Kıyamet Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Kıyamet Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

Kıyamet Süresi Nüzul Sebebi

Sûrenin tamamı Mekkîdir ve Kâria Sûresinden sonra nazil olmuştur İbnu'l-Cevzî Sûrenin mekkî oluşunda icma olduğunu söyler[1] Âyetlerinin adedi, kırktır [2]

3 Însan zanneder mi ki Biz, onun kemiklerini bir araya toplıyamayız
4 Evet, Biz, parmak uçlarını bile düzeltmeye Kadiriz
5 Fakat insan önündekini yalanlamak ister de:
6 "Kıyamet günü de ne zamanmış? " diye sorar

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Bu âyet Adiy (veya Amr) b Rabia hakkında nazil oldu O Nebi (sav)'ye geldi ve şöyle dedi:
"Bana Kıyamet Günü'nden, nasıl olacağından, Kıyametin halinden, durumundan bahset Onun hali, durumu nasıldır?" Nebi (sav) de ona bu husustaki yeterli bilgiyi verdi Adiy b Rabia şöyle dedi:
"Bu günü gözümle görsem bile seni tasdik etmem ey Muhammed, ona iman etmem Allah şu kemikleri bir araya toplayabilir mi?" dedi Rasulullah:
“Evet” buyurdu Adiy (veya Amr) Rasulullah’la alay etti Bunun üze*rine Allah Teala bu âyeti indirdi"[3]
Beğavî bu Adiyy ibn Rabîa'nın Zühre oğulları ile antlaşmalı ve el-Ahnes ibn Şerîk (veya Şüreyk)'in damadı olduğunu da kaydeder[4]
2- Ayet-i kerimenin, Allah düşmanı Ebu Cehl'in ölümden sonra diriltilmeyi inkârı üzerine nazil olduğu da söylenmiştir[5] O şöyle derdi: "Muhammed (sa) Allah'ın bu kemikleri çürüyüp dağılmaların*dan sonra bir araya getireceğini ve tekrar onları yeni bir yaratık olarak var edeceğini mi iddia ediyor?"[6]

16 Onu acele etmen için dilini onunla depretme
17 Onu toplamak, onu okutmak şüphesiz bize aittir
18 Öyleyse biz onu okuduğumuz zaman sen onun kıraatine uy
19 Sonra onu beyan etmek de hiç kuşkusuz bize aittir

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Buhârî'nin değişik kanallardan Abdullah ibn Abbâs'tan rivayetine göre Hz Peygamber, Cibrîl kendisine bir vahiy getirdiğinde onun okuması bitmeden, kendisine vahyolunanı unuturum endişesiyle hemen okumaya çalışır, dilini depretir ve bu da tabîî kendisine oldukça zor ve ağır gelirmiş İşte bunun üzerine Allah Tealâ "Onu acele etmen için dilini onunla depretme Onu toplamak, onu okutmak şüphesiz bize aittir Öyleyse biz onu okuduğumuz zaman sen onun kıraatine uy Sonra onu beyan etmek de hiç kuşkusuz bize aittir"âyetlerini in*dirmiş Bundan sonra Hz Peygamber, Cibrîl vahyi inzali bitirinceye kadar dik*katle dinler ve onun ayrılmasından sonra kendisine va'dedildiği gibi, Cibrîl'in indirdiğini aynen okurmuş[7]
2- Aynı hadisi Humeydî'nin,,, İbn Abbâs'tan rivayetinde "Allah'ın Rasûlü (sa) kendisine Besmele indirilinceye kadar surenin tamamlandığını (surenin so*nuna ulaşıldığım) bilmezdi" fazlalığı vardır[8]
3- Müslim'in de kendi isnadıyla "Onu acele etmen için dilini onunla depretme" âyet-i kerimesi hakkında İbn Abbâs'tan rivayetle tahric ettiği haber ayrıntılarda bir takım farklarla şöyledir: Hz Peygamber (sa), Cibrîl kendisine bir vahy getirdiğinde dilini dudaklarını hareket ettirir ve (hem vahyi dinlemek hem de dilini dudaklarını hareket ettirmek) kendisine zor gelirdi Hz Peygam*ber (sa)'in vahyin gelişi sırasında dilini dudaklarını deprettiği herkesçe görülen, bilinen bir haldi İşte bunun üzerine Allah Tealâ: "Onu acele etmen için dilini onunla depretme Onu toplamak, onu okutmak şüphesiz bize aittir Öyleyse biz onu okuduğumuz zaman sen onun kıraatine uy Sonra onu beyan etmek de hiç kuşkusuz bize aittir'" âyetlerini indirdi de ondan sonra Hz Peygamber (sa), kendisine Cibrîl geldiğinde başını eğer (onun getirdiği vahyi dinler), o gittikten sonra da Allah'ın kendisine va'dettiği gibi (kendisine gelen vahyi) okurdu[9]

31 İşte o tasdik etmemiş, namaz da kılmamıştı
32 Fakat yalanlamış, yüz çevirmişti
33 Sonra da salına salma kendinden yana olanlara gitmişti

Katâde'den rivayete göre bu âyet-i kerimeler de Ebu Cehl hakkında nazil olmuştur Rivayete göre o "salına salına yürürmüş"[10]

34 Yazıklar olsun sana yazıklar
35 Yine yazıklar olsun sana yazıklar

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Neseî'nin Yakub ibn İbrahim kanalıyla Saîd ibn Cübeyr'den rivayetle tahricine göre o, İbn Abbâs'a bu âyet-i kerimeleri sormuş da İbn Abbâs:
"Bun*ları Rasûlullah kendiliğinden (bir vahye dayanmaksızın, ya da kendisine bunları söylemesi vahyolunmuş olmaksızın) söylemiş, daha sonra da Allah Tealâ in*dirmiştir" demiş [11]
2- İbn Ebî Hâtim'in Katâde'den naklettiği haber bunu açıklığa kavuşturu*yor Şöyle ki: Hz Peygamber (sa) bir gün Ebu Cehl'in yakasından tutmuş ve:
"Yazıklar olsun sana, yazıklar olsun" buyurmuş Allah'ın düşmanı Ebu Cehl:
"Ne o, beni tehdit mi ediyorsun? Allah'a yemin ederim ki ne sen, ne de Rabbın bana bir şey yapamazsınız Mekke dağlarının arasında yürüyenlerin elbette en güçlüsü benim ben" demiş ve işte bunun üzerine bu âyet-i kerimeler nazil olmuş[12]
3- İbn Merduyeh ve İbn Cerîr'in Avfî kanalıyla İbn Abbâs'tan naklettiği bir hadiste o şöyle anlatıyor:
"Onun üzerinde ondokuz vardır" (Müddessir: 74/30) âyet-i kerimesi nazil olduğunda Ebu Cehl, Kureyş'e:
"Analarınız size ağlasın, İbn Ebî Kebşe (Hz Muhammed'i kas*tediyor) size, cehennem bekçilerinin ondokuz olduğunu haber veriyor Siz ki bu kadar çok ve güçlüsünüz; sizden on kişi cehennem bekçilerinden birini tutamıyacak (hakkından gelemiyecek) mi?" demiş İşte bunun üzerine Allah Tealâ peygamberine, Ebu Cehl'e varmasını ve ona "Yazıklar olsun sana yazık*lar olsun Yine yazıklar olsun sana yazıklar olsun" demesini vahyetmiş[13]

=========================
[1] İbnu'l-Cevzî, age VIII,415; Kurtubî, age XIX,60 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924
[2] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/698
[3] Senedi yokıur, İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 374 Vahidî, age s 321; İbnu'l-Cevzî, age VIII,416-417 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924
[4] Bak: ei-Begavî, Meâlimu't-Tenzîl, IV,421 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924
[5] Kurtubî, age XIX,61 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924
[6] Bahrul-Muhit, VIII/384-385; Kurtubi, XTX/63
Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/241
[7] Buhârî, Tefsîru'l-Kur'ân, 75 (el-Kıyâme Sûresi), 1-2 Bed'u'1-Vahy, 4; Müslim, Salât, 147; Tirmizî, Tefsîru'l-Kur'ân, Kıyâme, 75/1, hadis no: 3329; Ahmed ibn Hanbel, Mûsned, 1,343; Ahmed Abdurrahman el-Bennâ, Minhatu'l-Ma'bûd fî Tertibi Musnedi't-Tayâlisî Ebî Dâvûd, 11,25 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924-925 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/699 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 451 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/2550
[8] Ebu Bekr Abdullah ibn ez-Zubeyr el-Humeydî, el-Musned, tah: Habîbu'r-Rahmân el-A'zamî, Beyrut tarihsiz, 1,242-243, hadis no: 527, 528
[9] Müs*lim, Salât, 147-148 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/924-925
[10] Taberî, age XXX,i14 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/925
[11] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/700 Suyûtî, Lubâbu'n-Nukûl 11,189 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/925-926 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 452 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/259
[12] Taberî, age XXIX, 124; İbn Kesîr, age VIIU08 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/926 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 452
[13] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/699-700 Suyûtî, Lubâbu'n-Nukûl 11,189 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/925-926 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/259