Dicle İlitam Fıkıh Usülü Özeti(180 soru cevap)

[f_kryln]

Dicle İlitam Fıkıh Usülü Özeti(180 soru cevap)

FIKIH 1 VE 10 ÜNITE ARASI SORU VE CEVAPLAR
S.1: İCMALİ DELİLER NELERDIR.?
C.1: Kıtap sünnet ıcma kıyas
S.2: İSTİFADE TARZI NEDIR?
C.2: Kastedılen şeyın lafızların şekıl açıklılık kapalılık kullanım tarzı mananın lafızlarından elde edılme biçimi delılleri
anlatan usulü terimlerin sözlük ve istilahı anlamları usülde alınan delıllerın katılık ve zannilik açısından incelenmesidir.
S.3: USULÜ FIKIH HANGİ İLİMLERDEN FAYDALANMAKTA?
C.3: Tefsir, hadis, makasıdus şeria, akli prensiplerden daha çok lisani ilimlerden faydalanır.
S.4: İSTİNBAT NEDİR?
C.4: Müçtehıdın gizli bir manayı içtihadı ile meydana çıkarması gizli manayı ortaya koymak
S.5: BAŞICA EKOLLER NELERDİR ?
C.5: Mutekellim ekolü, fukaha ekolü, karma ekol, tahrıcül ekol, gayeci ekol
S.6: USÜL ,FIKIH İLİŞKİS, NASILDIR?
C.6: Usul :genel ilke ve teknıklerden söz eder Fıkıh: bunları tek tek özel örnekler üzerınde uygular.
S.7: USUL ALANINDAKI ILK TEDVİN ÖRNEĞİ KİM YAPMIŞTIR?
C.7:İmam şafi er risalesidir.
S.8: KİTABIN İHTİVA ETTİĞİ HÜKÜMLER NELERDİR?
C.8: İbadetler ,kefaretler,muamelat,aileyı tanzım eden hükümler, cezai hükümler, Müslüman gayri Müslim ilişkiler
S.9: KİTABIN HÜKÜMLERİ AÇIKLAYIŞ ŞEKLI NASILDIR?
C.9: Açıklayış şeklı icmalidir ( toplu tazda)
S.10: SÜNNET ÇEŞİTLERİ NELERDİR?C.10:Kavli sünnet (hadis) , fiili sünnet , takriri sünnet (tasvib)
S.11: HANEFİLERE GÖRE RİVAYET AÇISINDAN SÜNNET KAÇ ÇEŞİTTİR?
C.11: Mütevatir sünnet , meşhur sünnet ,ahad sünnet
S.12: MÜTEVATİR SÜNNETİN HÜKMÜ VEÇEŞİTLERİ NELERDİR?
C.12: Hz peygambere aidiyeti kesin olması sebebiyle sübuti katidir amel etmek farz.
Lafzi mütevatir: Bütün ravilerın gerek lafız gerek manada bır olması
Manevi mütevatir: Gerek lafız gerek mana yönünden kısmı farklılıklar olmakla bütün ravilerin ortak manada
buluştuğu haberdir
S.13: HERHANGİ BİR MEZHEP İMAMININ İÇTİHADLARINA UYUP UYMADIĞINA BAKAMDAN USULİ PRENSİBLERİ
TESBİT EDEN EKOLE NE DENIR?
C.13: Mütekellim metodu
S.14: ÖNCE USUL KURALLARI YALIN BUR ŞEKILDE ZİKREDİLİR ARDINDAN BELLİ BİR MEZHEBİN YADA MUKAYESELİ
OLARAK FARKLI MEZHEPLERİN KURALLARINA DAYANAN İÇTİHADLARI AKATARILDIĞI EKOLE NEDIR?
C.14: Tahric ekolü denir
S.15: USULÜN BÜTÜN KONULARI MAKASIDUS ŞERİA YA İRTİBATLANDIRARAK İŞLEMEYE NE DENİR?
C.15: Gayeci ekolü denir.
S.16:MÜTEKELLİM VE FUKAHANIN KARIŞIMI OLAN EKOLE NEDİR?
C.16: Karma ekolü denir
S.17: MEZHEB İMAMININ YAPTIĞI İŞLERE GÖRE VE BUNLARDAN HAREKETLE İMAMIN DÜŞÜNÜLEN YÖNTEM TESBİT
EDİLEN EKOLE NE DENIR?
C.17: Fukaha ekolü denır.
S.18: DELİL SIRALAMASI NASILDIR TABAKANIN DELİL SIRALAMASI NASILDIR?
C.18: 1.Sahabe 2. Tabiin 3. Tebei tabiinS.19: MÜTEVATİR SÜNNET İLE MEŞHUR SÜNNET ARASINDAKI TEMEL FARK NEDİR?
C.19: Mütevatir sünnet: her 3 tabakadan olması Meşhur sünnet: 2 tabakadan tabiin, tebei tabiin
S.20: MEŞHUR SÜNNET BILGI OLARAK NEYI İFADE EDER?
C.20: İlmutt tumanine ‘ yı ifade eder
S.21: KURANDA MUTLAK TAKYİDE, AMM TAHSiSiNE ÖRNEK GÖSTERINIZ?
C.21: Miras payları ile ilgili ayetler
S.22: HANEFİLER DIŞINDA ALIMLERİ AHAD SÜNNETi KAÇ ÇEŞİDE AYIRMIŞLAR?
C.22: 1 Garib hadıs: ravi sayısı 1 olan 2 Azizi hadis: üç tabakada ravi sayısı 2 olan 3 Müstefid hadis herhangı bır
tabakada) hadis her tabakada ravi sayısı 3 veya daha fazla olan
S.23: SÜNNETİN SUBUT AÇISINDAN NASIL DEĞERLENDİRİLİR?
C.23: Sübutu kati olan sünnet mütevatir sünnet
Sübutu katıyye yakın olan sünnet / Hanefilerde meşhur sünnet diğerlerinde müstefid sünnet
Sübutu zanni olan / Ahad sünnet
S.24: AHAD HABERLE AMEL ETME SAHABEDEN HZ EBUBEKİR VE HZ ÖMER NASIL YOL İZLEMİŞLER?
C.24: En az ıkı sahabe tarafından hz peygamberden duyulmuş olmasını şart koşuyorlardı, bazende yamin ettirmişler,
bazende reddetmişler,bazen amel ettirmişlerdir
S.25: AHAD HAKKINDA HANEFİLER NASIL DÜŞÜNMÜŞLERDİR?
C.25: Çerçeveyi biraz dar tutumuşlardır
S.26: HABERİ VAHİD NEDİR?
C.26: Ahad sünnettir
S.27: HANEFİ DIŞINDAKİ USÜLCÜLER AHAD HAKKINDA NASIL TUTUM İZLEMİŞLERDİR?
C.27: 1.Ravinin akli ve ergenlik çağına ulaşmış 2.Müslüman olması, 3.adil olması, 4. doğru biçimde anlayabilmesi ve
hafızasında tutabilmesi(Zabt) gerekır.S.28: HANEFİ USÜLCÜLER AHAD HAKKINDA 4 ŞARTA İLAVE 3 ŞART KOYMUŞLAR BUNLAR NELERDİR?
C.28: 1. Ravi hz peygamber rivayet ettiği hadisin aksine davranmamış fetva vermemiş olması
2. Umumi belva denilen: her mükellefin bir şekilde bilebileceği çok sık rastlanan bir durum olmamalıdır
3. Ravi içtihad ve fıkıh bilgisi ile meşhur olmamış bir kimse değilse bu hadisin kıyasa şeri esaslara, genel
hükümlere aykırı olmaması garakir.
S.29: MALİKİ USÜLCÜLER EHAD HABERLE METOTOLARI NASILDIR?
C.29: 1. Haberin rivayet edilen ameli ehli medineye ters düşmemesi
2. Haberi vahidin İslam hukukuna yerleşik kurallar aykırı düşmemesi gerekir.
S.30: ŞAFİ USÜLCÜLER AHAD HABERLE AMELDEKİ METOTOLARI NASILDIR?
C.30: İmam şafi ahad haberle sadece senedin sahıh ve muttasıl (kesintisiz) olmasını şart koşar, mürsel hadisle
ravilerden bir veya daha fazlası düşmüş olan hadis amel etmez ancak Medineli said b. müseyyeb ve ıraklı hasan
basri gibi meşhur ve bır çok sahabe ile görüşen bir tbiinden geliyorsa kabbül eder.
S.31:HANBELİ USÜLCÜLER AHAD HABERLE AMELDEKI METODU NASILDIR?
C.31: 1. Çerçeveyi en geniş tutan mezhepdir. Senedin ittisal (kesintisiz) şartını aramadan amel etmiş mürsel hadisde
sadece tabiinden gelen hadisleri değil etbeuttabıınden gelen hadıslerıde kabül etmişler.
S.32: MÜŞKİL LAFIZ NEDİR ?
C.32: İkiveya daha çok manaya gelen lafızlardır örnek/sabahın beyaz ipliği siyah ipliğinden ayırt edılmesı
S.33: HZ PEYGAMBERİN FİİLLERİ KAÇ KISIMDIR AÇIKLAYINIZ?
C.33: 1. Beşeri bir insan olarak yaptığı fiiller….yemek,içmek,uyumak gibi
2. sadece hz peygambere özgü olan…. Teheccüt namazı, 4 den fazla kadınla evlenmesi
3. hz peygamberin teşrii nitelik (hüküm koymak) filleri…. İdareci,komutan,devlet başkanı
S.34: İCMA NEDİR?
C.34: Fikir birliği etmek anlamına gelir
S.35: İCMA İLE İLGİLİ ŞARTLAR NELERDİR?
C.35: 1.Fikir birliği edenler müçtehid olmalıdır. 2. Sayısı önemli değil müçtehidlerin fikir birliği etmeleri. 3. Hz
peygamberin vefatından sonra meydana gelmiş olmalıdır. 4. Fikir birliği edilecek hususun dini şeri ameli bir
meselenın taalluk eden vücub,hürmet ve fesad gibi bir hüküm belirtmelidir.
S.36: İCMA ÇEŞİTLERİ NELERDİR AÇIKLAYINIZ?C.36: 1.Sarih icma: Müçtehidlerin icma edecek mesele üzerinde görüşlerin açıkça söylemeleri sonra bir görüşe ittifak
etmeleridir.
2. Sükutu icma: Müçtehidlerin bu görüşte açık bir şekilde katılmaya ve itiraz beyanında bulunmadan sükut
ederler.
S.37: SARİH İCMANIN KAYNAK DEĞERİ NEDİR?
C.37: Cumhura göre sarih icma kesin delil vacibdir. Muhalefet haramdır.
S.38: SUKUT İCMANIN KAYNAK DEĞERİ NEDİR?
C.38: Üsulcüler arasında ihtilaflıdır bazıları delıl kabül eder bazıları etmez
S.39: İCMANIN SENEDİ NASIL YORUMLANIR?
C.39: Katı kıyasın ise zanni delil olması ve katı olan şeyin zanni üzerine bina edilemeyeceğinden hareketle kıyasın
icma için sened olmayacağı kanaatindedir
S.40: KIYAS TERİM OLARA NEDİR?
C.40: Kitap,sünnet ve icmada hükmü bulunmayan meseleye aralarındakı illet birliği sebebiyle bu kaynaklardan
birinde yer alan meselenın hükmünü vermektir.
S.41: ASIL (MAKISUN ALEYH) NEDIR?
C.41: Hükmü nas ile belirlenmiş meseleye denir
S.42: FER (MAKIS) NEDİR?
C.42: Hükmü naslarla belirlenmemiş meseleye denir
S.43: İLLET NEDİR?
C.43: Nasdaki hükmün konmasına sebep olan özelliğe
S.44: ASLIN HÜKMÜ NEDİR?
C.44: Nasla sabit oln hükme denir?
S.45: FERİN HÜKMÜ NEDİR?
C.45: Kıyas belirlenen hükme denir?
S.46: KIYAS HÜKMÜNÜ NASIL GETİRİR?
C.46:Kıyas kendi başına hüküm ortaya koymaz (müsbit değildir) aralarındaki illet birliğinden yola çıkarak var olan
hükmün benzeri bir hüküm getirir (muzhirdir)
S.47: ASLIN HÜKMÜ NEDİR?
C.47: Nasla sabit olan hükme denir
S.48: FERİN HÜKMÜ NEDİR?
C.48: Kıyasla belirlenen hükme denirS.49: FER İLE İLGİLİ ŞARTLAR NELERDİR?
C.49: 1. Fer hükmün illet bakımından “asıla”eşit olmalıdır,
2. hükmü hakkında nas bulunmamalıdır fer hakkında naslarda ve icmada kıyas yoluyla bulunacak sonuca aykırı
düşen bir hüküm bağlanmamalıdır.
S.50: İLLET İLE İLGİLİ ŞARTLAR NELERDİR?
C.50: 1. İllet zahir olmalıdır yani varlığına yoluğuna kesin olarak hükmedilmelidir
2. illet (munzabit) istikrarlı olmalıdır. Belirli vasıf olmalıdır.
3. illet ile hüküm arasında illeti hikim için elverişli bir vasıf yapacak bir münasebet (uygun bir bağlantı)
olmalıdır.
S.51: ASLIN HÜKMÜ İLE İLGİLİ ŞARTLAR NELERDİR?
C.51: 1. Kıyasın dayandığı hükmü nas veya icma tarafından belirlenmiş meselekitap ve sünnet ile sabit bir hüküm
olmalıdır.
2. kıyasın temelini teşkil eden illetin akılla kavranabilir bir yönü olmalıdır.
3. aslın hükmü sadece hakkında hüküm sabit olan olaya (asla) mahsus olmamalıdır
S.52: MASLAHAT NEDİR?
C.52: Fayda, yarar,kazanç, menfaat manasına gelir
S.53: DİNİN CANIN NAMUSUN AKLIN MALIN KORUNMASI HANGİ MASLAHAT ÇEŞİDİNE GİRER?
C.53: MUTEBER MASLAHAT
S.54: YÜCE ALLAHIN DİKKATE ALMADIĞI GEÇERSİZ SAYDIĞI MASLAHATA NE DENİR?
C.54: Mülga maslahat denir
S.55: İÇTİHADA BIRAKILMIŞ SERBEST BIRAKILMIŞ MASLAHAT NEDİR?
C.55: muteber veya mulga olduğuna dair delil bulunmayan maslahata mürsel maslahat denir.
S.56: MASLAHATI MÜRSELEYİ DELİL OLARAK KABÜL EDENLER KIMDIR?
C.56: 4 temel fıkıh akolü delil konusu olduğuna ittifak halindedırler
S.57: MESALİHİ MÜRSELEYİ EN ÇOK KULLANAN MEZHEB HANGİSİDİR?
C.57: Malikilerdir
S.58: MESALİHİ MÜRSELEYI DELİL OLARAK KABÜL ETMEYENLER NELERİ İLERİ SÜRMÜŞLERDİR?
C.58: 1. Allah bazımaslahatları muteber saymış bazılarınıda ilga etmiştir.mesalihi mürselenın bu ıkı guruptan
hangısıne gıreceği ihtilaflı bir konu olur ne katı ne zanni olarak bunlara itibar etmek ve üzerine hüküm bina etmek
doğru değildir.
2. meslihi mürselede hüküm vermek dinde keyfiyete yol açar. 3. mesalihi mürsele zamandan zamana değişiklik göstermeltedir buda İslam dininin evrenselliğini elverişliliğine
aykırı düşer.
S.59: HANEFİLERİN MESALİHİ MÜRSELEDE UYGULAMASI NASILDIR?
C.59: Müslümanlar savaşta ele geçırılen ganimet mallarını geri dönüş yolunda yanlarına götüremiyorlarsa
düşmanların istifade etmemesi için bu mallar imha edilir.
S.60: ŞAFİLERİN MESALİHİ MÜRSELEDE UYGULAMASI NASILDIR?
C.60: Savaş esnasında düşmanı bertaraf etmek için bölgedeki ağaçaların yakılabileceği, düşman askerlerin binek
olarak kullandıkları hayvanları öldürülebileceğini hükmetmişlerdir.
S.61: HANBELİLER MESALİHİ MÜRSELEDE UYGULAMASI NASILDIR?
C.61: Devlet stokçulara fırsat vermemek için satıcıların mallarını belli fiyat aralığında satmaya zorlanabıleceğine
yönelik fetva vermişlerdir.
S.62: MALİKİLER MESALİHİ MÜRSELEDE UYGULAMALARI NASILDIR?
C.62: 1.Savaş ,doğal afet,olağanüstü durumlarda zenginlere fazladan vergiler.
2. Daha deneyımsiz kişiyi devlet başına getirilebilir.
3. Çocuklar oyun oynarken meydana gelen yaralanmalarda buluğa ermeyen çocuklardan şahitlik istemeleri
4. Yaşanılan bölge gayri meşru şeyler kaplarsa oradan göçmek mümkün değil ise ihtiyacı karşılayacak kadar
gayri meşru yollardan kazanılabilir.
S.63: Mesalihi mürselede en uç görüş yapan kimdir?
C. 63: Necmettin et tufi : hükmü bilinmek istenen meselede nas ve icma maslahata aykırı olursa maslahat bunlara
takdim edilir şöyleki kurtan,sünnet ve icmanın önüne geçilebilir.
S.64: Mesalihi mürselenin kıyas ile karşılaştırılmasındaki farklar nelerdir ve birleştiği notalar nelerdir?
C.64: 1. Her ıkisindede (mesalihi mürsele) kitap,sünnet, icma özel hüküm bulunmayan meselelerde başvurulur.
2. Gerek kıyas gerekse mesalihi mürsele ile sabit olan hüküm hükmün konulmasında illet ve gerekçe olmaya
elverişli bulunan münasib bir vasıf üzerine bina edilir.
S.65: MESALİHİ MÜRSELENİN KIYAS İLE KARŞILAŞTIRILMASINDA AYRILDIĞI NOKTALAR NELERDİR?
C.65: 1. Kıyasa göre hüküm verilen olayda bu olayın benzeri kitap,sünnet,icmada düzenlenmiştir. Meslihi mürselede
bu olayın benzeri olayyoktur maslahat düşüncesine dayandırılmakta.
2. Kıyasa göre hükmün kendisine üzerine bina edildiği maslahatın muteberliği hakkında özel bir delil
vardır.Mesalihi mürselede hakkında olumlu veya olumsuz bir delil yoktur.
S.66: ÖZEL DELİLE GÖRE MÜÇTEHİDİN BİR MESELEDE VERDİĞİ İÇTİHADDAN DÖNEREK BENZERLERİNE UYGULANAN
HÜKÜMDEN VAZGEÇMESİNE NE DENİR?
C.66: İstihsan adı verilir.
S.67: İSTİHSAN ÇEŞİTLERİ NELERDİR AÇIKLAYINIZ?C.67: 1. Nass sebebiyle istihsan: bir mesele hakkınd abelirli bir nass bulunuyor ise ve bu nass genel nass yada yerleşik
genel kura gereği o meselenın benzerleri hakkında uygulanan genel hükmün aksine bir hüküm ihtiva edrse nass
sebebiyle istihsan söz konusudur.
2. İcmaa sebebiyle istihsan: Müçtehidlerin bir olayda bu olayın benzerlerine uygulanan genel kuralın aksine
hüküm vermeleri veya insanlaraı genel bir kurala aykırı davranmaları karşısında sükut etmeleri ve buna karşı
çıkmamaları halind eicma sebebiyle istihsan söz konusudur.
3.Kapalı kıyas sebebiyle istihsan: Kıyasul hafi,istihsanül kıyas bu iki kıyas hakkında çekişmeli kalan olay kapalı
olan kıyas hükmüne ilhak edilmektedir. Zayıf olan terk edilip gizli fakat etkisi kuvvetli kıyas alınmakatadır.
4.Örf sebebiyle istihsan: Kıyas sebebiyle belirlen hükme veya birleşik kurala aykırı düşen bir uygulamanın
insanlar arasında genel kabül görüp örf haline gelmesi
5. Maslahat sebebiyle istihsan: Bir meselede maslahat düşüncesi o meseleye genel nassa ve genel kurala
göre uygulanacak hükümden istisna yapmayı ve aksi yönde bir hüküm vermeyi gerektirirse maslahat sebbiyle istihsan
söz konusudur.
S.68: ŞAFİİN İSTİHSAN HAKKINDAKİ YORUMLARI NELERDİR?
C.68: El umm adlı eserinde kitabul ibtalı- istihsan bölümü açarak irtihsanın keyfi hüküm verme sonucunu yol açacağı
belirterek “ istihsan yapanın yeni bir din icat etmiş olacağını “ ifade eder.
S.69: İSTİHSAN MESALİHİ MÜRSELEDEKİ KARŞILAŞTIRILMASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
C.69: İstihsan bir mesele hakkında o meselenın benzerlerine verilen bir hükmün bulunması ancak bir delile dayanarak
o hükümden istisna yapılması ve meseleye hükmün aksine bir hüküm bağlanması gerekir.mesalihi mürselede hüküm
vermede hüküm bağlanan olayın hükmü bilinen benzerleri yoktur. Bilinen hükmün aksine hüküm verme söz konusu
olmayıp maslahat düşüncesine dayandırılmaktadır.
S.70: EN ESKİ ÖRF ÖRNEĞİ KİMİNDİR VE ESERİ HANGİSİDİR?
C.70: İbni Abidin neşrul örfü fi binai baazil ahkam alal urf eseridir.
S.71: ÖRFÜN ÇEŞTLERİ NELERDİR YAZINIZ?
C.71: 1. Sözlü örf: Bütün mezheplarin içtihadı ile hücettir. 2. Ameli örf: Adet ve teamül de denir. Hanefi ve Malikilere
göre hüccettir. Şafilere göre hüccet değildir. Sözlü ve ameli örflere genel örf de denir.
S.72: EL BEY U BİT-TEATİ NEDİR?
C.72: Aldım sattım, icab kabül olmadan malı almak parayı vermek suretiyle alış veriş yapmaya denir örnek/ ekmek
gazete almak gibi
S.73: GENEL ÖRFÜN ÖRNEKLERİ NELERDİR?
C.73: 1.İstisna’ : Sanatkara mal siparişi. 2. Hamamda yıkanmak
S.74: ÖZEL ÖRF NEDİR?
C.74: Belli bir ülke,yöre , bölge yerleşim yerlerinde toplulukta meslek erbabında geçerli olan sözlü ve ameli örflere
özel örf denir.
S.75: GEÇERLİLİĞİ AÇISINDAN ÖRFLER NELERDİR?
C.75: 1. Sahih (muteber örf) 2. Fasid (muteber olmayan örf) S.76: ÖRFÜN HÜCCETİ MEZHEBLERE GÖRE NASILDIR?
C.76: Mezheplerden en çok Hanefi malikiler örfe referans bulundukları görünmektedir. Şafi mezhebinde örf muteber
bir delildir . Hanbeli açıkça örfün nazara alınacağına dair bilgilere pek rastlanmamakta hanbeliye mensub ibnül
kayyım el cevziyye müftünün fetva verirken mutlaka zamanın nazar alması örfe riayet etmesi gerektiğini söylemiştir.
S.77: KİTAP VE SÜNNETTE ÖRF İÇİN ÖZEL BİR DELİL VARMIDIR?
C.77: Yoktur
S.78: ARAPLARIN İSAMDADA MEŞRU SAYILAN DEVAM ETTİRİLEN ÖRFLERİ NELERDİR?
C.78: 1. Müdarebe şirketi: Sermaye birinden çalışma diğerinden 2. Çalışma akdi: Para peşin mal veresiye 3. Ariyye
muamelesi: Kuru hurma ile yaş hurmanın değiştirilmesi.
S.79: EZMANIN TEĞAYYÜRÜ İLE AHKAMIN TEĞAYYÜRÜ NEDİR?
C.79: Zamanın ve şartların değişmesiyle hükümlerde değişir.
S.80: ÖRF HANGİ DELİLLERE DAYANIR?
C.80: Müstail delil olmayan örf icma,mesalihi mürsele , zerai gibi delillerdendir.
S.81: ÜZERİNE İCMA MEYDANA GELEN ÖRFLER NELERDİR?
C.81: 1. İstisna’ 2. Hamamda yıkanma
S.82: ÖRF VE İSTİHSAN İLİŞKİSİ NELERDİR?
C.82: 1. Bir kısmı henüz olmamış ürünün satılması: Hanafiler buna zaruret sebebiyle istihsan derler.
2. Menkulun vakfı: Hanefiler örf karşısında kıyasın terk edilmesine örf sebebiyle istihsan adını vermişler.
3. Şartlı satış: Ebu Hanife öğrencileri ebu Yusuf ,imam Muhammed caiz görmüşler
S.83: ÖRFÜN GEÇERLİLİK ŞARTLARI NELERDİR?
C.83: 1. Örfün şeri bir delil veya ilkeye aykırı olmaması
2. Örfün yerleşik veya yaygın olması. O beldede (ıttırat) yerleşik ve çoğunluk tarafından benimsenir olması
(galebe) gerekir.
3. Örfün tasarruf anında mevcut olması. 4. Örfün irade beyanı ile çatışmaması
S.84: BEY BİL VEFA NEDİR?
C.84: Geri alım şartıyla satış yapmak.
S.85: ŞER U MEN KABLENA NEDİR?
C.85: Bizlerden öncekilerin şeriatına denir.
S.86: ŞER U MEN KABLENANIN MÜSLÜMANLAR İÇİN GEÇERLİ OLMADIĞINA DAİR DELİLLER NELERDİR?
C.86: Enam süresi 146,145 ayet.. Hanefilerin çoğunluğu maliki ve Şafiilerin bir kısmı Hanbelilerden gelen tercih edilen
kavle ve kelamcıların bir gurubuna göre önceki şeriatlar Müslüman içinde geçerlidir.S.87: MUHAYEE NEDİR?
C.87: Bir maldan müşterek sırasıyla nöbetleşme, istifade etme
S.88: CUALE NEDİR C. 88: Ödül vaadi S. 89: İCARE NEDİR? C.89: Kira,iş, hizmet
S.90: ŞER U MEN KABLENANIN MÜSLÜMANLAR İÇİN GEÇERLİ OLMADIĞI NI SÖYLEYENLER KİMLERDİR?
C.90: Hanefilerin bazısı, maliki ve şafilerin çoğunluğu, mutezile alimleri Hanbelilere göre önceki şeriatları hükümleri
geçerli değildir.
S.91: ŞER U MEN KABLENANIN DELİLLER HİYERRARŞISINDAKİ YERİ NEDİR?
C.91: Şer u men kablena kendisine baş vurulan müstakil bir kaynak değildir. Kitap sünnet kapsamında yer alır, kitap
sünnetin uzantısı mahiyetindedir.
S.92: USULİ ESERLERDE SAHABE KAVLİ (SÖZÜ) NASIL GEÇER?
C.92: Fetvas sahabe , hükmüs sahabe , mezhebü sahabi , kavlü sahabe
S.93: SAHABE KAVLİNİN HÜCCETİ KAÇ GURUBA AYRILIR AÇIKLAYINIZ?
C.93: 1. Sahabe icma: Hüccet sahibi kavli değil icmaadır.sahabe kavli sükutu icma kabilindedir
2. Sahabe ihtilafı: Bu durumda sahabilerden birinin kavline uymanın vacib olduğu söylanamaz
3. Bir sahabenın yaygınlık kazanmış ve (muhalefet edilmemiş) sözü bu elçiye her zaman bağlı kalınmamıştır
4. Bir sahabini alim sahabe arasında yayılmamış fakats tabiun döneminde yaygınlık kazanmış sözü bu durum 4
maddede toplanır
S.94: SAHABE KAVLİNİN MUTLAK OLARAK HÜCCETİNİ MEZHEBLERE GÖRE AÇIKLAYINIZ?
C.94: İster kıyas ister kural olarak hüccettir. İmam malik , kadim görüşünde imam şafi bir rivayette , ahmed bin
hanbel ve önde gelen Hanefi usülcüler .. huccettir demişlerdir
S.95: SAHABE KAVLİNİN MUTLAK OLARAK HÜCCET DEĞİL DİYENLER KİMDİR?
C.95: Yeni görüşünde imam şafi , bir rivayette ahmed bin hanbel
S.96: KIYASA AYKIRI OLAN SAHABE SÖZÜ HÜCCETTİR DİYENLER KİMDİR?
C.96: Hanefilerin tamamı bu görüştedir.
S. 97: İSTISHAB NEDİR?
C .97: Daha önceden varlığı bilinen bir durumun aksine bir delil bulunmadıkça varlığını koruduğunu hükmetmek
demektir.
S.98: ISTISHAB ÇEŞİTLERİ NELERDİN AÇIKLAYINIZ?
C.98: 1. Beraeti asliye ıstıshabı: bir kimsenin borçlu veya suçlu olduğuna dair bir delil bulunmadıkça borçsuz suçsuz
olduğuna hükmedilir.
2. İbahayı asliye ıstıshabı: Haramlığına bir delil bulunmadığı sürece faydalı yiyecek ve gıda maddelerinden
istifadenın caiz olmasıdır . çünkü eşyada asl olan mubahlıktır 3. Şeri hüküm istıshabı ( vasıf ıstıshabı): Bir sebebe istinaden sabit olmuş şeri hükmün aksine gösteren bir delil
bulunmadığı sürece devam ettiğine hükmedilmesi
S.99: MEFKUD MESELESİ NEDİR?
C.99: Kayıp kişiye denir.
S.100: İSTISHABIN HÜCCİYYETİNİ MEZHEPLER NASIL YORUMLAR ?
C.100: Hanefi malikiler istıshabı: Def etme konusunda elverişli Isbat hususunda ise elverişsiz sayarlar ıstıshab ile
yenı haklar elde edilmez fakat bu sayede eski hakların zayi olması önlenir
Şafii ve Hanbeliler : Istıshabı hem defetme ve hemde ısbat hususunda yeterli bir delil sayarlar
S.101: MEFKUDUN HÜKMÜ NASILDIR ?
C.101: Mülküyet hakkı devam eder karısı hakim tarafından boşanmaya hükmedilinceye kadar evlilik bağını korur, yeni
hakalara sahip olmaz, miras vesayet yoluyla bir şey intikal etmez, miras hissesi ihtiyaten alı konur, sağ olarak dönerse
onu alır.
S.102: MURİS NEDİR?
C.102 Miras bırakana muris denir
S.103: TERİK NEDİR ?
C.103: Mras paylaşımı denir
S. 104: SEDDİ ZERAİ NEDİR ?
C.104: Kendi başına mubah ulan bır fiilin şeran mefsedete ( sakıncalı kötü ve zararlı) bir sonuca götürmesini
engellemek.
S.105: SEDDİ ZERAYİNİN HÜCCİYYETİ MEZHEBLERE GÖRE NASILDIR ?
C.105: Maliki v e Hanbeliler kullanmışlardır. Ayriyeten Hanefi maliki Hanbeliler mefsedete yönelme iradesini
gösteren karinenin bu maksada delaletinin çok kuvvetli olmasını şart koşmuşlardır
S.106: SEDDİ ZERAYİNİN DELİL KABÜL EDENLERİN ISBAT DELİLLERİ NELERDİR ?
C.106: 1. Kitap sünnet : Açık bir atıf yoktur . 2. Sahabe kavli: Sahabe çeşitli içtihadlarda bulunmuşlardır. 3. Aklı delil
S.107: SEDDİ ZERAYİNİN MESALİHİ MÜRSELE İLE MUKAYESESİ NASILDIR ?
S.107: Seddi zerai başlı başına bir delil değil, maslahat delilinden neş’et etmiştir ve ona bağlanması gereken delildir
Seddi zerayinin deliller hiyerarşısındaki yerinin mesalihi mürsele ile aynı olduğunu söyleyebiliriz.
S.108: SEDDİ ZERAİ HANGİ FİİLERDE UYGULAMA YAPILIR ?
C.108: Mubah fiillerin toplum için zarar oluşturması halinde
S.109: TEKLİFİ HÜKÜMLER NELERDİR AÇIKLAYINIZZ ?
C.109: 1. Farz: ( Farzı ayın “namaz oruç gibi” Farzı kifaye “cenaze namazı”), 2. Mendub: ( Sünnet müstehab), çeşitleri
3 tane a. Sünneti müekkede: sabah,akşam, öğle vakitlerinin sünnetleri. b. Sünneti gayri müekkede: İkindi yatsı namazlarının ilk sünnetleri. c. Hz peygemberin bir kısım işleri bunlar Hanefilerce 2 kısma ayrılır. cc: Sünneti hüda:
Cemaatla namaz, ezan, kamet..cc. Sünneti zevaid: Adet kabilinden yeme,uçma,uyku gibi Mendubun önemi; Vacibe
bir hazırlık gibi telakki edilir.
3. Haram(muharrem,mahzur): 2 kısım a. Haram li aynihi: Zina, hırsızlık b. Haram li ğarihi: Cuma vakti alış
veriş yapmak
4. Mekruh ( zanni bir delil) Hanefiler iki kısım a. Tahrimen mekruh (harama yakın): Haberi vahid gibi zanni bir
delil ile sabit olan şey örnek/ erkeğim ipekli elbise giymesi,altın yüzük takması . Cumhur ve imam Muhammed
tahrimen mekruhu haram kapasamında sayar b. Tenzihen mekruh ( helale yakın): Abdest alırken suyu israf etmek
5. Mubah şeyleri yeme içme gibi 2 kısım a. Mubah li aynihi: Helal yiyecek ve içecekler. B. Mubah li ğayrihi.
Boğazda bir şey kalınca boğulmamak için eğer suda yoksa hazır da bulunan içkiden içmek helaldır. sakıncalı durum
geçene kadar.
6. Azimet ruhsat : Bütün mükelleflerin uymakla yükümlü zorunda kaldığı aslı hükümlerdir azimet. Buna
karşılık meşakkat gibi arizi sebeplere bağlı olarak kullara azimet hükmünü terk etme imkanını veren ve hafifletilmiş
olarak sonradan konmuş hükme ruhsat denir.
S.110: HİÇBİR ÖZÜR VE ZARURETİ MUBAH KILMAYAN FİİLLER NELERDİR ?
C.110: Haksız bir yere insanı öldürmek tehdit ile de olsa bir şahsın öldürülmesi caiz değildir,zina,ırza,tecavüz bunların
Haranlık hükmü değişmezi
S.111: SEBEP İLE İLLET ARASINDAKİ FARK NEDİR ?
C.111: Sebep illetten daha genel ve şümuldur her illet sebep ama her sebep illet değildir örnek/ yolculuk hem sebep
hemde illet, güneşin batıya eğilmesi ve ramazan ayının görülmesi için sadece sebep denir.
S.112: VAZİ HÜKÜM NEDİR ? NELERDİR? AÇIKLAYINIZ ?
C.112: Vazi hüküm: Şariin bir şeyi başka bir şey için sebep,şart,mani kılmasıdır 7 kısma ayrılır.
1. SEBEP: Hüküm ile uygunluk taşıyorsa hem sebep hem uygunluk açık bir şekilde görülmüyor ise sadece
sebep denir. Hüküm ile uygunluk taşıyan sebebe örnek/ “yolculuk” durumudur.
Hüküm ile aralarında açık bir uygunluk bulunmayan sebebe örnek/ güneşin gökyüzünün ortasından batıya
doğru meyl etmesi .
2.RÜKUN: Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olan ve onun yapısında bir parça teşkil eden unsurdur. Örnek/
namaz için kuran tilaveti, nikah için icab kabül
3. ŞART: Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olmakla beraber onun yapısından bir parça teşkil etmeyen iş
veya vasıftır. Örnek/ namaz için abdest
4. MANİ: Varlığı sebebe hüküm bağlanmaması veya sebebin gerçekleşmemesi sonucunu doğuran bir
durumdur..2 çeşittir…a. Hükmün mani: varlığı,sebebi gerçekleştiği ve şartları bulunduğu halde sebebe hüküm
bağlanmaması sonucunu doğuran bir hükümdür .örnek/ varisi murisini öldürmesi..b. Sebebin mani: Varlığı sebebin
gerçekleşmesini engelleyen durumdur. örnek/ nisab miktarı mala sahip olan kişinin üzerinde borç bulunması gibi
5. BUTLAN: Hukuki muamelenin rükünlarından veya rükunları ayakta tutan temel hususlarından birindeki
eksiklik yüzünden şariin emrine aykırı bulunmamsıdır. Örnek/ akıl hastasının alım satım yapması
6.FESAD: Hukuki muamelenin rükunlarını ayakta tutan temel hususlar bakımından şariin emrine uygun
olmakla beraber bu unsurların dışında kalan şartlardan birinde şariin emrine aykırı bulunmasıdır. Örnek/ şahidsiz
nikah akdi gibi 7. SIHHAT: Fkihler sıhhat ile ibadetlerden butlan ve fesadın anlamı hususunda ittifak muamelatta butlan ve
fesadın anlamı hususunda ise ihtilaf etmişler .
S.113: ŞERİ HÜKME KONU OLAN FİİLLERİN MÜKELLEFE GÖRE ŞARTLARI NELERDİR ?
C.113: 1. Fiilin mükellef tarafından tam olarak bilinebilmesi gerekir.bilmekten maksat bunu bilme imkanına sahip
olması o bilgiyi elde edebilir durumda bulunması. 2. Fiilin mükellefin gücü dahilnde olması hem yapmayı hemde
yapmamaya muktedir olması gerekir.
S.114: ALLAH HAKKI OLAN HÜKÜMLER NELERDİR ?
C.114: Namaz,oruç, hac, Cihad, fıtır Sadakası ,öşür,zina suçunun cezası, içki içmenin cezası, silahlı gasb gibi…kısac
ALLAH’IN nehy ve emr ettikleridir.
S.115: MÜKELLEF OLMANIN ŞARTLARI NELERDİR ?
S.115: 1. Akıl buluğ 2. Ehliyet örnek/ kişi ehliyet sebebiyle karısının nafakasını temin etmeklede borç altın agirmiş
olur.
S.116: EHLİYET ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?
C.116: 1. VÜCUB EHLİYETİ: 2 ye ayrılır A: Eksik vücub ehliyeti: Anne karnındaki cenine ait ehliyet olup doğuma kadar
devam eder. B: Tam vücub ehlyeti: Şahsın lehine ve aleyhine olan hak ve borçlara ehil olmasıdır. Örnek/ akıl hastaları,
7 yaş altındaki çocuklar…Hanefiler ; zekatla yükümlü değildirler..Şafi , Malik, Hanbel ; zekat verirler ancak veli vasisi
öder.
2. EDA EHLİYETİ: 2 ye ayrılır. A: Eksik eda ehliyeti: 7 yaş ile buluğ çağı arasındaki ehliyeti ifade eder. İbadetleri
sahihdir sevabı anne babaya gider, mülkler geçerlidir, tamamen zararına olan tasarruflar batıldır , vasisi yapamaz. B:
Tam eda ehliyeti: Kişinin bütün hak ve borçlara ehil olması ve ibadetlerde yükümlü bulunmasıdır. Buluğ ile başalr rüşt
yaşı ile sona erer.
S.117: BULUĞ ÇAĞI KAÇTIR ?MEZHEPLERE GÖRE AÇIKLAYINIZ ?
C.117: Buluğ çağı başlangıç: kız,9 erkek, 12 yaşdır. En son ikiside 15 dir..Hanefilerde erkek çocuğun buluğu en son; 18
kızlarda 17 dir.. Şafii, İmam Yusuf , imama Muhammed; en son olarak kız ve erkek 15 yaş olarak görürler.
S.118: ME’ZUN VE MAHCUR NEDİR ?
C.118: Me’zun izinli , mahcur kısıtlı demekdir
S.119: MÜRAHİK NEDİR ?
C.119: Büluğ çağının azami sınırlarındakine mürahik.. kıza ise mürahika denir
S.120: SEFİH NEDİR?
C.120: Malı üzerinde akıl ve mantık dışı hareketlerde bulunan
S.121: GAYRİ MÜMEYYİZLİK DEVRİ NEDİR?
C.121: Çocuğun doğumundan 7 yaşına kadar olan durumdur . akıl melekesi inkişaf etmiyor.
S.122: MÜMEYYİZLİK DEVRİ NEDİR ?
C.122: Çocuğun 7 yaşından büluğ çağına kadar olan durumdur. İyiyi kötüden ayırt edebilir.S.123: MECNUNİ MUTBİK KİMDİR ?
C.123: Akıl hastalığı sürekli olan, gayri mümeyyiz çocuk gibidir.
S.124: MECNUNİ GAYRİ MUTBİK KİMDİR ?
C.124: Akıl dengesi zaman zaman bozulandır. Mecnunlar hüküm tarafından kısıtlıdırlar(mahcurdurlar) velileri iş görür
S.125: MATUH KİMDİR ?
C.125: Akıl melekeleri inkişaf etmemiş idrak ve anlayışları kıt gel git kimsedir , bedeni ceza uygulanamaz , mali
yönden mükelleftirler.
S.126: ÖZÜR SAYILAN CEHALET NEDİR ?
C. 126: Darul harpte (küfür ülkesinde) bulunan islami kabul eden şahsın namaz,oruç gibi dini vazifeler hakkındaki
cehaleti bu şahsın bilmediği hususlarda mesul tutulamaz.
S.127: ŞAKA( HEZL) KAÇ ÇEŞİTTİR AÇIKLAYINIZ ?
C.127: 1. Akaidde şaka: Hüküm ifde edn sözler küfrü gerektirir. 2. İhbaratta (haberde) şaka .. 3. İnşaatta şaka( inşai)
yenilik.. bunda tasarruf iki çeşittir.
S.128: ŞAKANIN İPTAL EDİLMEDİĞ TASARRUFLAR NELERDİR ?
C.128: Nikah, talak, köle azat etmek, yemin, kısastan af gibi… bunları tasarruf gerçek gibidir.
S.129: İKRAH NEDİR AÇIKLAYINIZ ?
C.129: Bir fiili rızasının aksine yapmaya zorlamaktır..2 çeşittir. 1. Mülci ikrah ( tam zorlama): şu işi yapmazsan
öldürürüm, seni yaralarım gibi..2. Gayri mülci ikrah(eksik zotlama): şu işi yapmazsan seni döverim,seni haps ederim
gibi
S.130: HİÇBİR SURETLE İKRAH İLE SAKIT (DÜŞMEYEN) FİİLLER NELERDİR ?
C.130: 1. İnsan öldürmek.. Hanefiler; kısas cezası zorlayana.. Mükrehde günah işlemiş olur. 2.Zina…Hanefi; Şüphe
bulunması dolaysıyla zinanın cezası olan had düşer …Şafii; düşmez
S.131: HATANIN HÜKMÜ NEDİR ?
C.131: Hata ile adam öldürme kısas vacib olmaz diyet gerekir. Bir başkasının malını telef eden tazmın etmek
zorundadır… Koca hata ile eşini boşasa boşama vuku bulur…Şafiye göre; hata ile talak vuku bulmaz hata ile alım satım
fasittir
S.132: SEFİHİN HAK VE ÖDEVLERİ NELERDİR ?
C.132: 1. Dini borçları: namaz,oruç gibi mecbur. 2. Haksız fiiller ve suçlar: her türlü suçun cezai müeyyidesi uygulanır.
3. Hukuki muamele ve tasarruflar: hacr edilmeden ( men etmek yasak etmek) önceki halleri reşit şahısların
tasarrufları hükmünde hacr edildikten sonra mümeyyiz çocuğun tasarrufu hükmündedir. 4.mali mükallefiyet:
kendisinin ve nafakası üzerinde vacib olanların nafakası malından ödenir.
S.133: YOLCULUKDA HÜKÜMLER MEZHEPLERE GÖRE NASILDIR ?
C.133: Hanefi; 15 gün .. farzları kısaltırlar 2 rekat ..Şafii: 4 gün..namazları dilerse kısa dilerse uzun kılarlar.. oruç de
dilerse tutar dilerse tutmazlar.. S.134: USÜLDE AYRILMAZ İKİ PARÇA NEDİR ?
C.134: Lafız ve maksat..Bunlar alternatif değil birbirini destekleyen iki kanat gibidir.
S.135: LAFIZ VE MANANI AYRILDIĞI KISIMLAR NELERDİR
C.135: 1. Vaz’ olduğu mana açısından: hass, amm,müşterek. 2. Kullanıldığı mana açısından: Hakikat-Mecaz, SarihKinaye. 3. Açıklık kapalılık açısından:açık olanlar.. Zahir, Nass,Müfesser, Muhkem. kapalı olanlar: Hafi , Müşkil,
Mücmel, Müteşabih. 4. Manaya delaleti şekli açısından: Mantukun delaleti, Mefhumun delaleti.
S.136: LAFZIN HASS,AMM VE MÜŞTEREK KISIMLARINDAN USÜLCÜLER NE İÇİN İHTİLAFA DÜŞMÜŞLERDİR ?
C.136: Müevvel ve cemi münekker kısımların ilavesinde ihtilafa düşmüşler.
S.137: MÜEVVEL VE CEMİ MÜNEKKERDE İHTİLAFA DÜŞMEYENLER NASIL YOL İZLEMİŞLER ?
C.137: Müevveli; müşterek kapsamında .. Cemi münekkeride; amm kapasamında değerlendirmişler
S.138: HASS NEDİR? KAÇA AYRLIR AÇIKLAYINIZ?
C.138: Tek başına bir manayı delalet etmek 4 e ayrılır ..Emir,Nehy,Mutlak,Mukayyed
1.EMİR: Namaz kılın, oruç tıtın gibi.. 2. NEHİY: ..3. MUTLAK-MUKAYYED: Gayri muayyen (görülmemiş
kayıtlanmamış) bir ferdi veya fertleri ve kendisinin herhangi bir sıfatla kayıtlandığına dair delil bulunmayan lafız
mukayyed dir örnek/ öğrenci, öğrenciler..Mukayyed ise ;Gayri muayyen bir fert veya fertleri göstermekle birlikte
kendisinin herhangi bir sıfatla kayıtlandığına dair delil bulunana lafızdır.örnek/ çalışkan öğrenci.
S.139: MUTLAK VE MUKAYYEDİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
C.139: 1. Mutlak ve mukayyed hem hüküm hemde sebep bakımından bir veya aynı olursa mutlak mukayyede haml
edilir..2. Hem hüküm hemde sebep bakımından farklılık varsa mutlak mukayyede haml edilmez..3. sebep bir
hükümler farklı ise mutlak mukayyede haml edilmez..4. hükümleri bir sebepleri farklı ise Şafilere göre; mutlak
mukayyede haml edilir..Hanefilere göre; mutlak mukayyede haml edilmez.
S.140: AMM LAFIZ NEDİR?
C.140: Özel bir sebebe binaen varid olmuştur. Tek vaz’ile tek bir mana ifade etmek üzere konmuş ve sınırsız olarak
fertleri içine almış olan lafza amm denir..Usül üleması ihtilaf etmiştir
S.141: CUMHURA GÖRE TAHSİS EDİCİ DELİLLER HANGİLERİDİR?
C.141: 1. Müstakil muhassıs : Akıl,örf ve nassı ifade eder 2. Gayri müstakil muhassıs: istisna’şart ve sıfatı kapsamakta
S.142:VAZ’ NEDİR? VAZ’ ETMEK NEDİR?
C.142: Vaz’: koymak ve koyulmak Vaz’ etmek: yerleştirmek koymak bırakmak
S.143: MÜŞTEREK LAFIZLAR KAÇA AYRILIR? AÇIKLAYINIZ?
C.143: 2 ye ayrılır 1. Manevi müşterek: Fertler arasında ortak manayı delalet eden lafız şeklinde tanımlanır. 2. Lfzı
müşterek: Asli manasından nakledilmeksizin iki veya daha fazla manaya delalet etmek üzere birden fazla vaz’la
konuşulmuş lafızdır örnek/ casus,su pınarı,göz,alim gibi anlamlardan herbirine ayrı ayrı vaz’ olunmuş lafızdır..
S.144: LAFZI MÜŞTERİKİN MEZHEPLERE GÖRE GÖRÜŞÜ NASILDIR?C.144: Hanefi, Şafi, Hanbeli usülcüler:mananın hangisini kast edildiğini anlaşılıncaya kadar tevakkuf
edilir..Maliki,İmam şafi ve ashabının cumhuru ise: mani olmadıkça umumul müştereke kail olmuşlardır.
S.145: KULLANILDIĞI MANA AÇISINDAN LAFIZLAR KAÇ KISMA AYRILIR?
C.145: 4 kısımdır..1. HAKİKAT: Vaz! Olunduğu manada kullanılan lafızdır “ Dabbe” Hakikatı örfiyyede kullanılır. 2.
MECAZ: Bir alakadan ötürü kullanıldığı gerçek anlamın dışında kullanılmasıdır. 3. SARİH: Açıkça anlaşılır lafızdır. 4.
KİNAYE: İster hakiki ister mecaz olsun kendisiyle kast olunan (..sattım aldım.. ) mananın kapalı olduğu ve hemen
zihine gelmediği lafızların (…Babanın yanına git gibi…)
S.146: VAZİHUD DELALE NEDİR?
C.146: Nass,müfesser,muhkem dir
S.147: HAFİYYUD DELALE NEDİR ?
C.147:Hafi,müşkil,mücmel,müteşabih …bunları Hanefiler detaya almışlar
S.148: MANAYA DELALETİ AÇIK OLANLAR( VAZİHUD DELALE ) NELERDİR ?
C.148: 1. NASS: Tevil ihtimalına kapalı olacak derecede açık va seçik lafızdır.Örnek/ özel isim, sayı isimleri. MÜFESSER:
Hanefiler kullanır ..maliki şafiler kullanmaz. 2. ZAHİR: Birden fazla mana içinde barındırmaktadır.örnek/ “salat”
kelimesi namaz ve dua manalarında.
S.149: MANAYA DELALETİ KAPALI OLAN LAFIZLARA NE DENİR
C.149: Mücmel denir örnek/ boşanmış kadınlar kendi başlarına (evlenmeden) üç kur (hayız ve temizlik beklerler)
buradaki kur sözlükte hem adet hemde temizlik anlamına gelir.
S.150: HANEFİ USÜLCÜLER LAFIZLARI KAÇ KISMA AYIRMIŞLARDIR ?
C.150: 4 Kısma 1.Nassın ibaresi 2.Nassın işareti 3. Nassın delaleti 4. Nassın iktizası
S.151: NASSIN İBARESİNDE SÖZÜN GELİŞİNDEN KAST EDİLEN HÜKME DELALET EDN LAFIZLAR HANGİLERİDİR ?
C.151: 1.Asli olarak kast edilen hükümler: Örnek/ yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi Allahın insanlar üzerinde
hakkıdır.. burada haccın gücü yeten herkesin üzerine vacib olduğuna delalet etmesidir
2. Tebei olarak kast edilen hükümler: Faiz yiyenler (kabirlerinden) şeytan çarpmış kimselerin cinnet
nöbetinden kalktığı gibi kalkarlar.
S.152: NASSIN İŞARETİ KAÇ TANEDİR ? AÇIKLAYINIZ?
C.152: 2 tane 1. AÇIK İŞARET: İnce bir dikkatle anlaşılabilir ve tartışılmayacak derecede açık ise örnek/ oruç
gecelerinde hanımlarınıza yaklaşmak size helal kılındı gibi..2. KAPALI İŞARET: Düşünmeye ve ince bir dikkate ihtiyaç
duyacak derecede örtük ise buna denir örnek/ annesi onu zahmetle taşıdı ve doğurdu taşıması ile sütten kesilmesi 30
ay sürdü..burada 2 yıl emzirilir , en az 6 ay gebelik sürer..
S.153: NASSIN DELALETİ NEDİR?
C.153: Lafzın nassda belirtilen duruma ait hükmün incelemeye ve içtihada gerek duymaksızın illetteki ortaklık
sebebiyle nassda belirtilmeyen durumun hakkında sabit olduğuna delalet etmesidir örnek/ haksız yere yetimlerin
mallarını yiyenleri karınlarına sadece ateş doldurmaktadırlar ve onlar çılgın bir ateşe gireceklerdir.
S.154: NASSIN İKTİZASI NEDİR ?C.154: Sözün akli ve şer i açıdan doğrudan anlaşılması kendisine bağlı olan bir manaya delalet etmesidir örnek/
ümmetimden hata ve zorlandıkları şeyler kaldırılmıştır.
S.155: LAFZIN CUMHURUN TASNİFİ KAÇ TANEDİR? VE KİMLERDİR?
C.155: Bunlar Şafii,Maliki,Hanbeli usülcülerden oluşan cumhura göre manay a olan delaletin 2 kısım olduğudur.
1. DELALETÜL MANTUK: Lafzın kelamda zikri geçen ve telaffuz edilen şeyin hükmüne delalet etmesi demekdir.
2 türlü.. A. Sarih mantuk: Lafzın mutabakat ve tazammun yoluyla delalet ettiği manadır..B. Gayri sarih mantuk: Lafzın
iltizam yoluyla delalet ettiği manaya denir. kendi içinde 3 e ayrılır Aa:iktiza. Ab: İma ve tenbih. Ac: işaret
2. DELALETÜL MEFHUM: Lafzın kelamda zikri geçmeyen ve teleffuz edilmeyen bir şeyin hükmüne delalet
etmesidir .örnek/ rabbim ondan başkasına kulluk etmeyiniz ve anne babaya iyilikde bulunmayı emretti şayet onlar ….
2 kısımdır. A: Mefhumul muvafaka Hanefilerde: Delaletül nassa tekabül etmektedir. Şafiler ise lahnul hitabı kıyası
celi ye isimlendirmişler B: Mefhumul muhalefe: buna hitapda denilmekte. Mefhumul şart, Mefhumul gaye,
Mefhumul adet, lakap ,hasr gibi kısımlar vardır . Hanefiler bunları kabul etmeyip Fasid istidlaller denmektedir.
S.156: TEARUZ NEDİR?
C.156: Kuvvet bakımından birbirine denk iki delil arasındaki muhalefete tearuz denir. Örnek/ iki ayet, iki ahad, iki
kıyas gibi
S.157: TEARUZU GİDERME YOLLARI NELERDİR?
C.157: Cumhura göre şöyle sıralanmış
1.TELİF: Telif yöntemi nasslarda uzlaştırma ve arayı bulma esasına dayanır her ikisine işlerlik kazandırmadır. Tahsis
yönteminde en çok telif yöntemine başvurulur.
2.TERCİH: Hadislerin arasını uzlaştırmak mümkün değilse müçtehid daha güçlü bulduğu delili ötekine tercih eder.
Tercih gerçekleri şunlardır..2a:Sübut açısından tercih. 2b:İçerik bakımından tercih.
3. NESH: Şariin şerii bir hükmü daha sonraki şeri bir hükümle kaldırmışlardır, şeri hükümler kulların maslahatlarına
dayanmaktadır. Maslahatlar ise durum ,zaman ve şahıslara göre değişiklik arz etmektedir.
S.158: NESHİN KONUSU NEDİR?
C.158: Neshin konusu şeri hükümlerdir ancak şeri hükümlerin tamamı neshe kabil değildir, şeri hükümlerin ameli
olan kısımları neshe konu teşkil eder.
S.159: NESH EDEN VE ETMEYEN DELİLLER NELERDİR?
C.159: Alimler neshin sadece nassa dayalı deliller arasında gerçekleşebileceği konusunda müttefiktir. Kıyas , istishab
ve maslahatı mürsele gibi nass kapsamı dışında kalan deliller arasında nesh gerçekleşmez.
Kuranın sünnete sünnetinde kuranla nesh edip edilemeyeceği konusunda görüş ayrılığına düşmüşlerdir..İmam
şafi: kuran sünnet arasında nesih ilişkisi cereyan etmez..Cumhur: Nesh edilebileceğini söylüyor.
S.160: NESHİ BİLMENİN YOLLARI NELERDİR?
C.160: 1. Nassda yer alan ifadeler 2. Aralarında tearuz bulunan iki hükmün sübut tarihinin bilinmesi. 3. İcma
S.161: İÇTİHAD NEDİR?
C.161:Müçtehidin Ameli bir meselenin şeri hükmünü tafsili delillerden çıkarabilmek için olanca gücünü harcamasıdır.S.162: İÇTİHADIN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
C.162: 1 Lafzın zahirinde hüküm çıkarma (lafzı istidlal) 2. Lafzın manasından hüküm çıkarma(mefhum ve anlam
istidlali)
S.163: TAHRİCUL MENAT NEDİR?
C.163: Hükmün konuluş ,illetinin çıkarılması anlamında dır.
S.164: TENKİHUL MENAT NEDİR?
C.165: İlletin hükümde etkisi olmayan niteliklerden ayıklanması anlamındadır.
S.166: TAHKIKUL MENAT NEDİR?
C.166: İlletsiz olarak galip zan elde etme çabasıdır.örnek/kıble yönünün araştırılmasıdır.
S.167: İÇTİHAT EHLİYETİNİN GEREKLİ ŞARTLARI NELERDİR?
C.167: Kaynak bilgisi : kuranı sünneti ve icma edilen konuları bilmeli…Alet bilgisi: Arapçayı, fıkıh usülünü…İçtihad
melekesi: sağlıklı muhakeme gücüne sahip olmak, sağlam inanç, adalet, takva ve ihlasla olur
S.168: İÇTİHADIN ALANI NELERDİR?
C.168: 1. Hakkında nass ayet ve hadis veya icma bulunmayan konular.2.Hakkında sübut ve delalet veya ikisinden
birisi yönünden kat i nass bulunmayan ayetler.
S.169: İÇTİHADIN DİNİ YÜKÜMLÜLÜK AÇISINDAN HÜKMÜ NEDİR?
C.169: İçtihadi bir mesele ortaya çıkarsa bir müçtehidin içtihad etmesi farzı ayındır. Birden fazla müçtehidin olması
farzı kifayedir. İhtiyaç olmadıkça içtihad etmenin abesle iştigal olduğunu söyleyenler var.
S.170: İÇTİHADIN NAKZ EDİLMESİ NEDİR?
C.170: İçtihadın nakzı ile yeni içtihad ile öncekilerin hükmü geçersiz sayılması kast edilir.
S.171: İÇTİHADIN BAĞLAYICILIĞI AÇISINDAN HÜKMÜ NEDİR?
C.171: Müçtehidin içtihad ederek ulaştığı hükme uymak kedisi arasında bağlayıcı başkası açısından bağlayıcı değildir
S.172: MEZHEP İÇİ İÇTİHADA NE ZAMAN GEÇİLMİŞTİR?
C.172: Hicri 3 Miladi 9 yüzyılın ortalarından sonra mutlak/müstakil içtihad faaliyetindedir.
S.173: TAHRİC NEDİR?
C.173: Mensub olunan mezhebe ait metin ve kaidelerden şer i hükümler çıkarmakdır.
S.174: İTTİBA NEDİR?
C.174: Bir müçtehidin içtihadını,delillerini inceleyip haklı olduğu kanaatine vararak benimsemesidir.ittiba da bulunan
kişiye müttebi denir.
S.175: TAKLİDİN HÜKMÜ NEDİR?
C.175:Taklid içtihada aciz olan için caiz. İçtihada gücü yetiren için haramdır.S.176: MEZHEP DEĞİŞTİRMENİN HÜKMÜ NEDİR?
C.176: İçtihad iktidarına sahip olmayan alimin dinini hafife alması (dünyevileşme) için caiz değil .ancak hükümleri
daha iyi kavrayabilmek için caiz. delillerini kuvvetli bulduğu için vacibdir.
S.177: ALİMLERİN İLMİ KUDRETİNE GÖRE DERECELERİ (TABAKALARI) NASILDIR?
C.177: 1. ŞERİATTA MÜÇTEHİD : usülünde furuunda hiçbir kimseye benzememesi. 2. MEZHEPTE MÜÇTEHİD: bir
şeriatta müçtehidin usülünü benimsemiş olan ancak furuuda ona muhalefet edebilendir. 3. MESELEDE MÜÇTEHİD:
mensubu bulunduğu mezhepte hükmü bulunmayan meselelerin hükmünü mezhep imamının hüküm çıkarma
usülünü kullanarak şer i delillerden çıkartır. 4. TAHRİÇ YAPAR: mensubu bulunduğu mezhepte hükmü bulunmayan
meselelerin hükmünü mezhebin metin ve kaidelerinden çıkarır. 5. TERCİH YAPAR: Halkın örf ve adetine bakarak
mezhebi içinde bir mesele üzerinde ileri sürülmüş birkaç görüşten birini tercih edendir.6. TEMYİZ YAPAN: mensubu
bulunduğu mezhebe ait söyleyeni bilinmeyen görüşlerin muteber olanla olmayanı birbirinden ayırabilendir.7.
MUKALLİT:anlayabilen fakat içtihad ,tercih, temyiz ve tahrice salahiyetli olmayandır.
S.178: TELFİKİN FIKIH USÜLCÜLERİN GÖRÜŞLERİ NELERDİR ?
C.178: Fıkıh alimleri telfik için: iki veya daha fazla mezhebin birbirine ait olan hükümlerini belli bir olayda bir araya
getirmek.. Usülcüler telfik için: taklit yoluyla bir mesele veya amel üzerindeki iki veya daha fazla mezhebin farklı
hükümlerini birleştirerek tatbik etmek
S.179: FETVA VERENE NE DENİR? C .179: Müftü denir. S.180: FETVA VERMEYENCE DENİR? C.180: İfta denir .
S.181: FETVA İSTEYENE NEDENİR? C.181: Müstefid denir. S.182: FETVA İSTEMEYE NE DENİR? C.182: İstifda denir

[t.f.tasci]

allah razı olsun