cehmiyye.

Ø Ebu Said Osman b Said ed Darimi nin er-Redd ale’l Cehmiye, En nakz ale’l Merisi

MUVATTALAR:

Sözlük anlamı; üzerinde çok yürümüş yol demektir

Muvatta türü eserler yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlamıştır.


Günümüze ulaşan tek muvatta Maliki mezhebinin kurucusu Malik b. Enes dir.

SÜNENLER:

Sünen kitaplarında Ahkam hadisleri denilen, Fıkhi içerikli hadisler yer alır.

İslam dini ile ilgili konular değişik taksimlere tabi tutulmuşlardır.

En geniş taksime göre beş ana başlık halinde özetlenir:
İman,

İbadetler

Muamelat(bireysel ve toplumsal ilişkiler)

ukubat(cezalar),ve

edeb(ahlak).

Sünenler hadislerle yazılmış fıkıh kitapları niteliğindedir.

Mekhul eş-şami

MUSANNEFLER: Sünenlerle aralarındaki en önemli fark, Sünenlerin ağırlıklı olarak Hz Peygambere ait söz fiil ve takrirlerini içerirken

Musanneflerin bunlara ilave olarak mevkuf hadis denen sahabe sözleri ve uygulamaları ile

Maktu hadis denen tabiun sözleri ve uygulamalarını da içermeleridir.

İki Musannef günümüze ulaşmış ve meşhur olmuşlardır

bunlar Abdurrezzak ve İbn Ebu Şeybe nin Musannefleridir.

CAMİLER: Bu kitaplarda bütün konulardaki hadisler bir araya getirildiğinden bu isim verilmiştir.

Sünenlerdeki konular aynen Camilerde de yer almakla birlikte,

Sünenlerde olmayan
İman yaratılış Kur’an tefsiri,

Kuran’ın faziletleri,

geçmiş Peygamberler,

Sahabe nin fazilet ve menkıbeleri,

Hz Peygamber (sav) hayatı,

şemaili gibi

ilave konular yer alır.

Kısacası hakkında hadis olan her konu bu kitaplardadır.

Kitab adı verilen ana başlıklar ve

bab adı verilen alt başlıklar halinde yer alır.

Hicri ikinci yüzyılda cami türü hadis kitabı derleyen meşhur hadis alimleri:

Ma’mer b. Raşid el-ezdi

Süfyan es-sevri

Süfyan b. Uyeyne

Rebi’b b. Habib el basri

Abdullah b. vehb


RAVİLERİNE GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTAPLARI:

MUCEMLER:

Bazı alimler hadisleri ilk ravileri olan sahabelere göre ve

sahabeler de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır

Bu anlamıyla mu’cem ile müsned eş anlamıdır.

Bazı alimler ise mu’cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar.

Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu’cemi anlamına gelen mu’cemü’ş-süyuh diye isimlendirirler.

Mucem türü hadis kitapları arasında en meşhur olanları Taberani diye meşhur olan Ebu’l Kasım Süleyman b Ahmed et –Teberani nin büyük orta ve küçük mu’cem olmak üzere hazırladığı üç mu’cem idir.

1-El-Mu’cemü’l kebir(Büyük Mu’cem):

Bu mu’cemde hadisler isimleri alfabetik olarak sıralanan sahabilere göre gruplandırılmıştır.

Ebu hureyrenin rivayet ettiği hadislerin çok fazla olduğundan onun hadislerini bu mu’cemine almamıştır

Yirmi beş cilt halinde beyrut’ta basılmıştır

2-El’Mu’cemü’s-evsat(Orta Mu’cem):

Taberani bu eserinde iki bine kadar hocasından almış olduğu 30 bin civarında hadisi hocalarının isimlerine göre sıralar.

3-El Mu’cemü’s-sağir( Küçük Mucem):

Bin civarındaki hocasından birer hadis naklederek hazırladığı bu eserde 1198 hadis yer alır.

MÜSNEDLER: Müsned türü eserlerde hadisler, hadisin ilk ravisi olan sahabilere göre sıralanmaktadır.

Müsnedlerde sahabe ve tabiun sözleri yer almaz.

Hadis tarihinde yüz elli civarında müsned türü hadis kitabı yazılmıştır.

Bunlardan günümüze ulaşıp basılmış olanları şu müelliflere aittir.

Ø Abdullah b el Mübarek

– Humeydi

– Ali b. Ca’d

– Şeybe

– İshak b rahuye

– Halife b hayat

– Ahmed b hanbel

– Abd b Humeyd

– Bezzar

– Ebu Ya’la

– Rüyani

– Ebu Avane

Müsnedler içinde en meşhuru ve klasikleşmiş olanı Ahmed b Hanbel ‘ in Müsned idir.

Belli bir bölgeye mensup kişilerin müsnedlerine örnek olarak taberani’nin müsnedü’ş-şamiyyin isimli Şamlı ravilerin rivayetlerini topladığı eseri önemlidir

ETRAF KİTAPLARI:

Etraf kitaplarında hadislerin tamamı değil başından bir kısmı yani ucu verilip hadisin farklı isnadları yani değişik rivayet kanalları verilir. Bu kitaplar genelde sahabe ismine göre tertip edilmişlerdir.

RAVİ BİYOGRAFİLERİ: Hadis ravilerinin hayat hikayeleri, güvenilir olup olmadıklarına dair yazılan kitaplara rical kitapları denir.


TASNİF DÖNEMİNİN ÖNDE GELEN HADİS KİTAPLARI

MA’MER B. RAŞİD VE CAMİ’İ:

Tabiundandır.

Basra da on dört yaşında Hasan Basri nin büyük öğrencisi tabiundan Katade b Diam enin yanında ilim tahsiline başladı.

Mamer hadis tarihindeki çok önemli kişiler arasında hadislerin intikalinde önemli rol oynamış kilit bir şahsiyettir.

Yemen de vefat etmiştir.

Mamer in kayıt zannedilen El-Cami isimli eserinin 2 nüshası Türkiye de bulunmuştur.

Birinci nüsha Türkiye nin büyük kitap koleksiyoncularından İsmail Saib Sencer’in Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesine bağışladığı kitapları arasındadır.

İkinci nüsha çağımızın yaşayan en büyük Müslüman biyografi alimi Fuad Sezgin tarafından keşfedilip 1955 yılında ilim alemine tanıtılmıştır

Tedvin döneminden tasnif dönemine geçişin öncü kitaplarıdır

İMAM MALİK VE MUVATTA’SI:

Maliki mezhebinin kurucusu olan Malik b Enes de Sünnet Yurdu denilen Medine de doğdu.

‘’Peygamber mescidinde hadis nakleden kendilerine devlet hazinesi emanet edilse ihanet etmeyecek 70 kişiye yetiştim fakat hadis almadım. Çünkü bu işin ehli değillerdi’’ demiştir.

Yirmi yaşında fetva ve ders vermeye başlamıştır.

147 yılları civarında halife Mansur un emriyle soruşturma geçirmiş ve onun emriyle Medine valisi tarafından kırbaç cezasına maruz kalmıştır.

Daha sonra halife gerçeği anlamış ve özür dilemiştir.

Muvattanın resmi yaptırım altında kullanılmasına rıza göstermemiştir.

Muvatta da senedi verilmeyen hadislerde vardır. Bunlara belağ tarikli hadis denir.

Kur an dan sonra en sahih kitap sayılmıştır.

Daha sonraki yıllarda Sahihan denilen Buhari ve Müslim in sahihleri telif edildikten sonra da Muvatta bu ünvanını korumuştur.

Ebhuri denilen alimden nakledildiğine göre 613’ü mevkuf (sahabe sözü)

285’i maktu(tabiun sözü) olmak üzere 1720 hadis vardır

ABDÜRREZZAK B HEMMAM VE MUSANNEF İ:

Hadisciler arasında büyük hadis hafızı, Şeygu’l İslam gibi ünvanlarla anılmıştır.

San’a da doğmuştur.

Hocaları: ma’mer b. Raşid

Süfyan es-sevri

Süfyan b. Uyeyne

Malik b. enes

Ahmed b. Hanbel öğrencileri arasındadır

On yedi bin hadisi ezbere bildiği buna rağmen hadisleri yazılı kaynaklardan rivayet etmeye çok önem verdiği bilinmektedir.

Musannefine hocası ma’mer b. Raşidin cami’ini de eklemiştir

İBNU EBU ŞEYBE VE MUSANNEF İ:

Kufe de doğmuştur.

Aslen Belh lidir.

Eserinin tam ismi, el-musannef fi’l –hadis ve’l-asar’dır

Abbasi halifesi Mütevekkil kendinden önceki halifelerin başlattığı mihne denilen halka Mutezile mezhebinin görüşlerini devlet eliyle zorla kabul ettirme uygulamasını kaldırınca,

İbn Ebu Şeybe ve ağabeyi Osman dan Mutezile ve Cehmiyenin görüşlerini çürüten hadisleri halka anlatmalarını istedi ve bu iş için onlara maaş bağladı.

İbn Ebu Şeybe bu amaçla Bağdat ta çok büyük kalabalıklara uzun süre ders vermiştir.

İbn Kesir Musannef için “ kimsenin benzerini yazamayacağı bir eser” demiştir.

Bu Musannef in en ilginç özelliklerinden birisi Hanefi Mezhebi imamı Ebu Hanife ye yönelik bir konu başlığı açmış olmasıdır.

“ Kitabü’r redd ala Ebi Hanife “ başlığı altında Ebu Hanife’nin 124 yüz yirmi dört meselede Hz. Peygamberden gelen hadislere muhalefet ettiğini savunmakta ve

muhalefet ettiğini söylediği 485 dört yüz seksen beş rivayeti sıralamaktadır.

AHMED B HANBEL VE MÜSNED İ:

Hanbeli mezhebinin kurucusudur,

Bağdat ta doğdu.

Babasından kalan dokuma tezgahını kiraya vererek geçinir,

parasız kalınca ücretle kitap yazar veya

kemer örer karısının dokuduğu kumaşları satardı.

Memun un halifeliğinin son yılında başlattığı ve sonraki halifelerin devam ettirdiği mihne denilen Kur’an’ın yaratılmış olduğu görüşünü zorla benimsetme uygulamasına direnenlerin başında Ahmed b Hanbel gelir.

Müsnedinde uydurma hadis bulunup bulunduğu ise tartışmalıdır

İbn cevzi’nin otuz sekiz uydurma hadis olduğu şeklindeki iddiası,

İbn hacer tarafından, el-kavlü’l müsedded isimli eserinde bu hadisler tek tek incelenerek reddedilmiştir

Kendisine sorulan fıkıhla ilgili sorulara verdiği cevaplar, değişik alimler tarafından mesail yani sorular anlamına gelen kitaplarda toplamış

Bunlar Hanbeli mezhebinin kaynağını oluşturmuştur

DARİMİ VE SÜNEN İ:

Semerkant’ta doğdu.

Ahmed b hanbel “ ona servetler sunuldu fakat itibar etmedi’’ demiştir.

Öğrencileri:

Buhari

Müslim

Ebu davud

Tirmizi

Nesai

Ebu zür’a

Ebu hatim

Baki b. mahled

Merv de vefat etti.

Sünen i Abdullah Aydınlı tarafından Türkçeye çevrilmiş ve altı cilt olarak basılmıştır.

Hadisçilerce güvenilir bir hadis kitabıdır

Bazı alimler onu ibn macenin süneni yerine kütüb-i sitenin altıncı kitabını darimi’nin süneni kabul eder

KÜTÜB-İ SİTTE:

Tasnif çalışmalarının erken dönemlerinde yazılan önemli eserlerinden biri ebu Muhammed Abdullah. b. Vehb’in cami’idir

Şafii mezhebi imamı imam şafii’nin, ma’mer b. Raşid ve imam malikin muvattası hakkında; yeryüzünde Allahın kitabı kurandan sonra en sahih ve güvenilir kitabın muvatta olduğunu söylemiş olması bunun en önemli delillerindendir

Hicri dördüncü asrın başlarında yaşamış olan İbnü’s-Seken den hadis kitapları tavsiye etmesi istenince

Buhari ve Müslim in Cami leri ile

Ebu Davud ve Nesainin Sünenlerini güvenilir bulduğunu belirtmiştir.

Daha sonra bunlara Tirmizinin Cami i de eklenerek

el-Usulü’l-Hamse: Beş ana kaynak ismi verilmiştir.

Özellikle Maliki Mezhebini benimseyen Endülüslü ve Kuzey Afrikalı alimler başta olmak üzere bazı alimler bu beş esere altıncı eser olarak.

Maliki Mezhebinin imamı İmam Malik in Muvatta sını ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-sitte ismini vermişlerdir.

İbnu’l-Kayeserani bu beş esere İbn Mace nin Sünen ini ekleyerek bunlara El-Kütübü’s-Sitte ismini vermiştir.

Cemmaili diye tanınan Ebu Muhammed Abdulğani b. Abdulhamid, el-Kemal fi esmai’r-rical isimli eserinde altıncı kitap olarak İbn mace nin Sünen ini dahil ettiği altı kitabın ravilerinin hal tercümelerini bir araya getirmiştir.

İbnü’s salah,
Alai ve
İbn hacer el-Askalani ise
İbn Macenin Süneninde çok sayıda zayıf hadis olmasından hareketle ona göre hadisleri daha sağlam olan Darimi’nin Sünen’ini el-Kütübü’s-Sitte nin altıncı kitabı olarak kabul etmektedirler.

Altı kitaba Malik in Muvatta ını dahil etmeyenler onu güvenilir bulmadıklarından değil, içindeki hadislerin altı kitabın diğer kitapları içinde yer almış olmasındandır.

BUHARİ VE EL CAMİU’S SAHİH İ:

Buhara da doğdu.

Babası İsmail Abdullah b el-Mübarek tir.

11 yaşında hocası Dahilinin hatalarını bulmasıyla çevrenin dikkatini üzerine çekti.

Mihne olayından Buharide etkilenmiştir.

Buhariyi karalayanların başında hocası Muhammed b. Yahya ez Zühli gelmektedir.

Horasan valisi Zühli de Buhari’nin devlet adamlarına mesafeli durduğunu onların ayaklarına gitmeyi ilmin onuruna ve vakarına aykırı gördüğünü bildiğinden onu bu duyarlı noktasından vurmak istemiş ve

sarayına gelerek kendisine hadis okutmasını istemiştir.

Buharinin bu isteği reddetmesi üzerine onun ehli sünnete aykırı görüşler savunduğu gerekçesiyle ülkesini terk etmesini istemiştir.

Buhari Semerkanta gitmek üzere yola çıkmış,

Hartenk denilen kasabada akrabalarını ziyaret ederken bu olayların üzüntüsünün etkisiyle hastalanmış ve vefat etmiştir.

Kabri Semerkanta 3 mil uzaklıktaki Hartenk’tedir.

Emiru’l-mü’minin fi’l-hadis, yani hadiste bütün Müslümanların başkanı ünvanıyla anılan Buhari olağanüstü bir hafızaya sahipti.

El – Fellas ‘’ Onun bilmediği hadis, hadis değildir’’ demiştir.

İbnHuzeyme:’’ Gök kubbe altında ondan daha iyi hadis bilen yoktur’’ demiştir.

Buhari sahih hadisleri konularına göre bir araya getiren ilk muhaddistir.

Buhari elindeki bütün hadisleri mebsut adını verdiği büyük bir hadis konularına göre tasnif ederek toplamıştı

Sonraki yıllarda bazı alimler sahih’in bazı hadislerini tenkit etti

İbn hacer hedyü’s-sari isimli eserinde bütün bu tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını savunur

Buharihan denilen ve Buhari okuyan anlamına gelen bir meslek oluşmuştur

Mustafa Kemal ‘ in emriyle ilk meclisin açılışında Buhari hatimi yapılmıştır.

MÜSLİM VE EL CAMİ U S SAHİH İ:

Nişaburda doğdu,

on iki yaşında Muvatta okuyarak hadis öğrenmeye başladı.

Kumaş ticaretiyle uğraştığından Bezzaz lakabıyla anılırdı.

Nişabur cömerdi diye anılırdı.

Müslim sahih ine on beş yaşında başlamış,

on beş senede tamamlamıştır.

Tekrarlarıyla 12000 on iki bin tekrarsız

4000 dört bin civarında hadis bulunmaktadır.

Hocası bündar “ bu devirde en büyük hadis hafızları dört kişidir bunlar; ebu zür’a,

Er-razi,

Müslim,

Buhari ve

Darimi’dir “ demiştir

Müslimin sahih’’inin en önemli özelliği bir hadisin bütün farklı kanallarını bir arada vermesidir


TİRMİZİ VE SÜNEN İ:

Tirmiz de doğdu,

Tirmiz de vefat etti.

Hocaları:

İshak b. rahuye

Ka’nebi

Ahmed b hanbel

Ebu züra er-razi

Kitabını ilim dünyasına “ Kimin evinde bu kitap bulunursa orada konuşan bir peygamber vardır’’ diyerek savunmuştur.

En önemli özelliği her hadisin sonunda hadisin sıhhat durumunu, diğer kanallarını, o konudaki fakihlerin ve alimlerin görüşlerini vermesidir.

Üstünlük sıralamasında Kütübi-Sitte nin üçüncü kitabı olarak kabul edilir.

İbnü’l cevzi eserde yirmi üç (23) uydurma hadis olduğunu iddia etmiş,

Suyüti el kavlü’l-hasen isimli eserinde bu iddiayı çürütmüştür


EBU DAVUD VE SÜNEN İ:

İran – Afganistan sınırı bölgesinde doğdu.

Hocalarının sayısı 300 civarındadır

İyi bir Müslüman olmak isteyen kişiye şu dört hadis yeter demiştir.
1- Ameller niyetlere göredir.

2- Kişinin kendini ilgilendirmeyen gereksiz şeylerden uzak durması iyi Müslüman olduğunu gösterir.

3- Kişi kendi için sevdiğini kardeşi içinde sevmedikçe iyi Müslüman olamaz.

4- Helal haram bellidir.

Kitabına zayıf hadisleri de aldığını kendisi söyler

Fakat ittifakla terk edilmiş hiçbir hadisi almamıştır

Bunun iki sebebi vardır:

1-fakihler o hadisi kullandıkları için kitabına almıştır

2- Ona göre zayıf hadis akıl ve kıyasla hüküm vermekten önce gelir.

Bir konuda zayıf hadisten başka delil yoksa zayıf hadise amel edilmelidir

NESAİ VE SÜNEN İ:

Nesa da doğdu.

On beş yaşında hadis öğrenmeye başladı.

Mısır ve Humus ta kadılık yaptı.

Filistindeki Remle de vefat etti

Kudüs e defnedildi.

Başka bir kaynakta Mekkede vefat edip oraya defnedildiği bildirilir.

Hocaları:

Ahmed b. hanbel

İbn ebu şeybe

Ebu hatim

Bündar

Fellas

Devraki

Ebu ya’la

Bezzar

Gibi 450 dört yüz elli hocadan hadis ve ilim aldı

Nesai’nin kütüb-i sitte içinde yer alan sünen’i, kendisinin daha önce yazdığı 11.770 hadis içeren es-sünenü’l-kübra isimli eserinden seçtiği 5758 sahih hadisten oluşmaktadır

Bu küçük sünen’e seçilmiş, derlenmiş anlamına gelen el-müctena ismini verdi

Bu daha sonra el-Mücteba ismiyle meşhur oldu.

Küçük sünen hadis kitapları içinde en zayıf ravi ve tenkide uğrayan hadis bulunduran kitpalardandır

Sünen bize ibnü’s-sünni rivayetiyle ulaşmıştır

Telifinden altı asır sonra ilk ve tek şerhi suyüti tarafından zehru’r-ruba adıyla yapılmıştır

İBN MACE VE SÜNEN İ:

Kazvinde doğdu.

15-20 yaşları arasında Kazvinli hadiscilerden eğitim aldı.

Hocalarının arasında;

Osman b. ebu şeybe,

Bündar,

Züheyr b. harb gibi muhaddisler vardır

Sünen i 4341 hadis ihtiva eder.

Bunlardan 1000 kadarı zayıftır.

Son dönemlerde Kütüb i Sitte ye,

Muvatta,

Darimi nin sünen i ve

Ahmed b hanbel in Müsned i

eklemek suretiyle meydana gelen dokuz kitaba Kütüb-i Tis’a denilmektedir.

Bu dokuz kitap Wensinck’in Concordance denilen hadis indeksinde yer almaları sebebiyle bu ismi almışlardır.



ALINTIDIR

[mehmet akif2]

4.ÜNİTE TEMEL HADİS KAYNAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR

Sadece sahih hadisleri bir eserde toplama faaliyeti ilk defa üçüncü asırda Buhari ve Müslim tarafından başlatılmıştır.

Müstahrec türü eserler temel hadis kaynaklarındaki hadisleri ali isnadla elde etmek ve onları daha güçlü kılmak amacını gerçekleştirmek için hazırlandılar.

İbn Mende rivayet ettiği bazı hadislerin ardından bunların Buhari ve Müslim in eserlerinde de bulunduğu açıklamasını yapmaktaydı.

Böylece onların hadis konusunda otorite olduklarına ilk işaret eden alim olmuştur.

Buhari ve Müslim in Sahih lerinin İslam dünyasında şöhretinden ilk defa bahseden ise Hakim en-Nisabürü olmuştur.

Kütüb-i sitte Üzerinden yapılan çalışmalar döneminde temel hadis kaynaklarını tamamlayan, bir araya getiren (cem) ,

birbiriyle mukayese eden (zevaid) ,

onları açıklayan (şerh) ve

hadisin kaynağını gösteren (tahric) eserler yazılmıştır.

TAMAMLAYICI ESERLER

MÜSTEDREK TÜRÜ ESERLER:

Müstedrek türü eserler, önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun eksiklerini tamamlayan kitaplardır.

Müstedrek türü kitaplarda amaç esas alınan eserde yer almayan ancak bulunması gereken hadisleri bir araya getirmektir

MÜSTEDREKALE’S-SAHİHAYN:

Bu türün en tanınmış çalışması HaKim en Nisaburi nin el-Müstedrek ale’s-Sahihayn isimli eseridir.

Eser sahihayn’in müşterek planına göre tertip edilmiş, “kitabü’l-iman” ile başlayıp “kitabü’l-ahval “ ile sona eren 52(elli iki ) kitaptan oluşmuştur

Eserde sahabe ve tabiin görüşleriyle birlikte 8803 rivayet mevcuttur

El Müstedrek te bulunan hadislerin tamamı sahih değildir.

Zehebi telhisü’l-müstedrek adlı eserinde el-müstedrekteki hadislerin sağlamlık derecesini gözden geçirmiştir

Darekutni’nin el-ilzamat ale’s sahihayn simli eseri de sahihayn’da yer almayan yetmiş hadisi bir araya getiren müstedrek türü çalışmadır

MÜSTAHREC TÜRÜ ESERLER:

Müstahrec daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri, teker teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir senedle rivayet etmek suretiyle meydana getirilen hadis kitabıdır.

Müstahrec türü kitaplarda esas alınan eserde yer alan hadislerin farklı rivayetlerini bir araya getirme amaçlanmıştır

Ebu Avane el-İsferayini nin el-Müsnedü’l-muhrec ala kitabı

Müslim b Haccac’ı ile Ebu Nuaym el- İffahani nin en-Müsnedü’l Müstahrec ala Sahihi’l-İmam Müslim’i en tanınmış müstahreclerdir.

DERLEME NİTELİĞİNDE ÇALIŞMALAR:

Bu çalışma türü, Buhari ve Müslim in Sahihleri bir araya getirmekle başlamıştır.

Bu tür eserler genellikle “bir araya getirme” anlamına gelen cem veya cami başlığını taşımaktadır

Sadece humeydi’nin el-cem’ beyne’s-sahihayn’ı ravilere göre tertip edilmiştir

Humeydi eserin tertibinde sahabileri fazilet derecelerine gör sıralamış ve rivayet ettikleri hadisleri zikretmiştir

Diğer eserler konu esaslı te’lif edilmiştir

Buhari ve Müslim in el-Camiu’s sahih lerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilk örneği Cevzaki ye aittir.

KÜTÜB-SİTTE Yİ VE DİĞER BAZI KAYNAKLARI BİR ARAYA GETİREN ÇALIŞMALAR:

EL-CAM’BEYNE’L-USULİ’S-SİTTE:

İbn Macenin Sünen i yerine İmam Malik in el-muvatta ını koyarak Kütüb-i sitenin hadislerini ilk defa bir araya toplayan alim Rezin b. Muaviye olmuştur.

CAMİU’L-USUL Lİ EHADİSİ’R-RESUL:

Rezin in hadisleri yerli yerine koymadığını düşünen Mecdüddin İbnü’l Esir onu Camiu’l-usul li ehadisi’r-Resul adıyla yeniden düzenlemiştir.

Bölüm(kitap) isimleri alfabetik olarak sıralamıştır

Abdulkadir el-arnaut neşrine göre camiu’l-usul’de 9523 hadis bulunmaktadır

Eser ibnü’d-deyba tarafından teysiru’l-vusul ila camiu’l-usul adıyla ihtisar edilmiştir

MESABİHU’S-SÜNNE:

Tesbit edilebildiği kadarıyla Kütüb i sitte ve diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı derleyen ilk alim Beğavi nisbesiyle tanınan Hüseyin b.Mes’ud olmuştur.

Eserde ilk defa hadislerin isnadları terk edilmiştir.

Mesabihu’s-sünne hadislerin isnadında sadece sahabiyi zikredip diğer ravilerin terk edildiği ilk eserdir.

Hakkında yazılan en tanınmış şerh; hatib et-tebrizi diye tanınan Muhammed b. Abdillah’ın mişkatü’l mesabih’idir

CEM’U’L-CEVAMİ’ VE

EL-CAMİU’S-SAĞİR:

Süyuti önce başta Kütüb-i sitte olmak üzere yetmiş hadis kitabındaki bütün hadisleri bir araya getirmek üzere Cem’u’l-cevami ni daha sonra da el-Camiu’S sağir isimli eserini telif etmiştir.

Cem’ul – cevami Suyutinin bütün hadisleri toplamak üzere kaleme aldığı eserdir.

Mecmau’l-buhusi’l-islamiyye(ezher) tarafından kurulan üç kişilik bir komisyon tarafından neşrine başlamış IV. Cildi 1992’de yayımlanmıştır

Süyuti daha sonra 4440 hadis ilave ederek eserine ziyadetü’l cami adıyla bir zeyl yani ek yazmışıtır

KENZÜ’L – UMMAL:

Kenzü’l –ummal, Ali el-Müttaki el-Hindi nin Suyutiye ait söz konusu iki eseri ile Ziyadetü’l-Cami adlı zeylindeki rivayetleri fıkıh konularına göre alfabetik olarak düzenlediği hadis kitabıdır.

Eserin tam adı kenzü’l-ummal fi süneni’l-akval ve’l-ef’al’dir

Ali muttaki el-hindi daha sonra eserin kullanımında ortaya çıkan bazı güçlükleri gidermek, eseri tekrarlardan kurtarmak amacıyla müntehabü kenzi’l-ummal fi süneni’l-akval ve’l-ef’al’ini kaleme almıştır

CEM’UL-FEVAİD:

Cem’ul-fevaid, Rudani diye tanınan Muhammed b Muhammed el-Mağribinin İbnü’l-Esir in Camiu’l-usul ü ile

Heysemi’nin Mecma’u’z zevaid’ine İbn Mace ve Darimi nin es-Sünen lerini ilave etmek suretiyle

on dört temel hadis kitabındaki hadisleri bir araya getirdiği eserdir.

MUKAYESELİ ÇALIŞMALAR:

ZEVAİD KİTAPLARI:

Herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya getiren eserlere Zevaid kitapları denilmektedir.

Zevaid türü eserlerde genellikle müsned ve mu’cemler gibi hadis aramanın zor olduğu kitapların zevaidleri tespit edilmektedir

İlk zevaid kitapları Moğoltay b. Kılıç ve İbnü’l-Mülakın tarafından hicri sekizinci asırda telif edilmiştir.

Zevaid türü eserlerin en tanınmışları Heysemi, Busiri ve İbn Hacer in eserleridir.

MECMA’U’Z ZEVAİD:

Bu türün en tanınmış eseri Heysemi nisbesiyle tanınan Ali b. Ebi Bekr in Mecma’u’z-zevaid ve menba’u’l-fevaid adlı kitabıdır.

Mecma’u’z-zevaid beş kitabın kütüb-i sitte’de yer almayan hadisleri bir arada görme kolaylığı sağlamaktadır

İTHAFÜ’L-HIYERE:

Busuri nisbesiyle tanınan Mısırlı muhaddis Ahmed. Ebi Bekir in

ithafü’s-sadeti’l-mehere adıyla da tanınan

İthafü’l – hıyere bizevaidi’l-mesanidi’l-aşere isimli kitabında on müsnedin zevaidini yapmıştır.

EL-****LİBÜ’L – Aliye

İbn Hacer el-Askalani nin el-****libü’l-aliye bi – zevaid’il-mesanidi’s-semaniye isimli eseri de günümüze ulaşan önemli zevaidlerindendir.

Eser konulara göre tertip edilmiştir

İbn hacer, hadislerin sıhhat durumu ve senedleri hakkında da bilgiler vermektedir

ZEVAİD TÜRÜ ESERLERİ FAYDALARI:
1:Günümüze ulaşmayan birçok hadisi ihtiva etmek.

2:Farklı kaynaklardaki hadisleri toplayarak tekrarlarını önlemek.

3:Müsned ve mucem türü eserlerdeki hadislerin konularına göre tasnifini yapmak suretiyle istifadelerini artırmak.

4-Müsned ve mucem türü eserlerdeki hadislerin sıhhat durumları hakkında bilgi vermek.

5:Ferd, ğarib ve zayıf olarak bilinen birçok hadislerin kuvvet kazanmasını sağlamak.

6:Zevaidlerde birbirini açıklayıcı ve tamamlayıcı ayrıntılar muhafaza edilerek bazı hadislerdeki kapalılığın giderilmesini sağlamak.

ETRAF ÇALIŞMALARI:

Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserler etraf diye isimlendirilmektedir.

Bu türün ilk örnekleri olan Halef el-Vasıti ve

Ebu Mes’ud ed-Dımaşki nin

Etrafü’s- Sahihayn isimli eserleri

Buhari ve Müslim in sahihleri ile ilgilidir.

Mizzi’nin tuhfetü’l-eşraf bi marifeti’l etraf isimli eseri kütüb-i sitte ile ebu davud’un el-merail’ini,

Tirmizi’nin şemailü’n-nebi adlı eserini,

Nesainin amelü’l-yevm ve’l-leyle’sini ihtiva etmektedir

Abdülğani en-nablusi’nin, zehairü’l-mevaris fi’d-delaleti ala mevaz’i’l hadis isimli eseri ise kütüb-i sitte ile el-muvatta’ı ihtiva etmektedir

Muhammed Şerif Tokadi’nin Müftahu’s-Sahihayn ı da tanınmış etraf türü eserlerdendir.

TAHRİC ÇALIŞMALARI:

Tahric çalışmaları ile de genellikle hadis ilminin dışındaki diğer ilim dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret eden kitaplar kastedilmektedir.

Zeylani’nin Nasbu’r-raye fi ehadis’l- Hidaye adlı eseri Hanefi mezhebinin en tanınmış metinlerinden biri olan Burhaneddin el-Merginani’nin el-Hidaye si üzerine yapılan bir tahric çalışmasıdır.

Bir diğer tanınmış tahric eseri İmam Gazzali’nin İhyaü ulumi’d-din adlı eseri üzerine Zeynüddin el-Iraki nin çalışmasıdır.

Tahric yöntemi konusunda Türkçe bir çalışma,

Salahattin Polat,

Habil Nazlıgül ve

Süleyman Doğanay tarafından müştereken hazırlanmış olan Hadis Araştırma ve Tenkit klavuzu isimli kitaptır.

*******
BELİRLİ KONULARLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR:

ET-TERĞİB VE’T-TERHİB:

Terğib iyiliğe teşvik,

terhib ise kötülükten sakındırmak demektir.

Münzir’in et-Terğib ve’t-terhib isimli eserinde iyiliğe teşvik eden kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya getirmiştir.

RİYAZÜ’S-SALİHİN: Riyazü’s-salihin min hadisi seyyidi’l-mürselin olan eserde 1900 civarında hadis bulunmaktadır.

Nevevi bu kitabıyla ayet ve hadisleri esas alarak fert, aile ve toplum planında uyulması gereken prensipleri ortaya koymayı amaçlamıştır.

HALK ARASINDA YAYGIN OLAN HADİSLERİ TOPLAYAN ÇALIŞMALAR:

EL-MAKASUDÜ’L HASENE:

Sahibi Sehavidir.

Eserde halk arasında hadis diye meşhur olan 1356 söz alfabetik olarak incelenmektedir.

Zikredilen sözün hadis kitaplarında bulunmamışsa bu duruma işaret etmek üzere ‘’la asle leh’’ aslı yoktur ifadesiyle işaret edilmektedir.

KEŞFU’L-HAFA: Aclunini eseridir.

Halk arasında hadis diye dolaşan sözlerin hadis olup olmadığını ortaya koymak amacıyla yazılmış en hacimli eserdir.

ŞERH ÇALIŞMALARI:

Hemen hemen hadislerin tamamının ravilerine veya konularına göre kitaplara geçtiği üçüncü asırdan sonra ise hadislerin anlaşılmasına yönelik şerh çalışmaları genellikle kitaplar esas alınarak yapılmaya başlandı.

Belli bir kitabı esas alan ilk şerh çalışması hicri dördüncü asırda Hattabi tarafından Buhar inin Sahih i üzerine yapılmıştır.

Bir araştırmada Buharin nin el-Camiu’s sahih iyle ilgili 197 şerh çalışması yapıldığı tesbit edilmiştir.

MUVATTA ŞERHLERİ: Üçüncü asırdan itibaren Muvatta üzerine şerh yapılmaya başlanmıştır.

Ebu’l Velid el Baci önce kaleme aldığı el İstifa adındaki eserini ihtisar etmiş,

fıkhi meselelerin Muvatta’daki delillerine işaret edecek şekle getirmiştir.

Böyle bir seçim yapıldığı için esere el-Münteka adını vermiştir.

Eser Maliki mezhebine göre yazılmış, Ahkam yönü ağırlıklı bir şerhtir.

BUHARİ ŞERHLERİ:

Buhar inin el-Camiu’s sahih i üzerine hadis kitapları arasında en çok şerh yazılan eserdir.

Buhari şerhleri arasında İbn Hacer el-Askalani’nin Fethu’l Bari bi şerhi Sahihi’Buharisi,

Bedrüddin Ayni nin Umdetü’l kari fi şerhi Sahihi’l Buhari si ve

Kastallani’nin İrşadü’s-sari li-şerhi Sahihi’l- Buhari si en tanınmış olanlardır.

MÜSLİM ŞERHLERİ: Bilindiği kadarıyla Müslim’in eş-Camiu’s sahihiyle ilgili ilk şerh Mazeri nin el-Mu’lim bi fevaidi Müslim eseridir.

Şerhler arasında en muteber kabul edileni Nevevi nin el-Minhac ıdır.

EBU DAVUD ŞERHLERİ:

Hattabinin Ebu Davud ın es-Sünen i üzerine yaptığı Mealimü’s Sünen isimli kitabı ilk hadis şeri kabul edilir.

TİRMİZİ ŞERHLERİ:

Tirmizinin el’camiu’s sahih i hakkında yapılan şerhler arasında Ebu Bekir İbnü’l-Arabi nin Arizatü’l-ahvezi si ve

Mübarekfuri nin Tuhfelü l ahvezi bi şerhi cami i t-tirmizi en tanınmış olanlardır.

NESAİ VE İBN MACE ŞERHLERİ:

Nesai nin tesbit edilen ilk şerhi Ali b Abdillah b. Halef en-Ensari ye aittir.

Nesainin en tanınmış şerhi ise Suyutinin Zehrur ruba alel Mücteba isimli eseridir.

İbn Macenin tesbit edilen ilk şerhi hicri sekizinci asır alimlerinden Moğoltay b. Kılıç a aittir.

İbn Macenin en tanınmış şerhi ise Süyutinin Misbahu’z-zücace ala Sünen i İbn Mace isimli eseridir.

RAVİ ÇALIŞMALARI: Kütüb-i sitte de adı geçen ravilerin hemen hepsini ihtiva eden ilk çalışma Cemmaili nisbesiyle tanınan Abdülgani b. Abdilvahid el-Makdisi tarafından telif edilmiştir.

ALINTIDIR

[HİRA]

çok güzel bir çalışma olmuş Rabbim ilminizi artırsın .