Namaz İbadetlerin Sentezidir // Abdullah YILDIZ

[enderhafızım]

Namaz İbadetlerin Sentezidir // Abdullah YILDIZ

Namaz İbadetlerin Sentezidir



Abdullah YILDIZ

İslam'da, tevhid akidesine imandan sonra ikinci emir olarak namaz gelir. Çünkü namaz, "dinin direği", "müminin mi'racı" ve "cennetin anahtarı"dır. Allah katında en sevgili amel odur. Peygamberimizin "gözümün nuru" dediği ibadet yine namazdır.
Günde beş vakit Allah'ı birlemenin, yani tevhidin eyleme dönüşmesinin adıdır namaz. Allah'ı tesbih, tekbir ve ta'zim eylemek, O'na hamd, şükür ve senada bulunmak, O'ndan yardım dilemek ve dualarımızın kabulünü istemek, günahlarımız için tevbe ve istiğfar etmek, dua, niyaz, yalvarma, tevazu, huşû, zikir, tefekkür... Hepsi namazın birer parçası ve temel unsurudur.
Namaz, tüm mahlukatın ibadet biçimlerini kendisinde toplayan bir hülâsadır. Kıyam eden, rükû ve secde eden meleklerin ibadetleriyle canlı ve cansız bütün varlıkların ibadetleri, tesbih ve tenzihleri namazda toplanmıştır.
"O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiç bir şey yoktur." (İsra, 44)
"Görmedin mi; göklerde ve yerde bulunan her şey; güneş, ay, yıldızlar, dağlar, ağaçlar, hayvanlar ve insanların bir çoğu Allah'a hakikaten secde ediyorlar." (Hacc, 18)
Namaz, Allah'ın yarattıklarının O'na yaptığı tüm ibadet şekillerinin bir sentezidir. Yıldızlar devamlı olarak belli hareketleri tekrar ederler -namazda belli hareketler sürekli tekrarlanır-; dağlar ayakta dururlar -namaza, ayakta dikilerek, kıyamla başlanır-; hayvanlar sürekli eğilmiş durumda bulunurlar - namazda ikinci hareket eğilmek, rükûdur-; ağaçlar gıdalarını ağız vazifesi gören kökleriyle alırlar, şu halde devamlı secde halindedirler -namazda üçüncü hareket alnı toprağa koyarak secde etmektir-, akan su devamlı surette yıkar ve temizler -namazdan önce abdest alınır-.(İslam Peygamberi/ M. Hamidullah)
Namaz sadece şekilden ibaret bir hareketler bütünü değildir. O, cismin, aklın ve kalbin iştirakiyle gerçekleştirilen mükemmel bir ameldir. Bu üç unsurun her biri adaletli bir şekilde ve yerli yerinde namazda temsil olunurlar: Cisim için kıyam, rükû, sücud, dikilme ve eğilme; dil için kıraat, tesbih, zikir ve dua; akıl için düşünme ve anlam; kalp için huşû ve manevi lezzet vardır. (Dört Rükün; Ebu'l-Hasan en-Nedvi)
Ayrıca bütün semavî dinlerde kıyam, rükû, secde ve ka'de gibi tapınma şekilleri vardır ve kuşkusuz bunlar tevhid kaynaklıdır. İşte İslam tüm bu tevhidî ibadet şekillerini namazda birleştirmiştir.
Tevhidden Sonra Namaz

İslam'ın ilk farzı iman ikinci farzı da namazdır. Rasulullah'a gelen ilk hüküm, tevhidden sonra namaz olmuştur. "Oku!" şeklinde başlayan ilk vahiy Alak sûresinin ilk ayetidir. Sûrenin sonu ise "secde"yi emreder. İlk vahiyden sonra ikinci olarak inzal olunan Müddessir Sûresi'nin ilk beş ayetinden üçüncüsü "ve Rabbeke fe-kebbir" emridir. Bu; Rabbini tekbir et, yani "O'nu büyük tanı ve büyüklüğünü bildir, söyle" demektir. İşte namazın temeli ve esası bu cümledir. (Asr-ı Saadet; S.Süleyman Nedvî)
Allah-u Teâla şöyle buyuruyor:
"Onlar ki Kitab'a sımsıkı sarılırlar ve namazı dosdoğru kılarlar; elbette biz, Salih olanların ecrini zayi etmeyiz." (A'raf/170)
"İman eden kullarıma söyle, namazı kılsınlar..." (İbrahim/31)
Bir çok hadis-i şerifte de mü'mine, tevhidin ardından ilk önce namaz, sonra zekat ve sonra da diğerleri emredilmiştir:
"İslam beş şey üzere bina edilmiştir: Allah'tan başka ilâh olmadığına ve Muhamed'in Allah'ın Rasûlu olduğuna şehadet etmek, namazı ikame etmek, zekatı vermek, Beyti haccetmek ve Ramazan orucu." (Buhari ve Muslim)
Hz. Peygamber Muaz b. Cebel'i Yemen'e vali ve kadı olarak gönderirken şöyle buyurdu:
" Onları, Allah'tan başka ilah olmadığına ve benim de Allah'ın rasulu olduğuma şehadet etmeye davet et. Eğer onlar bunu kabul edip itaat ederlerse, bu defa onlara, her gece ve gündüz üzerlerine Allah-u Teâla'nın beş vakit namaz farz kıldığını öğret. Eğer (namazlarını kılarak) bu konuda da (Allah'a) itaat ederlerse bu defa da onlara şunu öğret: Şüphesiz ki Allah, onlara mallarının zekatını vermeyi farz kılmıştır. Bu zekat onların zenginlerinden alınır ve fakirlerine verilir." (Buhari, Zekat, H. 96)
Allah Rasûlu'ne soruldu:
-"Allah'ın en çok sevdiği amel hangisidir?"
-"Vakti gelince kılınan namazdır" buyurdu. (Buhari, Namaz Vakitleri, H. 6)
Namaz, imandan aksiyona geçiştir; tevhidin temel ilkelerini hem dilimizle hem kalbimizle ve hem de hareketlerimizle tekrar edip iman ve ikrarımızı tazelemektir.
Namaz, sürekli bir yükseliş ve yüceliştir. Münkerden marufa, kötülüklerden iyiliklere, zülûmattan nûra, dünyevîlikten uhrevîliğe, nefsin ve şeytanın esaretinden ilahî hürriyete ve özgürlüğe doğru bir yüceliş, bir geçiş ve bir inkılâptır.