Fıkıh Usulü [Ünit 02 Ders Özeti] (Dokuz Eylül)

[enderhafızım]

Fıkıh Usulü [Ünit 02 Ders Özeti] (Dokuz Eylül)

2.ÜNİTE / KUR’AN

SORU 1: PEYGAMBER EFENDİMİZE İLK VAHİY NERDE VE NE ZAMAN GELMİSTIR ?
Cevap:peygamber efendimiz 40 yasına geldıgınde miladi 610 yılında ramazan ayının 17. gecesinde hıra magrasında ibadet ederken ılk vahiye mahzar olmustur.

SORU 2: İLK VE SON INEN AYETLER HANGİSİDİR ?
Cevap:ilk inen ayetler Alak suresinin ilk 5 ayetidir. Son inen ayet ise ‘Bugün size dininizi tamamladım ve din olarak size İslamı sectım ‘ mealındeki Maide
suresının 3. ayetıdır.

SORU 3: MEKKİ VE MEDENİ AYET VEYA SURE NE DEMEKTIR?
Cevap: Hz. Peygamber Mekke’de ikamet ederken nazıl olan ayet veya surelere MEKKİ , Medine’de yaşarken inen ayet veya surelere MEDENİ ayet veya sureler
denır.

SORU 4: MEKKİ AYETLERIN ICERIGI NEDIR ?
Cevap: Mekki ayetler genellikle inanç,ahlak ve ibadetler ile ilgili konulardan bahseder.

SORU 5: MEDENİ AYETLERIN ICERİĞİ NEDİR?
Cevap: Medeni ayetler hukuk,toplum ve toplumlar arası münasebetler ile ilgili hükümleri ihtiva eder.

SORU 6: FIKIH USULÜ İLMİNE KONU OLAN OLAN AYETLER HANGISIDIR?
Cevap: Medeni ayetlerdır

SORU 7: ‘KUR’AN LAFZEN VE MANEN MUTEVATİRDİR’ DİYEN KLASIK DÖNEM HANEFİ USÜL YAZARI KIMDIR?
Cevap: PEZDEVİ

SORU 8: MÜTEVATIREN NAKLEDILEN KUR’AN AYETLERI HZ. OSMAN DÖNEMİNDE HANGİ NÜSHADA TOPLANMIŞTIR?
Cevap: Resm-i Hatt-ı Osmani
NOT! NOT!! NOT: Hz. Peygamber’in vefatından sonra baslayıp Hatt-ı Osmani nüshasının oluşumuna kadar geçen yaklaşık 20 yıllık süre içerisinde bazı şaz (tektük)
rivayetler hem hz. Ebu Bekir hem de hz. Osman zamanındaki Kur’an’ın Mushaflaştırılmasında önemli bir fonksıyon ıcra eden ZEYD B. SABİT başkanliğindaki
heyet tarafından Kur’an’dan bir cüz olarak kabul edilmemiştir

SORU 9: SÜBUTU KAT’İ NEDİR?
Cevap: Kur’an’ın günümüze kadar hiçbir degişime uğramadan muhafaza edilmiş olmasıdır

SORU 10: İSLAM HUKUKUNUN EN TEMEL KAYNAĞI NEDIR?
Cevap: Kur’an-ı Kerim
NOT! NOT!! NOT: Günümüzün ulaştığı hukuk ilminin tecrübesine göre Kur’an’ın hüküm bildiren ahkam ayetleri birer kanun maddesi olmaktan ziyade kanunlara
kaynaklık eden anayasa mesabesındedır demek doğruya yakın bır tabırdır

SORU 11: KUR’AN’IN HUKUK İLE İLGİLİ EMİR VE YASAKLARININ HEDEFI NEDIR?
Cevap: İnsanın gerek bu dunyada gerekse öbür dünyada daha iyi bir hayat sürmesi

SORU 12: KUR’ANDAKİ AHKAM AYETLERININ SAYISI NEDIR?
Cevap: Dolaylı olarak veya tefsir yoluyla hüküm istinbat edilen ayetler de ılave edilirse 500 kadardır

SORU 13: KUR’AN’DAKİ HÜKÜMLER NELERDİR ?
Cevap: 1- İbadat (ibadetler)
2-Muamelat (beşeri münasebetleri düzenleyen fiiller)
3-Ukubat (Cezalar ile ilgili hükümler)

SORU 14: KUR’AN-I KERİM’DEKİ İBADETLER NELERDIR?
Cevap: Namaz , oruç, hac, zekat ve bütün sadakalar

SORU 15: KUR’AN-I KERİM’DE NAMAZ, ZEKAT, HAC, ORUÇ KAÇ YERDE GECMEKTEDIR?
Cevap: Genellikle ‘salat’ kelimesiyle ifade edilen NAMAZ yaklasik 80-90 yerde ,genellikle ‘sadaka’ ifadesiyle kullanılan ZEKAT yaklasık 20-25 yerde , ORUÇ yaklasik
10-15 yerde , HAC yaklaşık 10-15 yerde gecmektedır

SORU 16: ZEKAT’IN KIMLERE VERILEBILECEGINI DÜZENLEYEN SURE NEDIR?
Cevap: ‘Sadakalar(zekatlar) ALLAH’tan bır farz olarak ancak fakirler,düşkünler,zekat toplayan memurlar,kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğe
kavuşturulacak) köleler, borçlular, ALLAH yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. ALLAH hakkıyla bilendir,hüküm ve hikmet sahibidir.’ TEVBE 9/60

SORU 17: ORUCUN FARZ OLDUGUNU BİLDİREN AYET NEDIR?
Cevap: ‘Ey iman edenler ! ALLAH’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındıgı gıbı , size de farz kılındı.’ BAKARA 2/183
NOT! NOT! NOT :Hz Peygamber’in öğretisi olmadan Kur’an’da emredilen ibadetleri yerine getirmek mumkun değildir

SORU 18: BEŞERİ MÜNASEBETLERİ DÜZENLEYEN FİİLLER (MUAMELAT) NELERDİR?
Cevap : 1- Alışveriş ve buna bağlı hükümler
2- Keffaretler
3- Aileyi tanzim eden hükümler
4- İdareciler ve halk arasındaki ilişkiler
5- Gayr-i Müslimlerle ilişkiler

SORU 19: FAİZ (RİBA) HARAMDIR,HANGI AYETTE GECIYOR?
Cevap: ‘Faiz yiyenler ,ancak seytanın çarptıgı kimsenin kalktıgı gıbı kalkarlar. Bu , onların ,’Aliş-veriş de faiz gibidir’ demelerınden dolayıdır. Oysa ALLAH , alişverisi
helal , faizi haram kılmıstır. Bundan boyle kımse Rabbinden bir öğüt gelirde ( o öğüde uyarak ) faizden vazgecerse , artık önceden aldıgı onun olur. Durumu da
ALLAH’a kalmıstır.(ALLAH onu affeder) . kim tekrar faize dönerse , işte onlar cehennemlıklerdır. Orada ebedi kalacaklardır.’ BAKARA 2/275

SORU 20: KUR’AN’DAKİ KEFARETLER NELERDIR?
Cevap: Zıhar, Yemin, Hata ile bır mu’mını öldürme kefareti

SORU 21: ZIHAR NEDIR?
Cevap: Kişinin , boşanmak kasdı ıle karısına ‘sen anam gibisin’ veya ‘ senın sırtın anamın sırtı gibidir’ demesıdır.

SORU 22: ZIHAR KEFARETİ NEDIR?
Cevap: Bir köle azad etmektır;buna gücü yetmeyen ıçin ard arda 2 ay oruç tutmaktır; buna da gücü yetmeyen için 60 fakiri doyurmaktır

SORU 23: YEMİN KEFARETİ NEDİR?
Cevap: 10 düşkünü doyurmak veya giydirmek,yada bir köle azad etmek ve bunlara gücü yetmeyen mükellef için 3 gün oruc tutmaktır

SORU 24: HATA İLE BİR MÜ’MİNİ ÖLDÜRME KEFARETİ NEDİR?
Cevap: Yanlışlıkla bır mü’mini öldüren kımseye diyet vermek vacip olur. Ayrıca bır de kefaret gerekır kı bu da, mu’mın bır köle azad etmek , gücü yetmezse peşi
peşine 2 ay oruç tutmaktır

SORU 25: KUR’AN-I KERİM GAYRI MUSLIMLERI KACA AYIRIR?
Cevap: zimmi ve muahedler(antlaşmalılar) ,müste’minler ve muharibler olmak uzere 3e ayırmıstır

SORU 26: MÜSTE’MİNLER KIMDIR?
Cevap: İslam memleketlerinde müsaade ile oturan yabancı tüccar ve benzeri kimselerdir.(bunlarla belli bir süre için antlaşma yapılmış olup sözlerinde durdukları
müddetce kanları ve malları haramdır, korunur)

SORU 27: ZİMMİ, MUAHED VE MÜSTE’MİNLER DISINDA KALANLARA NE DENIR?
Cevap: Harbi=Muharib

SORU 28: KUR’AN-I KERİM TAYİN ETTİĞİ CEZALARDA HANGİ HUSUSLARI GÖZ ÖNUNE ALIR?
Cevap: 1- can,mal,din,akıl ve nesli korumak
2- mağdurun kinini dindirmek
3- mağdur veya ailesine bır bedel vermek
4- cezayı şahsiyete tabi kılmak

SORU 29: NESH NEDIR?
Cevap: Kur’an’ın bır ayetinin hükmünü tarih ıtibarı ıle sonra gelen bir ayetle değiştırmek veya kaldırmaktır

SORU 30: NESH KONUSUNU İSLAM LİTERATÜRÜNDE İLK DEFA ZİKREDEN KIMDIR?
Cevap: İMAM ŞAFİ

SORU 31: ÜZERİNDE NESH İDDİASI BULUNAN KAC AYET VARDIR?
Cevap: Değişik rivayet ve te’villeri degerlendiren alimler 283 ayet tesbit etmişlerdir

SORU 32: KUR’AN’DA NESH İN BULUNMADIGINI İLERİ SÜREN ALİMLER KIMLERDIR?
Cevap: Ebu Müslim Muhammed b. Bahr el-İsfehani ve Ebu Ali Muhammed b. Ahmed en-Nisaburi

SORU 33: NESH KONUSUNDA FAZLUR RAHMAN ‘IN GÖRÜŞÜ NEDİR?
Cevap: Elimizdeki Kur’an nesh olunmuş ayet içermez, nesh olunanın yerine gelen ayetler Kur’an’da mevcuttur görüşündedir

SORU 34: PEZDEVİ’YE GÖRE KUR’AN’DAKİ NESH KAC KISIMDA DEGERLENDIRILIR?
1- Hem tilaveti hem de hükmü nesh edilmiş olan ayetler ( Örnek: AHZAP Suresının bırcok ayetinin hem lafzen hem de manen neshedıldıgı rıvayet edılmıstır.)
2- Hükmü nesh edildiği halde metni baki olan ayetler ( Örnek: BAKARA Suresi 219. ayeti(içki ve kumar ile ilgili inen ilk ayet))
3- Hükmü baki olmakla birlikte metni nesh edilmiş ayetler ( Örnek : hz.Ömer’den rivayet edildiğine göre ‘ihtiyar erkek ve ihtıyar kadın zina ederse ikisini de
ALLAH’tan bir azap olarak recmedınız’ sözü ilk ayet iken sonradan hükmü ibka edilip tilaveti nesh olunmüştur)
4- Asıl hükmü baki olmakla birlikte bir vasfını nesh eden ayetler ( Örnek: Bazı alimlere göre aşure orucu ümmete farz idi . ramazan orucu farz olunca aşure
orucunun farziyyeti nesh edildi,ancak mendup olarak bırakıldı.)

SORU 35: KUR’AN’DA VAR OLDUGU KABUL EDİLEN EN TARTİŞMALI NESH ÇEŞİDİ HANGİSİDİR?
Cevap: Hükmü devam etmekle birlikte metni nesh edilmiş olan
******************

S1:EN SON INEN SURE
C1:MAIDE

S2:MEKKI AYETLER GENELDE NE ILE ALAKALIYDI.
C2: inanç, ahlak ve ibadetler

S3: MEDENİ AYETLER
C3: hukuk, toplum ve toplumlararası münasebetler

S4:FIKIH USULUNE KONU OLAN AYETLER HANGISIDIR.
C4: MEDENI ayetler

S5: KUR‟AN LÂFZEN VE MANEN MUTEVATİRDİR. SOZU KIME AITTIR
C5:PEZDEVI

S6: HZ. PEYGAMBER HENÜZ HAYATTA İKEN, HZ. ALİ, ABDULLAH B. MES‟UD, ZEYD B. SABİT VE ÜBEY B. KA‟B GİBİ KUR‟AN‟I TAMAMEN YAZIP CEMEDENLER
DAHİ” VARDIR.SOZU KIME AİTTİR
C6:OSMANLIALIMLERINDEN seyyıd BEYE

S7: KUR‟AN‟IN, GÜNÜMÜZE KADAR HİÇBİR DEĞİSİME UĞRAMADAN MUHAFAZA EDİLMİS OLMASIDIR.USUL DILINDE NE DENIR.
C7 SUBUTU KAT,İ

S8:ISLAM HUKUKUNUN 1. DERECEDEN KAYNAĞIDIR.
C8: KURAN

S9:ÖNCEKİ ŞERAİTLER ZAMAN VE MEKAN İLE KAYITLIDIR” ŞEKLİNDE YORUMLAYARAK, İSLAM ŞERİATININ ESASLARININ EVRENSEL OLDUĞUNA DİKKAT
ÇEKMEKTEDİR
C9:PEZDEVI

S10:KURANDA AHKAM AYETLERININ SAYISI.
C10:500 DÜR AMA UZUNDUR TEKRARLARI AZDIR

S11:AHKAM AYETLERINDEN HUKUM CIKARAN MEZHEP
C11: HANEFI

S12: AHKAM AYETLERINDEN HUKUM CIKARMAYAN MEZHEP
C12:SAFİ

S13: KUR‟AN‟IN İÇİNE ALDIĞI HÜKÜMLER KACTIR
C13:3 A)IBADAT B)MUAMELAT C)UKUBAT

S14: NAMAZIN İMANDAN SONRA MÜMİNİN İKİNCİ VASFI OLDUĞUNU İFADE EDER
C14:ELMALI

S15:NAMAZ ZEKAT ORUÇ HAC KURANDA KAC YERDE GECER
C15:NAMAZ.80-90 ZEKAT:20-25 ORUC:10-15 HAC 10-15

S16.MUAMELAT
C16:A)ALIS VERIS B)KEFfARETLER: Zıhar, Yemin ve Hata ile bir Mü‟mini Öldürme kefareti olmak üzere üç çeşittir:

S17:ZIHAR KEFFARETI
C17: kiŞinin, boşanmak kasdıyla karısına "sen anam gibisin" veya "senin sırtın anamın sırtı gibidir" vs. demesinin affı ve onunla tekrar münasebet kurması için
emredilmiştir. Zıhar keffâreti, bir köle âzâd etmektir; buna gücü yetmeyen için ard arda iki ay oruç tutmaktır; buna da gücü yetmeyen kimse için altmış fakiri
doyurmaktır

S18:YEMIN KEFFARETI
C18: Bunun kefareti de on düşkünü doyurmak veya giydirmek, ya da bir köle âzâd etmek ve bunlara gücü yetmeyen mükellef için üç gün oruç tutmaktır

S19:HATA ILI MUMINI OLDURMEK:
C19: Yanlışlıkla bir mü'mini öldüren kimseye diyet vermek vâcib olur. Ayrıca bir de keffâret gerekir ki bu da, mümin bir köle âzâd etmek, gücü yetmezse peşi
peşine iki ay oruç tutmaktır:

S20: KUR'AN-I KERİM, GAYR-İ MÜSLİMLERİ KACA AYIRIR
C20: 3 E ZIMMI:Müslümanlara yapılan muamele gibi muamele yapılmasını emreder: MUSTEMINLER: islâm memleketlerinde müsaade ile oturan yabancı tüccar
ve benzeri kimselerdir MUHARIBLER: Zimmî, muahed ve müste'minlerin dısında kalan kimselere

S21: KUR'AN-I KERİM, TAYİN ETTİĞİ CEZALARDA DÖRT HUSUSU GÖZ ÖNÜNE ALMIŞTIR:
C21:a) Can, akıl, din, mal ve nesli korumak b) Mağdur'un kinini dindirmek c) Mağdur veya ailesine bir bedel vermek: d) Cezayı şahsiyete tâbi kılmak

S22: İSLAM HUKUKU LİTERATÜRÜNDE NESH KONUSUNU İLK DEFA ZİKREDEN
C22: İMAMI SAFI

S23: KUR‟AN‟DA TOPLAM OLARAK KAC TANE NESH KONUSU EDILMISTIR.
c23:283

S24KUR‟ANDA NESHİN VARLIĞINI KABUL ETMEZLER.
C24: Ebu Müslim Muhammed b. Bahr el-İsfehani (ö. 322/934) ve Ebu Ali Muhammed b. Ahmed en-Nisaburi

S25: PEZDEVĪ‟NİN DE ÜZERİNDE DURDUĞU GİBİ, KUR'AN'DA VAKİ OLDUĞU KABUL EDİLEN NESİH DÖRT KISIMDA DEĞERLENDİRİLEBİLİR:
C25:A) Hem tilâveti hem de hükmü nesh edilmiş olan ayetler: Ahzab suresinin birçok ayetinin hem lafzen hem manen NESH EDILEN B) Hükmü neshedildiği halde
metni baki olan ayetler: Sana, şarap ve kumar hakkında soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de büyük bir günah ve insanlar için birtakım faydalar vardır. Ancak her
ikisin de günahı faydasından büyüktür
C) Hükmü baki olmakla birlikte metni nesh edilmiş âyetler: ''ihtiyar erkek ve ihtiyar kadın zina ederlerse ikisini de ALLAH 'dan bir azab olarak recmediniz": D) Asıl
hükmü baki olmakla birlikte bir vasfını nesheden âyetler: Bazı âlimlere göre aşure orucu ümmete farz idi. Ramazan orucu farz olunca aşure orucunun farziyyeti
nesh edildi, ancak mendub olarak bırakıldı