TEVHİDİN DELİLLERİ

[mehmet akif2]

TEVHİDİN DELİLLERİ

******* TEVHİDİN DELİLLERİ *******


Tevhid, Allahü teâlânın zatında, sıfatlarında ve fiillerinde bir olması demektir.

Tevhid naklî ve aklî birçok delili vardır.

Naklî delillerden birkaçı, şu âyet-i kerimelerdir:

"O münezzehtir (eksiklerden uzaktır), yücedir. O öyle Allah'tır ki, (eşi ve benzeri yoktur), bir ve her şeye hakimdir" (Zümer 4)

"De ki: O Allah bir tektir. O Allah'tır, samedtir, O doğurmamış ve doğurulmamıştır. Hiçbir şey O'nun dengi değildir." (İhlas 1-4)

"Allah hiçbir evlat edinmemiştir. O'nunla birlikte hiçbir ilah yoktur. (Öyle olsaydı) bu durumda her ilah, kendi yarattığını (sürükler) götürür ve kimi kiminin üstüne çıkıp yükselirdi. Allah onların nitelediği şeylerin hepsinden yücedir." (Mü'minun 91)

"De ki: Allah ile beraber söyleye geldikleri gibi (başka) tanrılar olsaydı, onlar arşın sahibine elbet bir yol ararlardı. O, bunların söylemekte oldukları şeylerden tamamiyle münezzehtir, yücedir, büyüktür" (İsrâ 42-43)

“Eğer göklerde ve yerde Allah'tan başka tanrılar olsaydı, onların her ikisi (yer ve gökler) de fesada uğrar (düzenleri bozulurdu)" (Enbiya 22)

[mehmet akif2]

Aklî delillerden birkaçı da şöyledir:

1- Burhan-ı temanü' delili: Kâinatta (evrende) birbirine her bakımdan eşit iki ilah (tanrı) bulunsaydı, bunlardan biri birşeyin hareketini, diğeri de durmasını irade edebilirdi.

Çünkü ilah hür iradeye ve tam kudrete sahip demektir.

Bu durumda ortaya şu üç ihtimalden biri çıkardı:

a) Her iki tanrının da dediği olurdu. Bu ihtimal bâtıldır (geçersizdir). Çünkü aynı zaman ve mekânda hareket etme ve durma gibi iki zıt şeyin biraraya gelmesi imkânsızdır.

b) Her iki tanrının da dediği olmazdı. Bu ihtimal de bâtıldır. Çünkü iradesi gerçekleşmeyen biri âcizdir, âciz olan ise ilah olamaz.

c) Her iki ilah, her yönden birbirine denk olduğu halde; birinin iradesi gerçekleşir, diğerininki gerçekleşmezdi. Bu da bâtıldır.

Çünkü iradesi gerçekleşmeyen biri âcizdir, âciz olan da ilah olamaz.

Diğer ilah da her bakımdan buna eşit olduğuna göre, onun da âciz olması, dolayısıyla ilah olmaması gerekirdi.

Öyleyse Allahü teâlânın bir ve tek olması zorunlu ve kaçınılmazdır.

[mehmet akif2]

2- Burhan-ı tevarüd delili: Yerde ve gökte Allah'tan başka ilah olsaydı, şu üç ihtamalden biri olurdu.

Şöyle ki, varlıklar:

a) Bütün ilahların kudretiyle meydana gelirdi.

Bu ihtimalde ilahlardan her birinin gücü varlıkları tek başına yaratmaya yetmemiş olurdu.

Bu, âcizliktir ve ilahlıkla bağdaşmaz.



b) Varlıklar her ilah tarafından ayrı ayrı yaratılırdı.

Bu durumda eser, eksiksiz ve tam iki müessirden (eser yapıcıdan) meydana gelmiş olurdu.

Diğer bir deyişle bir malul üzerine iki illetin tevarüdü gerekirdi. Bu da imkânsızdır.




c) Varlıklar yalnız bir ilahın gücüyle yaratılırdı.

Eğer varlıklar bir ilahın gücüyle yaratılır, diğerlerinin yaratmada bir etkisi olmasaydı, tercih edici olmadan tercihin bulunması lazımdı ki, bu durumda da varlıkların yaratılmaması gerekirdi.

Çünkü yaratma işi için yalnız ilahlardan birini tercih eden bir tercih edicinin olması gerekirdi, bu da olmadığına göre, eşyanın olmaması gerekirdi.


Bu üç ihtimal de bâtıl olduğuna göre Allahü teâlâ bir tektir.

[mehmet akif2]

3- Hâkimiyet-i Mutlaka Delili: Hâkimiyetin en esaslı ve vazgeçilmez kuralı; başkasının müdahale ve ortaklığına asla müsaade etmeyen tam bağımsızlıktır.

Bu husus anlaşıldıktan sonra, hâkim-i mutlak olan Allahü teâlânın, ne derece şerikten, ortaktan, benzerden, rakipten uzak olduğu kendiliğinden ortaya çıkar.

Yani her yönden tevhid (birlik,) Allahü teâlânın hâkim-i mutlak olmasının kaçınılmaz bir sonucudur.

[mehmet akif2]

4- Nizam Delili: Zerrelerden yıldızlara (atomlardan galaksilere) kadar varlıkların tek tek herbirinde ve bir bütün olarak kâinatın (evrenin) tamamında, son derecede mükemmel bir nizam ve intizam (başdöndürücü bir düzen) vardır.

İşte bu güçlü düzen, tevhidin en parlak delillerinden biridir.

Çünkü kâinattaki ilâhî icraat ve îcada, başkasının müdahalesi olsaydı, bu gayet hassas düzen ve denge bozulacak ve her tarafta düzensizlik ve dengesizlik işaretleri görülecekti.

Dolayısiyle tek tek eşyada ve bir bütün olarak kâinatte görülen bu eşsiz düzen ve denge, Allahü teâlânın tevhidine yani; eşsiz, ortaksız, rakipsiz olduğuna şehadet etmektedir.

[mehmet akif2]

5- Vahdette kolaylık, kesrette zorluk olduğu delili: Eşya ve kâinatın yaratılması, bir tek yaratıcıya bırakılsa, bir tek varlık gibi kolay olur.

Eğer yaratma işi tabiata, tesadüfe ve başka bâtıl tanrılara bırakılırsa; bir tek sinek gökler kadar; bir tek çiçek bahar kadar; bir tek meyve bahçe kadar zor ve problemli olur.

Dolayısiyle eşya ve evrenin icad ve yaratılmasında sonsuz bir kolaylık görüldüğüne göre, yaratıcı tektir, O da zatında, sıfatlarında ve fiilerinde bir olan Allahü teâlâdır.