MEDİNEWEB KPSS "YUMUŞAMA(DETANT) DÖNEMİ

[mehmet akif2]

MEDİNEWEB KPSS "YUMUŞAMA(DETANT) DÖNEMİ

YUMUŞAMA (Detant) DÖNEMİ

Batı Bloğu ile Doğu Bloğunun karşılıklı ve iyi niyetler ile azaltılması çabalarıdır.

Detant Dönemi Neden Başladı?

1) Kennedy ile Kruşcev görüşmesi (1961)

2) Blokların kendi içlerindeki sorunlar

3) Bağlantısızlar Hareketi’nin ortaya çıkması ile nükleer silahlara tepkilerin çoğalması

4) Çıkabilecek nükleer savaşın iki tarafın da işine gelmemesi

Berlin Buhranı sonrasında (1958) ABD-İngiltere-Fransa-SSCB Dışişleri Bakanları Cenevre’de görüştüler (Doğu ile Batı arasındaki ilk görüşmedir)

ABD Başkanı Eisenhower ile SSCB lideri Kruşcev 1959’da Camp David Görüşmeleri’ni yaptı (Bu durum ABD-SSCB ilişkilerini yumuşattı)

ABD Başkanı Kennedy ile SSCB lideri Kruşcev’in Viyana’da görüştü. Kruşcev, NATO’nun kararlı duruşu nedeni ile Almanya ve Berlin isteklerinden vazgeçti.

[mehmet akif2]

ABD-ÇİN

ABD’nin Tayvan’da asker bulundurması, ABD’nin Çin’in güçlenmesini istememesi ve Çin’i yalnızlaştırmaya çalışması nedenleri ile ABD-Çin arasında 1971'e kadar diplomatik ilişki kurulamadı.

Japonya’da yapılan Ping Pong Şampiyonası’ndan sonra ABD takımı Çin lideri Mao’nun daveti ile ABD-Çin arasında ilk resmi temaslar başladı (Ping Pong Diplomasisi)

ABD ile Çin yakınlaşmasının en önemli nedeni Çin-SSCB birlikteliğini önlemek istemesi ve ABD’in Vietnam’dan çekinmesidir.

Yakınlaşma ile Çin, BM’ye üye oldu, Çin-Japon savaşı sona erdi ve ABD-SSCB zirvesi Moskova’da yapıldı.


NÜKLEER SİLAHLARIN SINIRLANDIRILMASI

SALT 1 ANTLAŞMASI : Nükleer silahların sınırlandırılması konusunda ilk antlaşmadır. ABD-SSCB ilişkilerinin sınırları belirlenmiş, nükleer silahlara bazı sınırlamalar getirilmiştir.

Not : Salt 1 ile Yumuşama Dönemi başlamıştır.

SALT 2 ANTLAŞMASI : Görüşmeler Cenevre’de 1972’de başladı ve Viyana’da 1979’da sonuçlandı. SSCB’nin Afganistan’ı işgal etmesi ve ABD kamuoyunun tepkileri nedeni ile ABD Kongresi tarafından onaylanmadı.

HELSİNKİ DEKLARASYONU : Doğu – Batı yumuşamasının sonucunda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı (1973) Arnavutluk dışındaki 33 Avrupa ülkesi, ABD ve Kanada tarafından Helsinki Nihai Senedi imzalandı.

Buna göre; taraflar arasında her türlü işbirliği sağlanacak, parçalanmış aileler birleştirilecek, turizm geliştirilecek ve basın-yayın yolu ile bilgi değişimi sağlanacaktı.

[mehmet akif2]

YUMUŞAMA DÖNEMİ ÇATIŞMALARI


a) Küba Buhranı
ABD, Küba lideri Fidel Kastro’yu indirmek isteyince Kastro da SSCB’ye yaklaşarak SSCB’nin Küba’ya füze yerleştirmesine izin verdi.

ABD’nin kararlı tutumu karşısında SSCB geri adım attı (ABD bunun karşılığında Türkiye’deki Jüpiter füzelerini sökecekti)

Küba buhranı silahsızlanma görüşmelerinin başlamasına etkili olduğu gibi, Türkiye’nin de ABD’ye güvenini sarsmıştır.




b) Vietnam Savaşı

Nedeni : ABD’nin Komünizm’i engellemek istemesi

Kuzey Vietnamlılar 1964’te ABD savaş gemisine ateş açmış ve savaş başlamıştır.

Kuzey Vietnam’ın Güney’e girmesi ile sona erdi (4 milyona yakın insan hayatını kaybetti)

Çin-SSCB ilişkileri bozuldu. Böylece Yumuşama dönemi hızlandı.

ABD’nin Vietnam’ı bölme planı bozuldu.

Kuzey ve Güney Vietnam 1975’te birleşti.

[mehmet akif2]

c) Keşmir Sorunu

Pakistan ve Hindistan 1947’de İngiltere’den ayrılarak bağımsız olmuşlardı (Çoğunluğu Müslüman olan Keşmir Pakistan’a bağlanmak istemişti)

Keşmir’in Hindu prensinin Hindistan’a katılmayı istemesi halkta tepkilere yol açtı.



ç) SSCB-Afgan Savaşı

Afganistan’da Sovyet yanlısı partilerin yönetimi ele geçirmesi ile ülkede çıkan ayaklanmalar ile SSCB ordusu 1979’da Afganistan’ı resmen işgal etti.

ABD tarafından mücahitlerin desteklenmesi ile SSCB’ye karşı direniş kuvvetlendi (1984)

ABD, Sovyet işgalini protesto ettiği için SALT II Antlaşması’nı kabul etmemiş ve 1980’deki Moskova Olimpiyatları’na katılmamıştır.

Cenevre Antlaşması’ndan sonra (ABD-SSCB-Pakistan-Afganistan-1988) SSCB Afganistan’dan askerlerini çekmek zorunda kaldı.

[mehmet akif2]

BAĞLANTISIZLAR HAREKETİ

Not : Bağlantısız kavramı Hindu lider Nehru tarafından atıldı.

Kore savaşı sürerken Hindistan-Mısır-Yugoslavya bağımsızlıklarını ilan etmişler ve bağlantısızlar hareketinin öncüleri olmuşlardır.




Bandung Konferansı

1955’te Endonezya’nın Bandung şehrinde toplanan Asya-Afrika Konferansı Bağlantısızlar hareketinin başlangıcı kabul edilir (Barış içinde Hep Birlikte Yaşamanın 5 İlkesi)

Bu konferansta sömürgeciliğin hemen sona erdirilmesi, Sömürgeciliğin BM’ye aykırı olduğu ve sömürülen devletlere destek verilmesi kararları alındı.

Yugoslavya lideri TİTO ve Mısır devlet başkanı NASIR 1961’de Belgrat Konferansı’nda Bağlantısızlar Hareketi’ni teşkilatlandırdılar.




ARAP-İSRAİL SAVAŞLARI

BM Genel Kurulu 1947’de Filistin’de Yahudi Devleti kurulması kararı almış, 14 Mayıs 1948’de İsrail Devleti kurulmuştu.

İsrail Devleti’nin kuruluşu Arap-İsrail savaşlarının başlangıcıdır.

[mehmet akif2]

1948 Savaşı

İsrail Devleti’nin kurulması ile başladı.

Savaşa Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Irak katıldı.

Savaş Rodos Ateşkes Antlaşması ile sona erdi (1949)

Sonucunda İsrail’in sınırları 2 kat arttı.





Süveyş Krizi ve 1956 Savaşı

Mısır, 1956’da Mısır Süveyş Kanalı’nı birleştirince İngiltere-Fransa-İsrail Mısır’a saldırdı.

ABD ve SSCB baskısı ile kuvvetler geri çekildi.

Sonucunda İsrail-Mısır sınırına BM Barış Gücü yerleştirildi.

ABD’nin desteği olmadan İngiltere ve Fransa’nın hareket edemeyeceği anlaşıldı.

Mısır lideri NASIR‘ın Arap dünyasında saygınlığı artmış, Mısır Süveyş Kanalı’nı millileştirmiştir.

Arap dünyasında Sovyet etkisi arttı.

[mehmet akif2]

1967 Savaşı (6 Gün Savaşı)

Ürdün’e yerleşen Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) saldırıları, İsrail’in Filistin mülteci kamplarına saldırması, İsrail gemilerinin Mısır tarafından Akabe Körfezi’ne girişinin engellenmesi üzerine başladı.

İsrail uçakları Mısır’ın hava üslerine saldırdı (5 Haziran 1967)

Sonucunda İsrail, Suriye’den Golan Tepeleri’ni, Mısır’dan Gazze Şeridi ve Sina Yarımadası’nı ve Ürdün’den Şeria Nehri’nin batısını aldı.




1973 Savaşı (Yom Kippur Savaşı)

İsrail’in 1967’de aldığı toprakları geri vermemesi üzerine Mısır ve Suriye saldırdı.

İsrail kazandı.

Not : Yom Kippur, Musevilerin yılbaşısı olan Roşaşana ile yılın 10. gününde kutlanan keferet günü (yom kippur) arasındaki 10 günlük geçmiş yılın değerlendirildiği kutsal dönem.

[mehmet akif2]

Camp David Antlaşmaları (1978)

Yom Kippur Savaşı’ndan sonra ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger Mısır ile İsrail arasında barış sağlanması için Mekik Diplomasisi‘ni başlattı.

Sonucunda Camp David Antlaşmaları imzalandı (17 Eylül 1978)

İsrail Mısır’ı devre dışı bırakmış, batı sınırının güvenliğini sağlamış, Kudüs’ü Yahudileştirme fırsatı yakalamıştır.

Mısır’ın Arap ülkeleri ile ilişkileri zayıflamış, ABD-Mısır ilişkileri gelişmiştir.

SSCB ile Arap ülkelerinin yakınlığı artmıştır.

[mehmet akif2]

İSLAM KONFERANSI ÖRGÜTÜ (İKÖ)

Ürdün’ün önerisi ile 1969’da Kahire’de toplanan Arap Dışişleri Bakanları toplantısında İslam zirvesi oluşturulmasına karar verildi.

1969 Eylül ayında Türkiye’nin de katılımı ile İslam zirvesi toplandı.

Zirve sonunda İsrail’in 1967’de işgal ettiği toprakları boşaltması, İsrail’i tanıyan devletlerin İsrail ile ilişkilerini dondurmaları istendi.

1974’teki toplantıda İsrail’in kınanması istendi (Ayrıca, Pakistan Bangladeş’i tanıdı)

Böylece islam Konferansı bütün Müslümanlar ile ilgilenen bir örgüt konumuna geldi.

1975’teki toplantıda İslam Kalkınma Bankası kuruldu.

örgüt sekreterliğine Türkiye’den EKLEMEDDİN İHSANOĞLU seçildi. 2003 yılına kadar görevde kalmıştır

2005 yılından itibaren örgütün sekreteri: İYAD MEDENİ'DİR (SUUDİ ARABİSTANLIDIR)

not: bu örgütün şimdiki adı: İSLAM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI'DIR.

[mehmet akif2]

ULUSLARARASI POLİTİKA VE PETROL

1960’da OPEC‘i (Petrol İhraç Eden Ülkeler) kuranlar petrol fiyatlarını belirmeyi planlıyordu.

OPEC’in kurulduğu sıralarda petrol kaynaklarının çoğu ABD ve batının elindeydi.

1970’li yıllarda OPEC, petrol şirketleri üstünde üstünlük kurdu.

Arap ülkeleri 1967 Savaşı’ndan sonra petrolü İsrail’e karşı silah olarak kullanmak için OAPEC‘i kurdular (Ancak sonuç alınamadı)

1973 Savaşı’nda Araplar İsrail’i destekleyen Batı ülkelerine karşı petrolü silah olarak kullandılar (1973 Petrol Krizi)

Ambargo ABD’nin Orta Doğu politikasını değiştirmedi.

ABD, Milletlerarası Enerji Ajansı’nı kurdu (Bunun amacı petrolün çıkarılması ve kullanılmasında işbirliğini arttırmaktı)

Not : 1973 Petrol Krizi en çok gelişmekte olan ülkeleri etkiledi.