Atauzem islam tarihi 6.ünite özet ve değerlendirme soruları

[EyMeN&TaLhA]

Atauzem islam tarihi 6.ünite özet ve değerlendirme soruları

6.ünite özet

ABBÂSÎLER: SiYASÎ TARiH II



Abbâsîlerin yedinci halifesi olan Me’mûn döneminde Şiîlerle bir yakınlaşma meydana geldi. Bu dönemde Bâbek el-Hurremî isyanı ve diğer bazı isyanlar çıktı, birtakım iç karışıklıklar yaşandı.

Kur’ân’ın mahlûk olduğunu kabul etmeyen âlimlerin baskı altına alındığı Mihne dönemi bu halife tarafından başlatılmıştır. Yine bu halife döneminde yoğun ilmî çalışmalar yapılmış ve birçok dilden Arapça’ya tercüme faaliyetleri başlamıştır.

Me’mûn’dan sonra hilâfeti devralan Mu’tasım Billah, Sâmerrâ şehrini kurdurarak hilâfet merkezini buraya taşımıştır. Mu’tasım Billah döneminde Araplar ve İranlılar devlet idaresindeki nüfuzlarını kaybederken Türkler orduda söz sahibi olmaya başlamıştır. Halife Me’mûn döneminde baş gösteren Bâbek el-Hürremî isyanını bertaraf eden Mu’tasım Billah daha sonra Bizanslıların, Zabtara şehrini ele geçirmesine misilleme olarak onların Amûriye şehrini ele geçirmiştir.

Mu’tasım Billah’ın vefatının ardından hilâfet makamına geçen Vâsık Billah döneminde Hicaz ve Yemâme bölgelerinde bazı iç karışıklıklar yaşanmış ise de büyümeden önlenmiştir. Yine bu halife döneminde İtalya ve Sicilya üzerine bazı seferler düzenlenmiştir. Me’mûn’un başlattığı ve Mu’tasım Billah’ın devam ettirdiği Mihne, Vâsık Billah döneminde daha şiddetli bir hâl almıştır.

Mütevekkil Alallah, Hz. Ali’nin soyundan gelenlere aşırı şiddet uygulamıştır. Ehl-i kitaba da baskı uygulayan Mütevekkil Alallah döneminde doğu eyâletlerinde bazı iç karışıklıklar ve isyanlar çıkmış ise de bunlar bastırılmıştır. Mütevekkil Alallah, halife Me’mûn döneminden beri uygulanan Mihne’yi kaldırmış ve Kur’ân’ın mahlûk olduğunu kabul etmediği için hapsedilmiş olanları serbest bırakmıştır. Bu halife döneminde de Türklerin devlet idaresindeki nüfûz ve otoriteleri artmaya devam etmiştir.

Mütevekkil’den sonra sırasıyla hilâfet makamına geçen Muntasır Billah, Müstaîn Billah ve Mu’tez dönemlerinde iyi bir yönetim sergilenememiş, halifeler devlet idaresindeki otoritelerini kaybetmişlerdir. Bu dönemlerde Türkler devlette iyice söz sahibi olmuş ve hatta kimin halife olacağına bile karar verecek duruma gelmişlerdir.

Devleti artık onlar idâre ediyorlardı. Devlet gelirleri de devlet ileri gelenlerine bağlanmıştı. Mu’tez döneminde Abbâsî Devleti malî bir krize girmiş, maaşları ödenemeyen askerler Mu’tez’i feci bir şekilde öldürmüşlerdir.

alıntıdır

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

[EyMeN&TaLhA]

6.ünite değerlendirme soruları

1.) Aşağıdakilerden hangisi Me‟mûn döneminin özelliklerinden değildir?

a.) Türk komutanların orduda görülmeye başlaması
b.) Şiayla yakınlaşma olması
c.) Tercüme faaliyetlerinin çoğalması
d.) Endülüs Emevî devleti ile iyi ilişkilerin kurulması
e.) Bâbek isyanının başlaması

2.) Bâbek el-Hürremî için aşağıdakilerden hangisi denilemez?

a.) Görüşleri İslâm, Zerdüştlük ve Maniheizm‟in karışımından ibarettir.
b.) İslâm‟ın haram kıldığı şeyleri mübah kabul etmektedir.
c.) Abbâsîlere isyan etmiş ve devleti çok uğraştırmıştır.
d.) Abbâsî devleti onunla baş edememiştir.
e.) Bu sapık görüşlü adam, Horasan‟da ortaya çıktı.

3.) Mihne dönemi için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

a.) Mihne Dönemi, Mu‟tezile mezhebi için altın çağdır.
b.) “Kur‟an mahlûkdur” demeyenlerin zulüm gördüğü bir dönemdir.
c.) Bu dönem, halife Me‟mûn‟un saltanat yıllarına rastlamaktadır.
d.) Bu dönemde âlimlere dokunulmamış, onlar korunmuştur.
e.) Bu dönemin sıkıntısı sadece Bağdat‟ı değil her tarafı sarmıştır.

4.) Halife Mu‟tasım için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

a.) Türklerden özel bir ordu kurdu.
b.) Bağdat‟ı bırakarak yeni kurduğu Samerrâ şehrine yerleşti.
c.) Mihne dönemini devam ettirdi.
d.) Bizans üzerine hiçbir sefer düzenlemedi.
e.) Endülüs‟e sefer düzenlemeyi niyet etti, ama gerçekleştiremedi

5.) Aşağıdakilerden hangisi halife Vâsık dönemi için söylenemez?

a.) Türk komutanların nüfûzları iyice arttı.
b.) Mihne dönemi şiddetini artırarak devam etti.
c.) Bizansla esir değişimi yapıldı.
d.) İlim ve edebiyat çalışmalarına destek verdi.
e.) Çin üzerine akınlar düzenlendi ve Çin‟i vergiye bağladı.

6.) Aşağıdakilerden hangisi Mütevekkil dönem için söylenemez?

a.) Kerbelâ‟ya yapılan ziyaretler yasaklandı.
b.) Döneminde yol güvenliği sağlanmış, fiatlar ucuzlamıştır.
c.) Mihne dönemini kaldırdığını ilan etti.
d.) Bu dönemde Ehl-i hadis, gücünü iyice artırdı.
e.) Ehl-i kitaba çok iyi davrandı

7.) Mütevekkil döneminde aşağıdaki gruplardan hangisi gücünü artırdı?

a.) Ehl-i hadis
b.) Mutezile
c.) Ehl-i kitap
d.) Cebriye
e.) Şiîler

8.) Türk komutanlarından Vasîf ve Boğa‟nın, iktidarına son verdiği halife kimdir?

a.) Mansûr
b.) Mehdî
c.) Vâsık
d.) Mütevekkil
e.) Mu‟tasım

9.) “Kur‟ân mahlûktur” demeyenleri atıldıkları hapisten kim çıkardı?

a.) Hârûn Reşid
b.) Mehdî
c.) Mütevekkil
d.) Emin
e.) Mu‟tasım

10.) Aşağıdakilerden hangisi Muntasır döneminin özelliklerinden değildir?

a.) Mütevekkil‟in koyduğu „Kerbelâ ziyareti yasağını‟ kaldırdı.
b.) Şiîlere yapılan eziyetleri kaldırdı.
c.) Türkler‟in devlet içindeki etkileri iyice arttı
d.) Ehl-i Beyt‟in vakıflarını serbest bıraktı.
e.) Bizans‟ı sıkıştırdı ve vergiye bağladı.

11.) Aşağıdakilerden hangisi Müstain‟in dönemi için söylenemez?

a.) Devlet işleri normal seyrinde ilerliyordu, hiçbir karışıklık yoktu.
b.) Taberistan‟da Zeydiye Devleti kuruldu.
c.) Devletin gelirleri ileri gelenlere ancak yetiyordu.
d.) Müstain ile Mu‟tezin mücâdelesi devleti zayıflattı.
e.) İki Türk komutanı Boğa ve Vasîf birbirine düştüler

12.) Aşağıdakilerden hangisi Mutez dönemi için söylenemez?

a.) Türk komutanlarla Müstaîn arasındaki sürtüşmeden sonra halife oldu.
b.) Halife olmadan önce bir müddet hapse atılmıştı
c.) Türk komutanlar bu dönemde nüfûzlarını yavaş yavaş kaybediyorlardı.
d.) Mu‟tez çok yaşlı olduğu için hastalanarak eceliyle öldü.
e.) Türk komutanlara karşı bir muhâlefet başlamıştı.

13.) Askerler tarafından öldürülerek hayatına son verilen halîfe kimdir?

a.) Ebu‟l-Abbas
b.) Cafer
c.) Hârûn
d.) Mu‟tez
e.) Mansûr

14-) Türk komutanlardan Boğa ile Vasîf, hangi unvan ile anılırlardı.

a.) Emîreyn
b.) Emirler
c.) Komutanlar
d.) Hakanlar
e.) Hâcibeyn

15-) Abbâsîler‟in, binbir gece masalları ile meşhur olan dönemi kimin dönemidir?

a.) Harûn Reşîd
b.) Mansûr
c.) Hâdî
d.) Mehdî
e.) Mütevekkil

16-) İş başındaki halifenin kendinden sonra halife olacak kişiyi tayin etmesine ne denir?

a.) Komutanı tâyin etme
b.) Veliahd tâyin etme
c.) Muallim tâyin etme
d.) Muhâlif tâyin etme
e.) Vezir tâyin etme

17-) Devlet gelirlerinin toplandığı hazineye ne ad verilir?

a.) Beytü‟l-hazine
b.) Beytü‟l-hikme
c.) Beytü‟l-mâl
d.) Beytü‟l-imâre
e.) Beytü‟l-idâre


CEVAP ANAHTARI

1/d, 2/d, 3/d, 4/d, 5/e, 6/e, 7/a, 8/d, 9/c, 10/e, 11/a, 12/d, 13/ d, 14/a, 15/a, 16/b, 17/c


alıntıdır

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi